Zespół Barlowa – objawy, leczenie, operacja, czy jest wyleczalny?

Czym jest zespół Barlowa?

Zespół Barlowa (łac. prolapsus valvulae mitralis, w skrócie MVP od ang. mitral valve prolapse) to wada serca określana jako wypadanie zastawki mitralnej (dwudzielnej).

Istotą choroby jest przemieszczanie się w czasie skurczów serca płatka lub płatków zastawki dwudzielnej. Towarzyszyć jej może niedomykalność mitralna. Jeżeli wypadający płatek zastawki jest pogrubiony, zespół określa się jako klasyczny. Przy braku pogrubieni – nieklasyczny.

Zastawka mitralna to jedna z czterech zastawek zlokalizowanych w mięśniu sercowym. Stanowi ona barierę pomiędzy lewym przedsionkiem oraz lewą komorą serca, tym samym zapobiegając cofaniu się krwi. Zastawka dwudzielna w przeciwieństwie do zastawki przedsionkowo-komorowej prawej (czyli zastawki trójdzielnej) składa się jedynie z dwóch płatków, które połączone są odpowiednimi spoidłami.

Zespół Barlowa – kto choruje?

Syndrom Barlowa, czyli wypadanie mitralnej zastawki serca jest schorzeniem kardiologicznym występującym zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Szacunkowe dane wskazują, że wypadanie płatka zastawki dwudzielnej może dotyczyć nawet 4 procent populacji. Informacje te dotyczą jednak wyłącznie zmian czynnościowych obserwowanych podczas badania ultrasonograficznego serca, czyli UKG.

Powszechnie uważa się, że zespół Barlowa może dotyczyć większej liczby osób. Należy podkreślić, że zespół ten występuje jednakowo często u płci męskiej i żeńskiej.

Zespół Barlowa – przyczyny

Zastawka mitralna to jedna z czterech zastawek zlokalizowanych w mięśniu sercowym. Stanowi ona barierę pomiędzy lewym przedsionkiem oraz tożsamą komorą serca, tym samym zapobiegając cofaniu się krwi. Zastawka dwudzielna w przeciwieństwie do zastawki przedsionkowo-komorowej prawej (czyli zastawki trójdzielnej) składa się jedynie z dwóch płatków, które połączone są odpowiednimi spoidłami.

Najczęściej spotykane wady serca obejmujące zastawkę mitralną to stenoza mitralna, niedomykalność zastawki mitralnej, a także wypadanie płatka zastawki dwudzielnej (MVP). W przypadku ostatniej wymienionej wady, mówić możemy zarówno o samodzielnym schorzeniu, jak i o zespole objawów znanych jako zespół wiotkiej zastawki (tzw. zespół Barlowa).

Przyczyny zespołu Barlowa podzielić możemy na pierwotne oraz wtórne. Do pierwotnych (czyli wrodzonych) czynników etiologicznych zaliczyć możemy m.in. nieprawidłową budowę płatków zastawki lub strun ścięgnistych, a także zwyrodnienie śluzowate (zgrubienie płatków i ich powiększenie w wyniku występujących u pacjenta defektów genetycznych). Przyczyny wtórne obejmują chorobę wieńcową serca, nadczynność tarczycy oraz wiele innych schorzeń zarówno natury kardiologicznej, jak i np. endokrynologicznej. Wtórne wypadanie płatka zastawki mitralnej obserwowane jest również w przebiegu chorób tkanki łącznej oraz jako powikłanie ostrego zapalenia wsierdzia.

Zespół Barlowa – objawy

Choroba Barlowa stanowi kliniczną manifestację stanu jakim jest wypadanie zastawki przedsionkowo-komorowej lewej. Do zespołu objawów, oprócz stwierdzanych w UKG nieprawidłowości, zaliczyć możemy:

• zawroty głowy – bardzo często nie są one związane z zmianą pozycji,
• ból okolicy sercowej – przez pacjentów jest on opisywany jako kłucie serca,
• kołatanie serca – określane jako palpitacje serca,
• arytmie różnego typu,
• omdlenia – często są one pierwszym objawem i skłaniają pacjenta do wizyty u lekarza pierwszego kontaktu.

Ponadto objawy zespołu Barlowa obejmować mogą kaszel (o różnym nasileniu), utratę masy ciała oraz zaburzenia psychiatryczne (występuje m.in. nerwica).Rzadziej stwierdza się ból w klatce piersiowej. Prolaps mitralny (czyli wypadanie płatka sercowego zastawki) związany jest również z zmianami osłuchowymi zlokalizowanymi w okolicy sercowej. Nieprawidłowe zjawiska akustyczne to zazwyczaj klik śródrozkurczowy lub późnorozkurczowy oraz szmer późnorozkurczowy (jes to tzw. wypadanie płatka zastawki mitralnej z falą zwrotną). W przypadku braku wyżej wymienionych zjawisk oraz objawów, chorobę można z bardzo dużym prawdopodobieństwem wykluczyć.

Zespół Barlowa – diagnostyka

Diagnostyka, a także rozpoznanie zespołu Barlowa opiera się w głównej mierze na wnikliwym wywiadzie, badaniu fizykalnym, a także wykonaniu ultrasonografii mięśnia sercowego. W początkowym stadium wypadania płatka zastawki mitralnej, chory może nie mieć żadnych objawów i wówczas mamy do czynienia z zaburzeniem morfologicznym niemym klinicznie.

W przypadku stwierdzenia któregoś z powyżej wymienionych objawów, a także wykazania nieprawidłowości w UKG, lekarz jest obowiązany do potwierdzenia diagnozy zespołu Barlowa. Należy podkreślić, że zmiany obserwowane w USG serca mogą być bardzo różne, jednak zazwyczaj obejmuje ona falę niedomykalności, dobrze widoczną podczas tzw. badania Colour Doppler. Obserwowane jest również przemieszczenie się części płatka lub płatków do lewego przedsionka podczas skurczu lewej komory.

Zespół Barlowa – leczenie

Leczenie zespołu Barlowa zależne jest nie tylko od stopnia nasilenia objawów klinicznych, ale również ogólnej kondycji chorego. Zaleca się, by osoby z postawioną diagnozą, lecz z niskiego stopnia nasileniem objawów lub też ich brakiem kontynuowały normalny, zdrowy tryb życia. Kontrole wówczas przeprowadzane mogą być co 3 lata (część diagnostów uważa, że powinny one odbywać się pomimo wszystko co 12 miesięcy). Znacznego stopnia wypadanie płatka zastawki mitralnej oraz współistniejąca z nim wada serca są wskazaniem do wykonania odpowiedniego typu operacji kardiochirurgicznej. Operacja zastawki serca obejmuje zazwyczaj jej wymianę na zastawkę mechaniczną lub też biologiczną.

Czy zespół Barlowa jest wyleczalny?

Bardzo często pacjenci zadają lekarzowi pytanie czy zespół Barlowa jest wyleczalny? Należy podkreślić, że nawet w przypadku wymiany zastawki na mechaniczną lub biologiczną, objawy mogą nadal występować, ale ich nasilenie jest wówczas mniejsze lub praktycznie w ogóle one nie występują. Nie należy również zapominać, że równie często pacjenci podlegają leczeniu farmakologicznemu. Główną grupę leków stanowią tutaj tzw. B-blokery.

Nadzieją dla pacjentów z wypadaniem płatka zastawki mitralnej jest również nowoczesna i innowacyjna metoda brzeg do brzegu. Jest to metoda przeznaczyniowa, która pozwala na leczenie osób pierwotnie zdyskwalifikowanych z leczenia operacyjnego sposobem klasycznym.

Ponadto leczenie zespołu Barlowa powinno obejmować zdrową i zrównoważoną dietę, a także rezygnację z używek takich jak alkohol, papierosy oraz narkotyki. Zespół Barlowa a sport to tematyka wzbudzająca dużą ilość emocji pośród pacjentów. Zgodnie z zaleceniami, pacjenci z zdiagnozowanym zespołem Barlowa powinni wyeliminować sporty ekstremalne, a także te powodujące duża ilość urazów.

Niemniej emocjonującym tematem jest zespół Barlowa w ciąży. Zmodyfikowana klasyfikacja WHO ryzyka sercowo-naczyniowego matki kwalifikuje wypadanie płatka zastawki mitralnej do I klasy ryzyka. Oznacza to, że dodatkowe ryzyko zgonu matki jest niewykrywalne, a ryzyko powikłań jest niezwiększone lub nieznacznie zwiększone. Takim pacjentkom proponuje się konsultację kardiologiczną 1 lub 2 razy w ciągu całej ciąży. Rodzaj rozwiązania ciąży powinien zostać każdorazowo skonsultowany z lekarzem prowadzącym ciąże oraz kardiologiem.

Zespół Barlowa – czy to to samo co objaw Barlowa?

Należy bezwzględnie podkreślić, że zespół Barlowa nie jest tożsamy z objawem Barlowa. Objaw ten, nazywany również manewrem Barlowa jest stanem związanym z dysplastycznymi lub niestabilnymi stawami biodrowymi. Podczas jego wykonywania, lekarz przemieszcza głowę kości udowej dziecka poza panewkę stawu biodrowego. Nie należy, więc mylić zespołu Barlowa z manewrem Barlowa.