Lipodemia – przyczyny, objawy, leczenie lipedemy

Lipodemia (lipedema) – co to jest?

Lipodemia, czyli lipedema, określana także jako obrzęk tłuszczowy albo choroba grubych nóg, charakteryzuje się nieproporcjonalnym, obustronnym i symetrycznym odkładaniem się tkanki tłuszczowej pod skórą, rozchodzącym się od bioder do kostek. Obrzęk nóg jest w dużej dysproporcji z wyglądem reszty ciała. Nadmierna tkanka tłuszczowa występuje na pośladkach, udach, kolanach, łydkach i kostkach. Nie dotyczy ona stóp, przez co można zauważyć wyraźną granicę miedzy chorą a zdrową tkanką. Pierwsze objawy lipedemy mogą pojawić się już w okresie dojrzewania. Choroba może rozwinąć się w czasie ciąży, a także w okresie menopauzy.

Do tej pory naukowcy i lekarze nie są pewni, jaka jest przyczyna choroby grubych nóg. Przypuszcza się, że obrzęk tłuszczowy to wynik oddziaływania wielu czynników. Z powodu występowania choroby prawie wyłącznie u kobiet oraz obecności schorzenia w rodzinie, podejrzewa się, że lipodemia może być dziedziczona genetycznie i związana z chromosomem X.

Lipodemia – objawy obrzęku tłuszczowego nóg

Choroba grubych nóg diagnozowana jest u kobiet. Do klinicznych objawów lipedemy zaliczamy:

• obustronne i symetryczne zajęcie nóg,
• ból nóg i wrażliwość na dotyk zajętych chorobowo miejsc,
• uczucie ciężkości nóg,
• stale utrzymująca się opuchlizna nóg, mimo utraty wagi.

W późnym etapie rozwoju lipodemii płaty skóry są tak duże, że powodują trudności w chodzeniu. Ocierając się o siebie, stają się źródłem zatarć, odparzeń i infekcji. Z tego powodu pacjenci ograniczają wysiłek fizyczny, co z kolei może prowadzić do problemów z wagą, a nawet otyłości. Na podstawie objawów schorzenia lipodemię dzielimy na 3 typy. W pierwszym tkanka podskórna jest zgrubiała i w dotyku przypomina torebkę z kulkami styropianowymi, wyczuwalne są niewielki grudki pod skórą. W drugim pojawiają się wyczuwalne palcami zgrubienia od wielkości orzecha do jabłka. Dodatkowo skóra nad nimi ma nieregularną powierzchnię. W trzecim stadium, szczególnie po wewnętrznej stronie ud, kolan i w okolicy kostek, występują duże zdeformowane płaty skóry z tkanką tłuszczową, czasami nazywane obrzękiem tłuszczowym.

Lipedema, obrzęk limfatyczny czy otyłość?

Schorzenie często jest źle diagnozowane, ponieważ, szczególnie w początkowych stadiach przypomina otyłość. Obliczenie BMI (body mass index, wskaźnik masy ciała) niejednokrotnie pomaga w ustaleniu diagnozy. Niestety pacjenci z powodu bólu nóg podczas chodzenia zaprzestają jakiegokolwiek wysiłku fizycznego, co przyczynia się do zwiększenia masy ich całego ciała, co wpływa na błędną diagnozę. Co istotne, u tych pacjentów nawet restrykcyjna dieta nie powoduje zmniejszenia wagi chorych kończyn dolnych.

Lipodemia niejednokrotnie mylona jest z obrzękiem limfatycznym. Charakteryzuje się on zwiększeniem płynu tkankowego na skutek niewydolności naczyń limfatycznych. W tym przypadku opuchlizna nóg może być jednak jednostronna, nie wywołuje bólu nóg a obrzęk zmniejsza się po terapii uciskowej, która nie działa tak efektywnie w przypadku choroby grubych nóg.

Rozróżnić należy także lipedemę i otyłość. Ta ostatnia występuje zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, w każdym wieku. U pacjentów nie pojawia się ból kończyn dolnych dotyczący płatów nadmiernej tkanki tłuszczowej. Stosowanie diety jest z reguły pomocne w zmniejszeniu masy całego ciała.

Badania na lipedemę – jak rozpoznać obrzęk lipidowy?

Diagnozę ustala się na podstawie objawów klinicznych. Z reguły wywiad i badanie lekarskie są wystarczające w celu rozpoznania lipedemy. Tłuszczowy obrzęk nóg może mieć podłoże genetyczne, w niektórych badaniach w ponad 60 proc. choroba występowała rodzinnie. Dodatkowym czynnikiem pomagającym rozpoznać lipodemię jest ból nadmiernej tkanki tłuszczowej, łatwe powstawanie siniaków, niekiedy nawet spontanicznie.

Badania, które wykorzystuje się w procesie diagnostycznym, obejmują wykonanie morfologii krwi, zmierzenia poziomu hormonów tarczycy, ocenę wydolności układu limfatycznego i krwionośnego.

Metody radiologiczne, takie jak ultrasonografia, tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny, również znajdują zastosowanie w diagnostyce choroby grubych nóg.

Jak leczyć chorobą grubych nóg?

Standardowe leczenie lipedemy opiera się na manulanym drenażu limfatycznym . Ma on zastosowanie jedynie, podczas gdy w przebiegu lipodemii doszło do uszkodzenia naczyń limfatycznych. Pacjentów zachęca się do regularnego wysiłku fizycznego, takiego jak spacery, pływanie, jazda na rowerze czy ćwiczenia aerobowe. Istotna jest wówczas właściwa pielęgnacja skóry, by zapobiec otarciom i wtórnym infekcjom.

W przypadku zabiegów chirurgicznych liposukcja metodą Tumescent jest najbardziej efektywna i charakteryzuje się najmniejszym ryzykiem uszkodzenia naczyń limfatycznych i występowaniem innych powikłań. Dodatkowo może zmniejszać ból, zwiększać ruchomość kończyn dolnych i zakres ich ruchów.

W niektórych przypadkach choroba jest samoograniczająca. Wczesne rozpoznanie i szybkie wdrożenie leczenia obrzęku lipidowego wiąże się z lepszym rokowaniem, mniejszymi obrzękami tłuszczowymi, większą ruchomością i zmniejszeniem ryzyka uszkodzenia naczyń limfatycznych. U części pacjentów niezbędna jest konsultacja psychologiczna lub psychiatryczna.