Czym jest chromanie przestankowe?
Chromanie przestankowe to objaw polegający na okresowym drętwieniu bądź występowaniu dolegliwości bólowych w obrębie kończyn dolnych w trakcie nawet umiarkowanej aktywności fizycznej, takiej jak spokojny spacer czy marsz. Związany jest on zwykle ograniczonym przepływem krwi do mięśni szkieletowych.
Innym rodzajem chromania przestankowego jest chromanie przestankowe neurogenne, które związane jest ze stenozą (zwężeniem) kanału kręgowego kręgosłupa zlokalizowanym w odcinku lędźwiowym. Zwykle towarzyszą mu także bóle kręgosłupa we wspomnianym odcinku.
Jakie są przyczyny chromania przestankowego?
Chromanie przestankowe to najczęściej objaw towarzyszący zwężeniu światła tętnic obwodowych. Prowadzi ono do ograniczenia przepływu krwi w kończynie, co w trakcie aktywności fizycznej powoduje niedotlenienie mięśni, uniemożliwiając im ich prawidłowe funkcjonowanie i prowadząc do wystąpienia tzw. metabolizmu beztlenowego.
Im większe zwężenie światła tętnicy tym chromanie może się nasilać, aż do momentu kiedy ból będzie pojawiał się nawet w trakcie spoczynku.
Zwężenie światła tętnic najczęściej spowodowane jest obecnością blaszki miażdżycowej – nagromadzenia się tłuszczów, cholesterolu i innych substancji na ścianach tętnic kończyn dolnych.
Z czasem blaszka ta może nie tylko ograniczać, ale wręcz całkowicie zablokować światło naczynia lub też pęknąć, powodując zakrzep.
Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia chromania przestankowego z powodu miażdżycy? To między innymi:
- wiek powyżej 70 lat;
- wiek powyżej 50 lat przy współtowarzyszącym nikotynizmie lub cukrzycy;
- osoby z miażdżycą tętnic wieńcowych i innymi chorobami tętnic obwodowych w wywiadzie rodzinnym;
- nadciśnienie tętnicze;
- przewlekła choroba nerek;
- cukrzyca z niewystarczającą kontrolą glikemii;
- otyłość;
- palenie tytoniu.
Wśród innych chorób, którym może towarzyszyć chromanie przestankowe wymienia się:
- zatory obwodowe,
- uraz lub uszkodzenie tętnicy,
- koarktację aorty,
- chorobę Buergera,
- tętniak tętnicy podkolanowej,
- zespół biodrowy,
- okresowe skurcze tętnic,
- zwężenie tętnicy związane z obecnością torbieli Bakera.
Z kolei najczęstszą przyczyną chromania przestankowego o podłożu neurogennym są dyskopatie lędźwiowe oraz urazy kręgosłupa w odcinku lędźwiowym.
Objawy chromania przestankowego
Mianem chromania określa się ból mięśni spowodowany ich niedotlenieniem występujący w trakcie aktywności i ustępujący po spoczynku. Centrum bólu uzależnione jest od tętnicy, która objęta jest procesem chorobowym. A jakie ma objawy chromanie przestankowe?
W początkowej fazie chromanie przestankowe objawia się:
- drętwieniem stóp w trakcie chodzenia;
- osłabienie kończyn dolnych;
- nawracającym drętwieniem i bólem mięśni kończyn dolnych przy każdym ich użyciu, ustępującym po chwilowym odpoczynku;
- bólem rozciągającym się od stóp, przez łydki, pośladki aż po biodra;
- bólem barków i przedramion.
W miarę postępowania choroby tętnic obwodowych ból będzie się nasilał i zacznie pojawiać się także w trakcie spoczynku, uniemożliwiając normalne poruszanie się chorego. Dodatkowo mogą pojawiać się:
- przebarwienia skóry,
- obniżenie temperatury kończyny,
- zanik mięśni i owłosienia,
- trudno gojące się rany,
- martwica obwodowa prowadząca do amputacji kończyny,
- ogólnoustrojowe objawy niedokrwienia.
Jak diagnozuje się chromanie przestankowe?
Chromanie przestankowe przez wiele lat potrafi pozostawać niezdiagnozowane – głównie ze względu na to, że charakterystyczne objawy są bagatelizowane i zrzucane zarówno przez samych pacjentów jak i lekarzy rodzinnych na karb starości.
Do jakiego lekarza udać się z chromaniem przestankowym? Na początku powinien być to lekarz pierwszego kontaktu. Podstawę rozpoznania stanowi przede wszystkim dokładny wywiad lekarski, analiza zgłaszanych przez pacjenta objawów oraz badanie fizykalne. Ważne jest również wykonanie kilku prostych testów, jak chociażby:
- Badanie tętna w tętnicach obwodowych (m.in.: udowej, podkolanowej, piszczelowej oraz grzbietowej stopy).
- Porównanie ciśnienia krwi mierzonego na ramieniu oraz na stopie w okolicy kostki (tzw. wskaźnik ABI) – wartości poniżej 0,9 świadczą o obecności zwężeń.
- Segmentowany pomiar ciśnienia krwi (dokonywany w różnych obszarach kończyn w celu określenia miejsca zwężenia tętnic).
- Test wysiłkowy – ma na celu sprawdzenie, jaką odległość pacjent jest w stanie pokonać bez bólu.
Dla potwierdzenia diagnozy oraz oceny stopnia zaawansowania zmian lekarz powinien skierować nas na badania obrazowe, takie jak: USG Doppler tętnic oraz rezonans magnetyczny lub angiografia tomografii komputerowej. Pozwalają one wykryć dokładne miejsce zwężenia tętnic i ocenić przepływ krwi w naczyniach.
Chromanie przestankowe – leczenie i rehabilitacja
Z uwagi na fakt, iż chromanie przestankowe samo w sobie nie jest jednostką chorobową, a jedynie objawem niedokrwienia kończyn, jego leczenie przede wszystkim powinno mieć na celu wyeliminowanie niedokrwienia kończyn. Oprócz tego istotne jest zmniejszenie dolegliwości bólowych i przywrócenie prawidłowej mobilności pacjenta.
Ma ono charakter złożony i obejmuje:
- Modyfikację stylu życia – obejmującą między innymi: rzucenie palenia papierosów, redukcję masy ciała u osób z nadwagą i otyłością oraz regularną aktywność fizyczną, w tym zwłaszcza marsz i jazdę na rowerze – zaleca się wykonywanie ćwiczeń, które usprawnią przepływ krwi (minimum 3 razy w tygodniu po ok. 60 min).
- Farmakoterapię – m.in.: cilostazol, wareniklina, bupropion, kwas acetylosalicylowy czy inne leki przeciwzakrzepowe zmniejszające ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych.
- Leczenie inwazyjne – konieczne w zaawansowanych postaciach niedokrwienia. Obejmują m.in.: angioplastykę, wszczepienie pomostu omijającego czy enderteraktomię.
Najnowsze leki na chromanie przestankowe stosowane przez lekarzy to sulodeksyd czy rywarobaksan, które wyjątkowo skutecznie hamują powstawanie skrzepów, a dodatkowo zmniejszają stan zapalny.
W leczeniu chromania przestankowego powszechnie stosuje się również leki z grupy statyn. Obniżenie stężenia cholesterolu we krwi zmniejsza bowiem wyraźnie ryzyko rozwoju blaszki miażdżycowej, a jednocześnie wydłuża dystans możliwy do przebycia bez bólu.
Niektórzy pacjenci stosują także zioła na chromanie przestankowe. Z roślin wykazujących korzystny wpływ na krążenie i wsparcie w leczeniu miażdżycy na uwagę zasługują zwłaszcza: miłorząb japoński, owoce kasztanowca, jemioła, arnika, dziurawiec, kozieradka czy kwiatostan głogu.
W ich przypadku jednak należy zachować ostrożność i skonsultować ich przyjmowanie ze swoim lekarzem. Jest to istotne ze względu na możliwość występowania niekorzystnych interakcji między nimi a przyjmowanymi przez nas lekami.
