Cefotaksym – działanie, dawkowanie, preparaty, przeciwwskazania i ulotka

Co to jest cefotaksym?

Cefotaksym (Cefotaximum) to antybiotyk półsyntetyczny o działaniu bakteriobójczym z grupy cefalosporyn III generacji. Wynaleziony został w roku 1976, a do lecznictwa został wdrożony już w 1980 roku. Mechanizm działania cefotaksymu polega na blokowaniu budowy ściany komórkowej bakterii, w wyniku czego ulega ona lizie (rozpadowi) w trakcie swojego podziału. Cefotaksym ulega metabolizmowi w organizmie, w wyniku czego powstaje deacetylocefotaksym, który również wykazuje silne działanie przeciwbakteryjne (szczególnie wobec gronkowców i paciorkowców).

Czy można podawać cefotaksym doustnie? Niestety antybiotyk ten nie wchłania się w ogóle po podaniu per os, dlatego też nie istnieją żadne dostępne doustne preparaty cefotaksymu. Jedyne preparaty zarejestrowane w lecznictwie występują jako proszek do sporządzania roztworu do wstrzykiwań i infuzji.

Zastosowanie cefotaksymu

Spektrum działania cefotaksymu jest bardzo szerokie i obejmuje ziarenkowce Gram-dodatnie, tlenowce: S. aureus, S. epidermidis, S. pneumoniae, tlenowce Gram-ujemne: N. meningitidis, N. gonorrhoeae, a także K. pneumoniae oraz P. vulgaris. Taka rozpiętość terapeutyczna powoduje, że oficjalne wskazania cefotaksymu obejmują:

• zakażenia dolnych dróg oddechowych,
• zakażenia układu moczowego,
• niepowikłane przypadki rzeżączki,
• zakażenia w obrębie miednicy mniejszej,
• zakażenia skóry i tkanek miękkich,
• zakażenia wewnątrz jamy brzusznej,
• zakażenia kości i stawów,
• zakażenia OUN (ośrodkowego układu nerwowego),
• profilaktykę zakażeń w okresie okołooperacyjnym.

Dawkowanie cefotaksymu

Jak stosować cefotaksym? Jak było wspomniane wcześniej, nie istnieją tabletki z cefotaksymem, dlatego też podaje się go i.m. (iniectio intramuscularis – wstrzyknięcie domięśniowe) lub i.v. (iniectio intravenosa – wstrzyknięcie dożylne).

Jeśli jest to konieczne, można stosować cefotaksym u dzieci, w tym także u wcześniaków. Dawkowanie cefotaksymu jest uzależnione zarówno od masy ciała pacjenta, jak i od rodzaju zakażenia, do którego doszło.

U wcześniaków i noworodków do 7. dnia życia podaje się od 50 do 100 mg cefotaksymu na każdy kilogram masy ciała na dobę w 2 dawkach. Po 7. dobie życia można podawać od 75 do 150 mg na każdy kilogram masy ciała.

U dorosłych, w zależności od zakażenia, podaje się od 2 do 6–8 gramów cefotaksymu na dobę w 3 lub 4 dawkach. W przypadku zagrożenia życia można podać nawet 12 gramów podzielonych na 6 dawek w ciągu dnia.

Cefotaksym – przeciwwskazania i działania niepożądane

Głównym przeciwwskazaniem cefotaksymu jest uczulenie na tę substancję lub jakikolwiek składnik pomocniczy, a także uczulenie zbiorcze na wszystkie cefalosporyny. Ponadto pacjenci nadwrażliwi na penicylinę powinni zachować szczególną ostrożność i poinformować lekarza przed zastosowaniem leku.

Do najczęstszych działań niepożądanych cefotaksymu należy zapalenie żył, ból i stwardnienie w miejscu podania. Ponadto może wystąpić świąd, pokrzywka lub gorączka oraz zaburzenia żołądkowo-jelitowe, jak nudności, wymioty, biegunka czy bóle brzucha. Innym, na szczęście tylko przejściowym skutkiem ubocznym cefotaksymu może być zwiększenie stężenia kreatyniny w surowicy krwi, związane z jego eliminacją przez nerki.

Cefotaksym w ciąży jest ściśle zabroniony w I trymestrze ciąży. Lek w niewielkim stopniu przenika do mleka matki, więc należy zachować ostrożność w okresie karmienia piersią. Decyzję o terapii cefotaksymem w okresie ciąży lub laktacji podejmuje lekarz prowadzący terapię. Jeśli są jakieś niejasności dotyczące preparatu, to odpowiedź można znaleźć w CHPL cefotaksymu (Charakterystyka Produktu Leczniczego), który dostępny jest w Internecie.

Lek ten niestety może kolidować z innymi przyjmowanymi preparatami, szczególnie częste są interakcje cefotaksymu z innymi antybiotykami (wankomycyna, metronidazol, klindamycyna, antybiotyki aminoglikozydowe). Ponadto uważać muszą pacjenci przyjmujący doustne leki przeciwkrzepliwe, które są pochodnymi kumaryny (acenokumarol, warfaryna).

Cefotaksym – preparaty

Na polskim rynku farmaceutycznym są aktualnie tylko cztery preparaty cefotaksymu, do dożylnego podawania. Nazwy handlowe cefotaksymu to: Cefotaxim-MIP, Biotaksym, Cefotaxim FarmaPlus oraz Tarcefoksym. Wszystkie te zamienniki występują również w dwóch pojemnościach – 1-gramowych oraz 2-gramowych.

Cena cefotaksymu wynosi około 5 zł za jedną fiolkę o pojemności 1 grama oraz około 8 złotych za opakowanie 2-gramowe. Jednakże nie jest możliwy zakup cefotaksymu bez recepty, a dodatkowo leku nie można otrzymać w ogólnodostępnej aptece, gdyż posiada on kategorię dostępności Lz (Lecznictwo zamknięte) i dlatego można go otrzymać jedynie na oddziale szpitalnym.