Cyprofloksacyna – działanie i wskazania
Fluorochinolony są antybiotykami bakteriobójczymi, które są jedynymi bezpośrednimi inhibitorami produkcji kwasu DNA przez mikroorganizmy. Leki z tej grupy działają szkodliwie na dwa enzymy kluczowe dla replikacji bakterii: gyrazę DNA oraz topoizomerazę. Cyprofloksacyna charakteryzuje się szerokim spektrum działania – specjaliści określają ją mianem leku przeciwbakteryjnego szerokowachlarzowego. Na jakie bakterie działa cyprofloksacyna? Badania potwierdziły jej skuteczność wobec tlenowych bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych oraz na chlamydie. Cyprofloksacyna i inne nowsze leki przeciwbakteryjne chinolonowe wykazują zwiększoną siłę działania i zmniejszoną częstość samoistnej oporności bakteryjnej w porównaniu ze starszymi analogami, takimi jak kwas nalidyksowy.
Takie szerokie spektrum działania powoduje, że cyprofloksacyna wskazania ma następujące:
- zapalenie ucha,
- owrzodzenie rogówki,
- powierzchniowe zapalenie gałki ocznej,
- zakażenie dolnych dróg oddechowych,
- zapalenie pęcherza moczowego,
- rzeżączka,
- biegunka wywołana przez bakterie chorobotwórcze,
- zakażenia kości i stawów.
Cyprofloksacyna w porównaniu do lewofloksacyny charakteryzuje się zdecydowanie gorszym wchłanianiem do tkanek gruczołu krokowego. Dlatego w leczeniu zakażeń bakteryjnych układu moczowego nie stosuje się cyprofloksacyny.
Cyprofloksacyna – preparaty i dawkowanie
Preparaty z cyprofloksacyną występują jako:
- maści i krople do oczu (Ciloxan),
- krople do uszu (Cetraxal),
- tabletki (Cipronex, Cipropol, Ciprinol),
- roztwór do infuzji (Ciprofloxacin Kabi).
Wszystkie preparaty z cyprofloksacyną dostępne są w aptece na receptę. Tabletki są objęte refundacją i cena dla pacjenta nie przekracza 10 zł za opakowanie leku. Natomiast pozostałe preparaty, mimo że nie są dostępne bez recepty, mają odpłatność 100 proc.
Ten chemioterapeutyk najczęściej wykorzystywany jest w leczeniu dorosłych. Jednak może być też stosowany przy ciężkich zakażeniach u dzieci i młodzieży, jeśli uzna się to za konieczne. Najchętniej przepisywaną przez lekarzy formą leku są tabletki, które występują w dawce 250 mg i 500 mg. W przypadku tabletek doustnych sposób dawkowania i długość terapii zależy od rodzaju bakterii, która wywołała zakażenie.
Zazwyczaj cypofloksacynę zażywa się dwa razy dziennie, co 12 godzin, niezależnie od posiłków. Należy przyjmować ją w odstępie 1–2 godzin od wypicia mleka lub jogurtu, o czym przypomina ulotka. Lek powinno się zażywać z zachowaniem 4-godzinnego odstępu od przyjęcia leków zobojętniających, które w swoim składzie zawierają wodorotlenek glinu i magnezu, ponieważ może dojść do zmniejszenia wchłaniania leku.
Jaki probiotyk wybrać po antybiotyku?
Cyprofloksacyna – skutki uboczne
W trakcie leczenia cyprofloksacyną zaleca się picie dużej ilość płynów w celu uniknięcia krystalurii, czyli wytrącania się kryształów w moczu. W czasie terapii cyprofloksacyną alkohol jest niewskazany.
Skutkiem ubocznym charakterystycznym dla fluorochinolonów jest degradacja kolagenu. Antybiotyki i chemioterapeutyki z tej grupy powodują nasilenie syntezy i aktywności związków, które zmieniają strukturę i następnie „rozpuszczają” włókna kolagenu typu I. Różnego rodzaju schorzenia ścięgien, zapalenie i zerwanie ścięgien piętowych (Achillesa) zostały zidentyfikowane około 10 lat temu jako pierwsze objawy tzw. kolagenotoksyczności. Objawami klinicznymi są:
- ból ścięgna (samoistny, przy chodzeniu i uciskowy),
- obrzęk,
- niemożność stania na palcach.
Ten skutek uboczny może ujawnić się już w trakcie terapii fluorochinolami (nawet 2 godz. po pierwszej dawce) lub do 6 miesięcy po jej zakończeniu. Większość powikłań występuje w ciągu pierwszego miesiąca od ekspozycji na lek. Ponadto są one najbardziej „neurotoksyczne” ze wszystkich grup antybiotyków. Powikłania dotyczące ośrodkowego układu nerwowego są częste i obejmują:
- łagodne bóle i zawroty głowy,
- zaburzenia snu,
- subtelne zmiany nastroju,
- znaczną sedację,
- splątanie,
- delirium,
- ostrą psychozę (np. manię),
- halucynacje.
Cyprofloksacyna – interakcje i przeciwwskazania
Cyproflokscyna wchodzi w interakcje z doustnymi lekami przeciwzakrzepowymi, natomiast jednoczesne podawanie jej z lekami zobojętniającymi kwasy żołądkowe powoduje zaburzenia wchłaniania leku.
Należy szczególnie uważać na jednoczesne zażywanie cyprofloksacyny z paracetamolem. Chemioterapeutyk blokuje enzym metabolizujący paracetamol, przez co wzrasta ryzyko zatrucia. Brak informacji na temat interakcji z lekami antykoncepcyjnymi, dlatego bez obaw można je łączyć. Dostępne dane dotyczące podawania omawianego leku kobietom w ciąży nie wskazują, aby wywoływał on wady rozwojowe lub działał toksycznie na płód i noworodka. Nie można jednak wykluczyć, że lek może powodować uszkodzenie chrząstki stawowej u płodu lub niedojrzałego organizmu. Dlatego należy unikać stosowania cyprofloksacyny w ciąży. Lek przenika do mleka kobiecego, zatem w związku z ryzykiem uszkodzenia chrząstek stawów stosowanie cyprofloksacyny w okresie karmienia piersią jest przeciwwskazane.
