Paciorkowiec – objawy zakażenia, leczenie, jak można się nim zarazić bakteriami?

Gatunki paciorkowców

Istnieje wiele podziałów paciorkowców. Kiedyś wyodrębniało się kilka podgrup, w zależności od własności hemolitycznych bakterii (hemoliza to zjawisko uwalniania hemoglobiny z czerwonych krwinek i jej przechodzenie do osocza krwi). Poszczególne rodzaje paciorkowca wywołują hemolizę całkowicie (grupa beta), częściowo (alfa) lub w ogóle nie wywołują (gamma).

Obecnie jednak stosuje się inny podział – Lancefield – na podstawie występującego na powierzchni danego paciorkowca rodzaju wielocukru, czyli antygenu. Każdy z antygenów na powierzchni bakterii określany jest inną literą alfabetu, stąd wyróżnia się grupy:

• A (Streptococcus pyogenes),
• B (Streptococcus agalactiae),
• C i G (Streptococcus equi),
• D (Streptococcus faecalis),
• bez specyficznego antygenu ( Streptococcus pneumoniae ).

Sprawdź też: Belogent – wskazania, działanie, skutki uboczne

Jakie choroby wywołują paciorkowce?

Paciorkowce należące do grupy A są najczęstszymi czynnikami sprawczymi bakteryjnego ropnego zapalenia gardła, czyli anginy. Poza tym mogą kolonizować układ moczowo-płciowy kobiet i powodować gorączkę połogową jako powikłanie porodu. Paciorkowce te wywołują także ropne zakażenia skóry oraz ostre zapalenie kłębuszków nerkowych.

Druga grupa paciorkowców (B) może wywoływać zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u noworodków, a u ciężarnych kobiet podnosi ryzyko zbyt wczesnego rozerwania błon płodowych.

Paciorkowce z grupy C i G nie są chorobotwórcze dla ludzi.

Natomiast patogeny z grupy D przy długotrwałym cewnikowaniu pacjentów często powodują infekcje układu moczowego. W przebiegu wielotygodniowej antybiotykoterapii wywołują z kolei infekcje toczące się w jamie brzusznej, takie jak ropnie czy zapalenie otrzewnej.

Z kolei Streptococcus pneumoniae jest jednym z najczęstszych patogenów powodujących zapalenie płuc.

Sprawdź też: Bedicort G – jak stosować?

Paciorkowce a zapalenie gardła

Jedną z najbardziej powszechnych chorób wywoływanych przez streptokoki jest zapalenie gardła. Stanowią one drugą, po wirusach, przyczynę schorzeń obejmujących ten narząd.

Przedstawicielem tej grupy bakterii jest S. pyogenes , który kolonizuje śluzówkę górnych dróg oddechowych. Dzieje się to za pośrednictwem specjalnego białka (F), które wiąże się z komórkami nabłonka gardła. Do zakażenia dochodzi w wyniku bezpośredniego kontaktu z osobą chorą. Szczególnie często zdarza się to w dużych skupiskach ludzi, takich jak akademiki, internaty czy koszary wojskowe.

Główne objawy wywołane przez paciorkowce w gardle to:

• wysoka gorączka,
• uczucie rozbicia,
• bóle mięśni,
• zmiany wybroczynowe na migdałkach i gardle,
• silny ból gardła, który utrudnia połykanie czy mowę,
• zaczerwienienie i obrzęk gardła,
• śluzowo-ropne naloty,
• powiększone węzły chłonne szyjne.

Czytaj również: Choroba kociego pazura – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Diagnostyka w infekcjach dróg oddechowych, badania

Bardzo ważnym elementem w diagnostyce infekcji paciorkowcowej dróg oddechowych (paciorkowca w gardle u dziecka i dorosłych) jest obecność charakterystycznych objawów. W tym celu stosuje się skalę Centora. W jej skład wchodzi pięć objawów:

• brak kaszlu,
• powiększone węzły chłonne szyjne,
• gorączka powyżej 38°C,
• ropny nalot i obrzęk migdałków,
• wiek poniżej 15 lub powyżej 44 lat.

Za obecność każdego z nich przyznaje się 1 punkt, a obecność 4 lub 5 punktów w ponad 50% świadczy o obecności infekcji paciorkowcowej. Najpewniejszą jednak metodą jest wykonanie posiewu z gardła i hodowla bakterii na specjalnych podłożach.

Innym sposobem jest test na obecność antygenu, czyli białka paciorkowców we krwi. Jest to bardzo szybka metoda, jednakże mniej czuła niż posiew.

Leczenie zakażeń paciorkowcowych

W leczeniu zakażeń dróg oddechowych paciorkowcem często stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. z ibuprofenem) – ze względu na uporczywy ból gardła.

Najważniejsze jednak jest przyjmowanie odpowiedniego antybiotyku doustnie po określeniu, że infekcja wywołana jest przez paciorkowce. Stosowanym zwykle lekiem jest amoksycylina, czyli półsyntetyczny środek bakteriobójczy. Działa poprzez niszczenie wiązań, które tworzą ścianę komórki bakteryjnej, doprowadzając do jej rozpadu.

Antybiotyk skraca czas objawów choroby i zapobiega występowaniu poważnych powikłań. Przyjmuje się go przez 5–7 dni.

Powikłania zakażenia paciorkowcem

Infekcja paciorkowcowa przy braku leczenia może doprowadzić do rozprzestrzenienia się bakterii do innych narządów. Zwykle kończy się to powikłaniami w postaci:

• kłębuszkowego zapalenia nerek,
• gorączki reumatycznej,
• wstrząsu toksycznego.

Zapalenie kłębuszków nerkowych rozwija się wskutek odkładania się kompleksów immunologicznych w nerkach. Organizm osoby z infekcją paciorkowcową w celu obrony przed zakażeniem wytwarza specyficzne przeciwciała. Te z kolei łączą się z antygenem paciorkowca, tworząc kompleksy immunologiczne.

Podobny mechanizm dotyczy gorączki reumatycznej, ale w tym przypadku kompleksy odkładają się w mięśniu sercowym. Przedłużające się zakażenie paciorkowcem może również zakończyć się zespołem wstrząsu septycznego, wskutek nagromadzenia się toksyn produkowanych przez paciorkowca.