Powikłania grypy – jakie są?

Powikłania grypy – kto jest narażony?

Grypa, poza gwałtownymi objawami utrudniającymi normalne funkcjonowanie, potrafi nieść ze sobą groźne dla życia powikłania. Szczególnie narażone na takie zakończenie choroby są osoby starsze, dzieci, pacjenci cierpiący na niektóre choroby przewlekłe, ale także chorzy, którzy nie zdecydują się na pozostanie w domu i zwolnienie na czas choroby dotychczasowego tempa życia.

Najbardziej narażone na wystąpienie powikłań grypy są:

• osoby powyżej 65. roku życia,
• dzieci poniżej 5. roku życia (zwłaszcza niemowlęta),
• kobiety w ciąży (szczególnie w II i III trymestrze),
• pacjenci cierpiący na przewlekłe choroby płuc (takie jak astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc), choroby wątroby, choroby nerek, chorobę niedokrwienną serca, niewydolność serca, niedobory odporności (pierwotne, spowodowane przyjmowaniem leków immunosupresyjnych lub zakażeniem HIV), choroby metaboliczne (np. cukrzyca), układu krwiotwórczego oraz zaburzenia utrudniające bądź uniemożliwiające odkrztuszanie flegmy zalegającej w drogach oddechowych (choroby nerwowo-mięśniowe, zaburzenia poznawcze, urazy rdzenia, napadowe drgawki),
• pacjenci ze znaczną otyłością.

Po jakim czasie od zachorowania na grypę pojawić się mogą powikłania po tej chorobie? Jest to uzależnione od rodzaju powikłania, np. zapalenie płuc może się pojawić już po kilku dniach od zakażenia grypą, a zapalenie zatok może wystąpić po kilku lub więcej dniach.

Powikłania grypy – układ oddechowy

Według danych szacunkowych, na powikłania po grypie dotyczące układu oddechowego skarży się 5–15% chorujących na grypę (szczególnie jeśli jest to niedoleczona grypa). Jednym z powikłań jest pierwotne zapalenie płuc oraz krwotoczne zapalenie oskrzeli, nazywane niekiedy grypą złośliwą (malignant influenza).

W ciągu 24 godzin od wystąpienia pierwszych objawów pojawia się kaszel z odkrztuszaniem krwistej plwociny i duszność, niekiedy prowadzące do ostrej niewydolności oddechowej (ARDS). W obrazie RTG płuc obserwujemy zmiany śródmiąższowe, które trudno odróżnić od zmian wynikających z infekcji o innym podłożu. Pierwotne zapalenie może ostatecznie doprowadzić do zwłóknienia płuc.

Z uwagi na to, że wirus grypy zakaża i uszkadza nabłonek migawkowy dróg oddechowych, otwiera on drogę do infekcji innym patogenom. W ten sposób doprowadza do kolejnych powikłań, jakimi są wtórne zapalenia, które istotnie zwiększają śmiertelność wśród całej populacji. Należą do nich:

• bakteryjne zapalenia nosa, uszu, zatok, oskrzeli,
• angina paciorkowcowa,
• wtórne zapalenia płuc, wywoływane przez Streptococcus pneumoniae , Staphylococcus aureus oraz Haemophilus influenzae.

Wtórne zapalenia płuc od pierwotnych odróżnia fakt, że pojawiają się w okresie ustępowania objawów – gorączka, kaszel i duszność nawracają po okresie względnej poprawy samopoczucia.

Do powikłań dotyczących układu oddechowego należą także zaostrzenia istniejących chorób przewlekłych, takich jak astma czy też przewlekła obturacyjna choroba płuc. Prowadzą one do często dramatycznego, niebezpiecznego dla życia pogorszenia stanu pacjenta, narastającej niewydolności oddechowej, a czasem też w konsekwencji do niewydolności innych narządów, w tym serca oraz nerek.

Natomiast wśród powikłań laryngologicznych możemy wymienić zapalenie ucha środkowego. Biegunka po grypie to najczęściej efekt podrażnienia żołądka przez leki.

Z kolei kaszel po grypie czy osłabienie po grypie związane lub niezwiązane z zawrotami głowy, niepołączone z innymi objawami i niebędące powikłaniami po grypie, mogą trwać nawet do 6 tygodni. O tym jednak, czy taki kaszel lub osłabienie nie wskazują na powikłania pogrypowe, decyduje lekarz.

Powikłania po grypie – układ krążenia

Do powikłań pogrypowych dotyczących układu krążenia należą przede wszystkim zaostrzenia chorób przewlekłych, takich jak choroba niedokrwienna serca lub niewydolność serca o mechanizmie zastoinowym, objawiające się zwiększeniem nasilenia objawów występujących u pacjenta wcześniej, takich jak ból w klatce piersiowej, duszność, znaczne pogorszenie tolerancji wysiłku oraz obrzęki.

Poza tym wirus grypy może spowodować zapalenie mięśnia sercowego i zapalenie osierdzia. Pierwsze z nich objawia się bólem w klatce piersiowej, najczęściej o kłującym charakterze, uczuciem kołatania serca oraz ogólnym osłabieniem. Jeżeli u pacjenta pojawią się właśnie takie dolegliwości, istotne dla rozpoznania okazuje się wykonanie badania EKG oraz dodatkowych badań laboratoryjnych, a czasem nawet biopsji mięśnia sercowego.

W przypadku zapalenia osierdzia ból ma inny charakter, z reguły jest zlokalizowany zamostkowo, może promieniować w kierunku łopatki, a nasila się w pozycji leżącej. Leczenie obu chorób jest farmakologiczne. W przypadku zapalenia osierdzia, któremu towarzyszy gromadzenie się płynu w worku osierdziowym, konieczne może być nakłucie i odbarczenie, czyli tzw. perikardiocenteza.

Powikłania grypy – układ moczowy

Powikłania dotyczące nerek również możemy podzielić na dwie grupy. Do pierwszej z nich zaliczymy choroby wywołane bezpośrednim działaniem wirusa. Należą do nich przede wszystkim pogrypowe kłębuszkowe zapalenia nerek.

Zdarza się także, że wirus grypy powoduje zapalenie mięśni, które może doprowadzić do mioglobinurii, czyli wydalania przez nerki białka pochodzącego z uszkodzonych komórek mięśniowych. To zaś niekiedy w konsekwencji staje się przyczyną niewydolności nerek.

Druga grupa to zaostrzenie wcześniej występujących chorób przewlekłych, takich jak przewlekłe kłębuszkowe zapalenia nerek oraz przewlekła niewydolność nerek o innej etiologii.

Powikłania grypy – układ nerwowy

Powikłania dotyczące ośrodkowego układu nerwowego występują dość rzadko, ale ich spektrum jest bardzo szerokie. Powikłania neurologiczne to między innymi: nasilenie częstości napadów padaczkowych, poinfekcyjne zapalenia mózgu oraz zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy też poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego.

Według niektórych źródeł u pacjentów, którzy przebyli powikłania grypy, istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia choroby Parkinsona.

Ponadto u pacjentów cierpiących na choroby psychiczne grypa może spowodować nasilenie występujących dotychczas objawów. Dotyczy to szczególnie pacjentów cierpiących na schizofrenię.

Powikłania po grypie u dzieci

Do powikłań po grypie u dzieci, poza objawami zaostrzenia chorób już wcześniej występująch, takich jak mukowiscydoza czy astma, należy również dysfunkcja receptora słuchowego, która może doprowadzić do częściowej lub całkowitej utraty słuchu (niedosłuchu).

W czasie grypy u dziecka mogą wystąpić także zaburzenia żołądkowo-jelitowe, czasami mogące imitować zapalenie wyrostka robaczkowego.

Częściej również u dzieci niż u dorosłych pojawia się ból nóg po grypie, związany z zapaleniem mięśni. Ból ten dotyczy najczęściej łydek i mija po kilku dniach. Łączy się go również z bólem stawów.

Warto również wspomnieć o zespole Reye’a. Jest to choroba występująca najczęściej u dzieci w wieku 4–12 lat, z reguły kilka dni po przebyciu infekcji wirusowej, np. grypy. Prawdopodobnie ma związek z podawaniem podczas choroby kwasu acetylosalicylowego (np. aspiryny), działającego przeciwzapalnie i przeciwgorączkowo. Zespół Reye’a cechuje się wysoką śmiertelnością z powodu uszkodzenia wielu narządów, w tym mózgu i wątroby. Właśnie z tego powodu leki zawierające kwas acetylosalicylowy są przeciwwskazane u dzieci poniżej 12. roku życia.

Inne powikłania po grypie

Do powikłań grypy możemy zaliczyć także wystąpienie wstrząsu toksycznego, związanego z dołączeniem się zakażenia gronkowcem złocistym (Staphylococcus aureus). Jest to stan stanowiący bezpośrednie zagrożenie dla życia. Ponadto grypa zwiększa ryzyko poronienia oraz odrzucenia przeszczepionych narządów.

Rzadziej pojawiają się objawy ze strony skóry, takie jak wysypka (np. pokrzywka czy osutki plamisto-grudkowe).

Jak widać, wachlarz powikłań grypy jest wyjątkowo szeroki. Pojęcie grypy stosuje się zwyczajowo w odniesieniu do wielu infekcji wirusowych układu oddechowego. Należy zaznaczyć, że większość zdrowych osób przechodzi grypę bez wystąpienia groźnych powikłań. Narażone są zwłaszcza osoby starsze, cierpiące na przewlekłe choroby układowe i z obniżoną odpornością.

Leczenie objawowe grypy (zwalczanie gorączki, bólu) ma ograniczoną skuteczność, gdyż nie zwalcza przyczyny choroby – wirusa. Warto rozważyć zastosowanie leku przeciwwirusowego, jednym z nich jest preparat inozyny.