Angina paciorkowcowa – objawy, leczenie, powikłania, różnicowanie

Angina paciorkowcowa – kogo dotyczy?

Angina wywołana paciorkowcem (tzw. angina ropna) przenosi się drogą kropelkową, a więc wystarczy przebywać w pobliżu zainfekowanej osoby lub używać wspólnych przedmiotów, aby doszło do zarażenia. Zakażenie paciorkowcem u dzieci, zwłaszcza pomiędzy 3–14 rokiem życia, jest szczególnie częste, i ma tendencje do nawrotów.

Powyżej 15. roku życia paciorkowcowe zapalenie gardła jest mało prawdopodobne i występuje jedynie u 2 proc. populacji. Bardziej narażone na zachorowanie są natomiast osoby z upośledzeniem odporności, a także dzieci przebywające w przedszkolach czy żłobkach, ze względu na kontakt z wieloma rówieśnikami.

Typowym okresem zachorowania na anginę paciorkowcową jest późna jesień, zima i wczesna wiosna. Choroba zwykle ustępuje do 7 dni. Okres wylęgania trwa z kolei od 1–4 dni.

To też może Cię zainteresować: Biały nalot na gardle i migdałkach – jakie są przyczyny?

Objawy anginy paciorkowcowej

Jak w przypadku wielu innych chorób górnych dróg oddechowych, tak i przy zakażeniu paciorkowcem objawy to początkowo:

• ogólnym rozbiciem,
• bólem gardła,
• nasilonym bólem gardła przy przełykaniu śliny.

Do tych symptomów stopniowo dochodzą bardziej uciążliwe oznaki zakażenia bakteryjnego pod postacią wysokiej gorączki – nawet do 40 stopni Celsjusza. Dość typowe jest pojawienie się ropnego nalotu w formie czopów ropnych na znacznie powiększonych migdałkach podniebiennych. Same migdałki przybierają duże rozmiary, dochodzi także do powiększenia węzłów chłonnych szyi, co wpływa na utrudnienie oddychania ustami, a także spożywanie pokarmów.

W razie podejrzenia wywołującego zapalenie paciorkowca w gardle istotne jest wykluczenie zakażenia wirusowego, które obecnie wywołuje ponad 90 proc. zapaleń górnych dróg oddechowych, zarówno u dorosłych, jak i dzieci. Pomocna do tego celu jest stosowana przez większość lekarzy skala Centora/Mc Isaaca, w której wystąpienie odpowiednich objawów jest punktowane, a wynik tej analizy równy lub wyższy 4 pkt, świadczy o bardzo prawdopodobnej etiologii paciorkowcowej choroby. W tym przypadku wskazane jest dopiero leczenie antybiotykiem.

Przeczytaj też: Bioracef – wskazania do stosowania

Objawy anginy oceniane w skali Centora/ Mc Isaaca:

• gorączka >38 st. C (1 pkt),
• brak kaszlu (1 pkt),
• powiększone węzły chłonne szyjne przednie (1 pkt),
• nalot włóknikowy i obrzęk migdałków (1 pkt),
• wiek: < 15 lat (+1pkt), 15–44 lat (0 pkt), >45 lat (- 1 pkt).

W razie, gdy według wyżej przedstawionej skali, pacjent otrzyma 2–3 pkt wskazane jest wykonanie szybkiego testu w kierunku zakażenia S.pyogenes lub posiew wymazu z gardła i migdałków, które pomogą ocenić zasadność włączenia leczenia paciorkowcowego zapalenia gardła antybiotykiem.

Leczenie anginy paciorkowcowej

Angina jako infekcja bakteryjna wymaga zastosowania antybiotyku. Dlatego tak ważne jest, aby, w miarę możliwości, wykluczyć anginę wirusową, którego antybiotykoterapia nie wyleczy, a narazi tylko pacjenta na dodatkowe działania niepożądane leków.

Po dokładnym badaniu fizykalnym chorego, a także wywiadzie i ewentualnych badań dodatkowych, powinno się rozpocząć leczenie antybiotykiem. Na anginę najczęściej stosowana jest penicylina podawana doustnie przez 10 dni. Terapia penicylinami ma na celu redukcję kolejnych zakażeń, zmniejszenie natężenia silnego bólu gardła i innych dolegliwości oraz skrócenie czasu trwania choroby. W razie uczuleń na penicylinę, lekarz może zlecić lek z grupy cefalosporyn lub makrolidów.

Przyczynowe leczenie anginy ropnej należy uzupełnić o działania zmierzające do łagodzenia objawów. Zaleca się stosowanie leków na ból gardła w postaci tabletek do ssania (np. z lidokainą, chlorkiem cetylopirydyniowym) oraz środków przeciwgorączkowych, a także odpoczynek.

Powikłania anginy paciorkowcowej

W obecnych czasach szeroka dostępność działających przyczynowo leków na anginę bez recepty znacznie skraca okres od wystąpienia pierwszych objawów anginy do włączenia antybiotykoterapii. Wpływa to również na zmniejszenie ryzyka wystąpienia powikłań po zakażeniu paciorkowcem.

Jako najczęstsze obecnie miejscowe powikłanie zapalenia gardła i migdałków o etiologii S. pyogenes jest ropień okołomigdałkowy. Objawia się ono:

• ostrym bólem gardła,
• promieniowaniem bólu gardła do ucha,
• zaczerwieniem gardła,
• obfitym ślinieniem się,
• niemożnością otworzenia ust (szczękościsk),
• narastaniem gorączki.

Leczenie anginy paciorkowcowej opiera się wówczas na nacięciu i drenażu ropnia oraz celowanej antybiotykoterapii.

W trakcie zakażenia paciorkowcem powstające przeciwciała „walczące” z infekcją mogą reagować także z prawidłowymi tkankami organizmu. Taka nieprawidłowa reakcja prowadzi do kolejnych powikłań anginy, czyli gorączki reumatycznej lub popaciorkowcowego kłębuszkowego zapalenia nerek.

Gorączka reumatyczna występuje najczęściej po około 3 tygodniach od infekcji paciorkowcem β-hemolizującym grupy A. Objawia się ona zapaleniem stawów, zapaleniem mięśnia sercowego, zmianami neurologicznymi (pląsawica Sydenhama) oraz rumieniem skórnym. Kłębuszkowe zapalenie nerek, podobnie jak gorączka reumatyczna, występuje po kilku tygodniach od infekcji paciorkowcem, a charakteryzuje się zmianami w moczu oraz obrzękami.

Zapobieganie i różnicowanie anginy paciorkowcowej

Unikanie zakażenia anginą polega głównie na izolacji osób chorych oraz wczesnym włączeniu antybiotyków. Ponadto wykluczenie chorób wirusowych przypominających objawy anginy paciorkowcoweh jest istotnym czynnikiem redukującym przenoszenie zakażenia bakteryjnego.

Podobne objawy jak te, które towarzyszą anginie ropnej wywołanej S.pyogenes, występują w innych chorobach, takich jak:

• mononukleoza zakaźna – ostra choroba wirusowa, wywołana wirusem Epsteina-Barr (EBV), nazywana chorobą pocałunków, ponieważ przenosi się właśnie podczas pocałunku, a także drogą kropelkową; objawy to powiększenie węzłów chłonnych szyi oraz migdałków, ogólne rozbicie, rozkojarzenie oraz gorączka;
• błonica gardła – bakteryjna choroba zakaźna, wywołana Maczugowcem Błonicy, objawy wywołane toksyną błoniczą produkowaną przez bakterie to głównie gorączka, ból gardła, trudność w połykaniu, nalot włóknikowy w gardle, powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych;
• herpangina – zapalenie gardła wywołane wirusem Coxsackie A, B lub echowirusem, występujące głównie u dzieci; objawy to gorączka, bolesność gardła oraz pęcherzykowe zmiany na migdałkach i podniebieniu. Leczenie jest zwykle objawowe.

Paciorkowcowe zapalenie gardła nigdy nie powinno być ignorowane. Niepodjęte lub nieprawidłowo prowadzone leczenie może skutkować rozwojem powikłań lub opóźnić postawienie odpowiedniej diagnozy, w przypadku gdy objawy anginy mylone są z innym schorzeniem.