Zakażenia szpitalne – definicja, rodzaje, czynniki ryzyka, odszkodowanie

Co to jest zakażenie szpitalne – definicja i rodzaje

Za zakażenie szpitalne uznaje się zakażenie, które powstaje i rozwija się w trakcie pobytu chorego w szpitalu (lub po jego opuszczeniu). W przypadku zakażeń wirusami HBV, HCV, HIV lub prątkiem gruźlicy czas utajenia może być nawet kilku- lub kilkunastoletni. Zakażenie, które wystąpiło przed upływem 48 godzin od momentu przyjęcia chorego do szpitala, nie spełnia formalnych kryteriów zakażenia szpitalnego.

W zależności od czynnika wywołującego chorobę, zakażenia szpitalne dzieli się na: zakażenia endogenne (kiedy dochodzi do zakażenia własną florą bakteryjną) oraz zakażenia egzogenne (patogeny pochodzące ze środowiska zewnętrznego).

Inny podział zakażeń szpitalnych różnicuje je ze względu na postać i lokalizację zakażenia, przez co wyróżnia się zakażenia lokalne (na przykład zakażenie miejsca operowanego), układowe (jak zakażenie układu moczowego, zapalenie płuc) i uogólnione (sepsa).

Zakażenie szpitalne – czynniki ryzyka – kto jest narażony?

Na zakażenie szpitalne narażony jest każdy pacjent podlegający hospitalizacji. Istnieje jednak szereg czynników, które zwiększają ryzyko dla danego chorego, a zalicza się do nich wszystkie stany przebiegające z upośledzeniem odporności, takie jak:

• niedobory immunologiczne wynikające z choroby podstawowej (na przykład zakażenie wirusem HIV lub wrodzone niedobory odporności),
• przyjmowanie leków immunosupresyjnych (po przeszczepieniu narządów),
• wiek podeszły,
• wcześniactwo,
• niedożywienie, wyniszczenie, rany odleżynowe,
• współistnienie chorób towarzyszących (cukrzyca, przewlekła niewydolność nerek czy marskość wątroby),
• urazy wielonarządowe.

Ryzyko wystąpienia zakażenia szpitalnego zwiększa się w przypadku obecności ciała obcego, jak wenflon czy cewnik, stąd konieczna ich regularna wymiana oraz obserwacja okolicy wkłucia bądź założenia.

Źródła zakażeń szpitalnych stanowią zarówno inni pacjenci, jak i personel medyczny czy nieprawidłowo zdezynfekowany sprzęt medyczny lub przedmioty codziennego użytku (mowa wówczas o zakażeniu krzyżowym). Za infekcje szpitalne uznaje się również zakażenia powstałe po transfuzji krwi lub preparatów krwiopochodnych. Drogi szerzenia się zakażeń szpitalnych związane są zarówno z zabiegami medycznymi (droga kontaktowa, droga przerwania ciągłości tkanek), jak i są od nich niezależne (droga kropelkowa, droga pokarmowa).

Czytaj również: Streptococcus pneumoniae (dwoinka zapalenia płuc) – co to jest, objawy, leczenie, jak można się zarazić?

Jakie są najczęstsze zakażenia szpitalne?

Najczęstszą postacią zakażenia szpitalnego jest kolejno: zakażenie układu moczowego, zakażenie układu oddechowego, posocznica (sepsa) oraz zakażenie miejscowe (najczęściej miejsca operowanego).

Czynniki etiologiczne zakażeń w szpitalu to często bakterie wielolekooporne, na które nie działają zwykle stosowane antybiotyki, a ich eliminacja jest długa i trudna. Bakterie szpitalne zdążyły już wykształcić mechanizmy odporności na dotychczas stosowane leki, z którymi wielokrotnie miały kontakt. Leczenie zakażeń szpitalnych stanowi jedno z największych obecnie wyzwań medycyny.

Rodzaje zakażeń różnią się zależnie od oddziału. Przykładowo zakażenia na neurochirurgii najczęściej wywołują bakterie Staphylococcus aureus , Pseudomonas, Acinetobacter, a także grzyby, mogące powodować infekcje wewnątrzczaszkowe czy infekcje kości czaszki.

U pacjentów z obniżoną odpornością czy w czasie leczenia nowotworowego może dojść do zakażenia gronkowcem w szpitalu. Szacuje się, że nosicielem gronkowca jest niemal 30 proc. populacji, dlatego ryzyko infekcji w warunkach szpitalnych jest znaczne. Zakażenie gronkowcem złocistym w czasie zabiegu stanowi najczęstszy typ zakażenia miejsca operowanego.

Czytaj również: Leiszmanioza – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Jak zapobiegać zakażeniom szpitalnym?

Zapobieganie zakażeniom wewnątrzszpitalnym to przede wszystkim zadanie dla personelu medycznego. Profilaktyka zakażeń szpitalnych obejmuje nie tylko prawidłowo przeprowadzane procesy sterylizacji, dezynfekcji oraz izolacji niektórych chorych, ale również powoływanie specjalnych zespołów monitorujących częstość występowania zakażeń i opracowanie procedur szpitalnych im zapobiegających.

Będąc pacjentem można jednak przestrzegać kilku zaleceń, dzięki którym możemy ograniczyć ryzyko wystąpienia zakażenia. Należą do nich:

• unikanie wchodzenia do innych sal pacjentów oraz korzystania z ich przyborów toaletowych lub rzeczy osobistego użytku;
• zwracanie uwagi, czy odwiedzający nas goście postępują zgodnie z zaleceniami sanitarnymi, na przykład korzystają z szatni oraz ochraniaczy na obuwie;
• unikanie dotykania miejsca operowanego/opatrunku, a jeśli to konieczne, dokładna dezynfekcja rąk zarówno przed, jak i po kontakcie z raną;
• ścisłe stosowanie się do zaleceń personelu medycznego, zarówno w zakresie toalety osobistej, zabiegów medycznych, jak i procedur organizacyjnych (szczególnie w przypadku stwierdzenia zakażenia wewnątrzoddziałowego).

Czytaj również: Choroba kociego pazura – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Czy zakażenie szpitalne jest podstawą do uzyskania odszkodowania?

Wystąpienie zakażenia szpitalnego jest podstawą do wnioskowania o zadośćuczynienie lub odszkodowanie od placówki, w której doszło do tego zdarzenia. Z uwagi na wieloletnie procesy sądowe, przedłużające się głównie ze względu na konieczność powoływania licznych świadków i biegłych, od 2012 roku ustawa o prawach pacjenta dopuszcza możliwość przyspieszonego pozasądowego dochodzenia odszkodowania za wyrządzone szkody medyczne. Wymogiem formalnym w tej sytuacji jest złożenie wniosku o ustalenie zdarzenia medycznego do wojewódzkiej komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych.

Wniosek powinien zawierać propozycję wysokości odszkodowania za zakażenie szpitalne i zadośćuczynienia, a wnioskodawca (którym może być pacjent lub jego przedstawiciel) załącza dowody uprawdopodobniające okoliczności wskazane w jego treści. Rozstrzygnięcie zasadności wniosku powinno zapaść w ciągu 3 miesięcy, co stanowi duże uproszczenie w stosunku do trwających niejednokrotnie wiele lat procesów sądowych.