Schistosoma haematobium (przywra krwi) – cykl rozwojowy, objawy, badanie, leczenie zakażenia

Schistosoma haematobium – przywry krwi – cykl rozwojowy

Schistosoma to płazińce występujące endemicznie prawie w 80 krajach – na kontynencie afrykańskim, azjatyckim oraz południowoamerykańskim. Ponad 85 proc. przypadków zachorowań na schitsomatozę odnotowywanych jest w Afryce. Schistosoma to przywry obejmujące kilka gatunków chorobotwórczych dla człowieka:

• Schistosoma haematobium,
• Schistosoma mansoni,
• Schistosoma japonicum,
• Schistosoma mekongi,
• Schistosoma intercalatum.

Żywicielem pośrednim Schistosoma haematobium (przywry krwi, przywry żylnej) są ślimaki słodkowodne, w organizmach których dochodzi do namnażania się pasożytów.

Czytaj również: Japońskie zapalenie mózgu – przyczyny, objawy, leczenie, szczepionka

Cykl rozwojowy przywry krwi

Po opuszczeniu ciała ślimaka larwy przywry krwi (ceriakie) mogą żyć przez 48 godzin i w tym czasie mają zdolność przenikania do organizmu żywiciela ostatecznego, którym jest człowiek. Wolno pływające w zbiornikach wodnych ceriakie mogą przenikać przez nieuszkodzoną skórę czy błony śluzowe. Podczas pokonywania bariery skórnej ceriakie przekształcają się do postaci schistosomuli, czyli kolejnego stadium rozwojowego przywry krwi.

Schistosomule w organizmie człowieka drogą naczyń krwionośnych mogą migrować do naczyń włosowatych miednicy mniejszej. Tu postacie dorosłe łączą się w pary i samie składają jaja. Jaja przywr wnikają do tkanek i wydalane są z moczem lub kałem. Jaja Schistosoma wydalone w okolicy zbiornika wodnego mogą zakażać ślimaki słodkowodne i w ten sposób cykl rozwojowy się zamyka.

Przywra krwi – w jaki sposób można się zarazić?

Do zakażenia S. haematobium dochodzi przede wszystkim podczas zażywania kąpieli w naturalnych zbiornikach wodnych, w których bytują ceriakie. Niebezpieczeństwo zakażenia przywrą krwi czyha w zbiornikach z wodą stojącą, czyli w jeziorach, stawach czy na terenach podmokłych. Natomiast kąpiel w morzu i oceanie uznawana jest za bezpieczną.

Zakażeniu przywrą krwi sprzyja ponadto picie nieprzegotowanej wody pochodzącej z naturalnych zbiorników wodnych. Najbardziej narażone na zakażenie są dzieci i młodzież. Zarażenie się przywrą S. haematobium bezpośrednio od innego człowieka nie jest możliwe.

Jakie są objawy zakażenia Schistosoma haematobium?

Schistosomatoza (schistosomoza, bilharcjoza) przebiega w kilku etapach. W przeciągu kilkunastu minut od przeniknięcia ceriakii przez skórę dochodzi do wystąpienia wysypki skórnej i świądu. Kolejnym etapem zakażenia przywrą żylną jest okres ostrej toksemii, czyli dojrzewania przywr w żyle wrotnej, któremu towarzyszy pojawienia się objawów ogólnych. Kilkadziesiąt dni po infekcji S. haematobium pojawiają się:

• gorączka,
• kaszel,
• ból w nadbrzuszu,
• pokrzywka skórna.

Ta faza ostrej infekcji określana jest mianem zespołu Katayama.

W okresie składania jaj pojawiają się stany zapalne dróg moczowych bądź przewodu pokarmowego, którym towarzyszyć może powstanie polipów, ziarniniaków oraz zbliznowaceń. Może wówczas pojawić się biegunka (często krwista), krwiomocz, dreszcze, poty oraz spadek masy ciała. Natomiast ostatnia, przewlekła faza zakażenia Schistosoma haematobium związana jest z uszkodzeniem narządów. Objawy uwarunkowane są lokalizacją jaj przywry krwi w poszczególnych narządach.

• Zajęcie układu nerwowego objawia się bólami oraz zawrotami głowy i nudnościami, zaburzeniami czucia, bólami kręgosłupa oraz drgawkami.
• Gdy jaja złożone zostały w obrębie dróg moczowych, występują takie objawy przewlekłej schistosomatozy jak krwinkomocz, uczucie pieczenia podczas oddawania moczu, parcie na pęcherz. Objawy te mogą wynikać z infekcji bakteryjnych dróg moczowych, rozwoju przewlekłej niewydolności nerek czy mocznicy.
• Przywra wątrobowa może doprowadzić do rozwoju krwawiących żylaków przełyku, wodobrzusza, hepatosplenomegalii z powiększeniem obwodu brzucha oraz nadciśnienia wątrobowego.
• Przywra w płucach wiąże się z rozwojem włóknienia płuc i nadciśnienia płucnego. Pojawia się zapalenie płuc, świsty i duszności, a także kołatanie serca czy krwioplucie.
• Rozwój larw przywry krwi w jelitach prowadzi do wystąpienia bólów brzucha, wzdęć, biegunek, a możliwym powikłaniem jest zapalenie otrzewnej.

Czytaj również: Choroba kociego pazura – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Diagnostyka zakażenia S. haematobium

Rozpoznanie schistosomatozy może opierać się na diagnostyce bezpośredniej oraz pośredniej. Bezpośrednie rozpoznanie choroby spowodowanej przez przywrę krwi sprowadza się do wykazania obecności jaj pasożyta w kale lub moczu. Jest to metoda czasochłonna, wymagająca kilkukrotnego pobrania próbek. Ponadto to badanie na przywrę krwi możliwe jest dopiero w późnej fazie zakażenia, gdy dochodzi do wydalania jaj (po 6–8 tygodniach od zakażenia).

Dokładniejszą i szybszą metodą jest pośredni test serologiczny. Już po 2–3 tygodniach od zakażenia można wykonać testy serologiczne z krwi, które wykazują obecność specyficznych przeciwciał. Test ELISA umożliwia detekcję przeciwciał w klasie IgG i IgM. Najwyższe miano przeciwciał IgM stwierdzane jest około 12. tygodnia od zakażenia, a IgG – około 20. tygodnia.

W ostrej fazie choroby we krwi stwierdzana jest eozynofilia, czyli wzrost odsetka granulocytów kwasochłonnych.

Leczenie schistosomatozy – jak leczyć przywrę?

Terapia schistosomatozy sprowadza się do stosowania leków przeciwpasożytniczych.

Zakażenie przywrą krwi leczone jest przede wszystkim prazykwantelem w dawce 20 mg/kg masy ciała 2 razy dziennie przez jedną dobę.

Czytaj również: Przywra kocia – objawy, diagnostyka, leczenie u człowieka