Witamina K – właściwości, niedobór, nadmiar, występowanie, suplementy, dawkowanie

Witamina K – właściwości

Witaminę K podaje się noworodkom, niemowlętom, dorosłym oraz osobom starszym. Ma znaczący wpływ na krzepliwość krwi. Bierze też udział w homeostazie wapnia, dzięki czemu zapobiega nadmiernej łamliwości kości. Jej niedobór, jak i nadmiar może skutkować problemami ze zdrowiem.

Witaminą K określa się grupę związków rozpuszczalnych w tłuszczach, lecz nierozpuszczających się w wodzie (są to chemiczne właściwości witaminy K). Do grupy tej należą: witamina K1, witamina K2 i K3, która jest witaminą syntetyczną. Gdzie występuje witamina K?

Niedobór witaminy K – objawy – u dzieci, niemowląt, dorosłych

Na niedobór witaminy K jesteśmy narażeni już od pierwszych chwil po urodzeniu. To dlatego witaminę tą podaje się noworodkom tuż po porodzie. Na deficyt tego związku narażone są też niemowlęta i osoby dorosłe mające problemy ze zdrowiem.

Cierpieć na niedobór witaminy K mogą: noworodki, niemowlaki, chorzy zmagający się z chorobami wątroby, osoby z mukowiscydozą, pacjenci po udarach i zawałach, osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe, osoby dorosłe leczone długotrwale antybiotykami, pacjenci z zaburzeniami trawienia, chorzy z osteoporozą, gdzie witamina D₃ jest niewystarczająca i suplementację należy wzbogacić o witaminę K.

Zobacz też: Kanavit – lek na zaburzenia krzepnięcia krwi

Objawy niedoboru witaminy K:

• problem z krzepnięciem krwi – w tym przypadku skutki niedoboru witaminy K to wydłużony czas krzepnięcia krwi,
• krwawienia,
• skaza krwotoczna u noworodków,
• zaburzenia rozwoju u niemowląt – niedobór witaminy K może skutkować zahamowaniem wzrostu, może też doprowadzić do uszkodzenia mózgu,
• podatność na siniaki,
• osteoporoza i nadmierna łamliwość kości,
• problemy z krążeniem.

Nawet jeśli stosujemy witaminę K w postaci suplementów, powinniśmy pamiętać że przyjmowane przez nas leki mogą blokować jej wchłanialność. Do takiej grupy należą leki przeciwzakrzepowe i leki obniżające poziom cholesterolu. Wywołany przez nie niedobór witaminy K, jeśli jest długotrwały, może skutkować zwiększoną łamliwością kości. Niestety takie są skutki uboczne tych leków.

Witamina K – nadmiar – czy można ją przedawkować?

Zarówno nadmiar witaminy K, jak i jej niedobór wiąże się z przykrymi dolegliwościami i może skutkować pogorszeniem stanu zdrowia.

Mimo że witamina K nie jest toksyczna, jej nadmiar może być również szkodliwy. Wysokie stężenie witaminy K w organizmie powoduje zlewne poty i uczucie gorąca. Wbrew pozorom można ją także przedawkować. Przedawkowanie witaminy K prowadzi do rozpadu czerwonych krwinek i powoduje niedokrwistość hemolityczną. U niemowląt nadmiar witaminy K może być przyczyną żółtaczki i uszkodzenia mózgu.

Witamina K dla dzieci

U kobiet ciężarnych witamina K przechodzi przez łożysko w znikomych ilościach. Dziecko magazynuje ją i wykorzystuje cały zapas tuż po urodzeniu. Jest zatem narażone na wystąpienie skazy krwotocznej ponieważ, tak jak osoba dorosła, nie posiada bakterii w jelitach produkujących witaminę K (brak witaminy K). W związku z tym noworodkom podaje się zastrzyk z tej witaminy zaraz po porodzie (dawka 1 mg lub doustnie 2 mg). Dawka ta pozwala zapobiec wystąpieniu skazy krwotocznej na około pół roku od momentu narodzin.

Suplementację witaminą K stosuje się też u niemowląt karmionych piersią, ponieważ w mleku matki ilość niezbędna do pokrycia dziennego zapotrzebowania na witaminę K jest zbyt mała. Dodatkową suplementację rozpoczyna się od 3 tygodnia życia i kontynuuje do 3 miesiąca. Nie dotyczy to dzieci karmionych sztucznie.

Witamina K1, K2, K3, K2 MK – w jakich produktach?

Występowanie tych związków różni się. Witaminę K1 znajdziemy w jedzeniu – głównie w produktach roślinnych. Ma ona słabą wchłanialność i nie jest magazynowana w wątrobie. K2, za to, produkowana jest przez bakterie obecne w jelicie cienkim. Ponadto sama w sobie nie jest odrębną substancją, lecz grupą związków o różnej długości łańcuchów (1–13) określanych jako MK (witamina K2 MK).

Witamina K2 magazynowana jest w wątrobie i poprzez krew rozprowadzana po organizmie. Ma znaczący wpływ na krzepliwość krwi, także na kości i naczynia krwionośne. Witaminę K2 znajdziemy też w pożywieniu. Najczęściej w produktach tworzonych w procesach fermentacji np. w jogurtach, kefirach i serkach. Ma ona największą popularność wśród suplementów z witaminą K.

Witaminy K1 i K2 należą do witamin pochodzenia naturalnego. Witamina K3 jest produktem syntetycznym i pełni jedynie rolę prowitaminy.

Witamina K – występowanie

Jak już wiadomo, opisywana witamina jest obecna głównie w produktach pochodzenia roślinnego, zaś K2 – w jelitach.

Źródła witaminy K to:

• warzywa – zwłaszcza koloru zielonego, tj.: sałata, szpinak, jarmuż, brokuł, brukselka, kapusta,
• oleje roślinne,
• truskawki,
• niektóre produkty zwierzęce, tj. jaja czy wątroba wołowa.

Znikomą ilość witaminy K zawierają produkty mleczne i zbożowe. Witamina K nie rozpuszcza się w wodzie, dlatego, przyrządzając posiłki z produktów ją zawierających możemy być spokojni o jej poziom. Niewrażliwe na obróbkę termiczną są wszystkie witaminy rozpuszczalne w tłuszczach.

Witamina K – tabletki, krople – suplementacja, dawkowanie

Witaminę K kupimy w aptece. Forma podania zależy od naszych potrzeb. Podstawową suplementację zapewnią nam krople, lub kapsułki twist off dostępne bez recepty. Te podaje się głównie dzieciom.

Dawkowanie suplementów z witaminą K:

• krople – dla niemowląt karmionych piersią od 8 doby życia – do 3 miesiąca, w dawce około 25 mikrogramów na dobę,
• kapsułki – 1 kapsułka na dobę.

W aptece można też kupić tabletki z witaminą K. Ich zakup wymaga jednak recepty lekarskiej. Jest to witamina K dla dorosłych i dawkowanie powinien ustalić lekarz. Osoby dorosłe mogą też sięgnąć po preparaty łączone. W swoim składzie zawierają witaminę D₃ i K. Opinie o nich są bardzo pozytywne, a cena to wydatek koło kilkunastu złotych za opakowanie.

Zarówno nadmiar witaminy K, jak i jej niedobór może być szkodliwy dla zdrowia. Nim sięgniemy po suplementację, upewnijmy się czy na pewno grozi nam niedobór i czy dieta bogata w produkty z witaminą K nie będzie lepszym rozwiązaniem.