Niepokojąca sytuacja za naszą wschodnią granicą sprawia, że coraz częściej myślimy o katastrofach nuklearnych i ich skutkach. Jodek potasu to związek chemiczny kojarzony przez nas przede wszystkim z profilaktyką i minimalizowaniem skutków katastrof nuklearnych. Ale czy w związku z tym warto przyjmować jodek potasu profilaktycznie? Co powinniśmy wiedzieć na temat tej substancji? Kiedy wskazane jest przyjmowanie jodku potasu? Jak działa jodek potasu?
Czy jodek potasu jest szkodliwy? Kiedy go nie zażywać?
Spis treści
Co to jest jodek potasu?
Jodek potasu to nieorganiczny związek chemiczny (a dokładniej sól potasowa kwasu jodowodorowego), który pozwala na dostarczenie do organizmu pierwiastka – jodu.
Jod pełni w organizmie bardzo ważne funkcje – przede wszystkim warunkuje prawidłowe działanie tarczycy i jest niezbędny do produkcji hormonów tarczycowych, które mają wpływ na cały organizm i jego metabolizm.
Dobowe zapotrzebowanie na jod u dorosłego człowieka wynosi średnio 150–300 µg (mikrogramów). Warto mieć świadomość, że nawet 75% jodu w organizmie znajduje się właśnie w tarczycy (niewielkie ilości tego pierwiastka można znaleźć w nerkach, żołądku, gruczołach sutkowych czy gruczołach ślinowych).
Do czego służy jodek potasu?
W medycynie jodek potasu wykorzystywany jest do zapobiegania powstawania wola tarczycowego oraz w celu leczenia wola, którego przyczyną jest niedobór tego pierwiastka. Wole tarczycowe jest objawem chorobowym, polegającym na powiększeniu tarczycy.
Powiększenie tarczycy może prowadzić do zaburzeń hormonalnych, ale nie musi – wówczas mówimy o wolu obojętnym. Przyczyn powstawania wola tarczycowego jest wiele: od schorzeń autoimmunologicznych, po leki i niedobór jodu.
Zastosowanie jodku potasu w razie wojny
Jakie są inne wskazania do stosowania jodku potasu? Jodek potasu ma również zastosowanie podczas katastrof nuklearnych, gdy dochodzi do uwolnienia radioaktywnego jodu. Szkodliwe substancje radioaktywne mogą być przenoszone drogą powietrzną na dalekie odległości, dlatego obszar skażenia może być naprawdę duży.
Po wchłonięciu do organizmu radioaktywny jod jest wychwytywany przede wszystkim przez tarczycę, co prowadzi do jej uszkodzenia i zwiększenia ryzyka wystąpienia nowotworów złośliwych tarczycy. Jod zawarty w jodku potasu (który jest bezpieczny i nie ma nic wspólnego z radioaktywnym jodem) ma na celu wysycenie tarczycy, co sprawi, że nie będzie ona wychwytywać radioaktywnego pierwiastka.
Należy tutaj zaznaczyć, że jodek potasu nie ma właściwości ochronnych w przypadku użycia broni nuklearnej (potocznie bomba atomowa), wykorzystującej inne pierwiastki niż jod – m.in. wodór, uran czy pluton.
Kup Essence Nutrition Jod 180 tab. w Vitashop.pl
Jak stosować jodek potasu w czasie katastrofy nuklearnej?
Preparaty jodku potasu przyjmuje się wyłącznie na wezwanie odpowiednich władz, które otrzymały pewną informację o skażeniu. Jodek potasu ma formę tabletek i zgodnie z dawkowaniem na ulotce stosuje się go w dawce 100 miligramów – taka dawka jest odpowiednia dla osób dorosłych i dzieci powyżej 12. roku życia. U młodszych dzieci stosuje się mniejsze dawki (dokładne dawkowanie znajduje się w ulotce preparatu).
Zgodnie z informacjami medycznymi preparat taki należy przyjąć jak najszybciej po ekspozycji na promieniotwórczy jod, a najlepiej w ciągu 2 godzin. Należy podkreślić, że przyjęcie jodku potasu w ciągu 8 godzin od ekspozycji jest wciąż korzystne. Jeżeli ekspozycja na działanie jodu radioaktywnego trwa długo, to konieczne może być podanie powtórnej dawki preparatu.
Czy jodek potasu to jodyna?
Jodyna to nie to samo co jodek potasu. Jodyna to brunatna ciecz, w której znajdziemy jod rozcieńczony w etanolu (a więc w alkoholu). W jodynie również znajduje się opisywany w tym artykule jodek potasu, jednak pełni on w tym przypadku funkcję stabilizatora roztworu.
Jodyna wykorzystywana jest głównie do dezynfekcji, nie powinniśmy przyjmować jej celem profilaktyki, ani po narażeniu na jod promieniotwórczy.
Kiedy nie stosować jodu?
Istnieją pewne przeciwwskazania do stosowania tabletek z jodkiem potasu. Należy tutaj wymienić przede wszystkim:
- nadczynność tarczycy – stan, w którym mamy do czynienia z nadmiarem hormonów tarczycy w organizmie;
- pewne schorzenia naczyń – zapalenie naczyń z hipokomplementemią;
- opryszczkowate zapalenie skóry, czyli choroba Duhringa – istotą tego schorzenia jest nietolerancja glutenu, prowadząca do pojawienia się charakterystycznych zmian w obrębie skóry;
- uczulenie na jodek potasu lub inne substancje zawarte w preparacie.
Jeżeli mamy jakiekolwiek wątpliwości, czy preparat jodku potasu będzie dla nas bezpieczny w przypadku katastrofy nuklearnej, to warto zapytać o to swojego lekarza rodzinnego lub lekarza prowadzącego – endokrynologa.
Czy profilaktyczne zażywanie jodku potasu jest bezpieczne?
Jakie są zagrożenia związane z jodkiem potasu? Zdecydowanie nie powinniśmy przyjmować żadnych preparatów zawierających jod „na zapas”. Nie ochroni nas to przed skutkami narażenia na promieniotwórcze pierwiastki, a co gorsza – może przyczynić się do wystąpienia poważnych działań niepożądanych.
Nieuzasadnione przyjmowanie jodku potasu, które nie jest kontrolowane zaleceniami lekarskimi, może spowodować wystąpienie zaburzeń tarczycy, jak na przykład jej zapalenie i wygenerowanie nadczynności tarczycy. Co więcej, nadczynność tarczycy, której istotą jest nadmiar hormonów tarczycowych, może przyczynić się do wystąpienia powikłań kardiologicznych, w tym zaburzeń rytmu serca. Dlatego tak ważne jest przyjmowanie jodu w zalecanych dawkach wtedy, gdy jest to wskazane i potrzebne.
Jak będzie wyglądała w Polsce dystrybucja jodku potasu?
W przypadku zagrożenia nuklearnego, preparaty jodku potasu będą wydawane mieszkańcom we wcześniej zaplanowanych i przygotowanych punktach, dlatego nie musimy się martwić o preparat. Służby naszego kraju zapewniają o dostępności jodku potasu dla każdego obywatela.
Na koniec trzeba podkreślić, że należy zachować spokój – masowe przygotowanie się na zagrożenie jest normalną procedurą, którą wykonuje się rutynowo, nie oznacza to przekonania władz i służb o nadchodzącej katastrofie.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Indeks leków, Medycyna Praktyczna. Jodek potasu G.L. Pharma. [dostęp online],
- Indeks leków, Medycyna Praktyczna. Jod (jodek potasu) (opis profesjonalny). [dostęp online],
- Jerzy Chodkowski, Mały słownik chemiczny, Wydanie V, Warszawa, Wiedza Powszechna, 1976.
- Profilaktyka Jodowa, Broszura informacyjna, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. [dostęp online].
Opublikowano: 21.11.2022;
Oceń:
5.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Katarzyna Banaszczyk
Lekarz
Lekarka w trakcie specjalizacji z dermatologii i wenerologii. Absolwentka kierunku lekarskiego Collegium Medicum w Bydgoszczy, UMK w Toruniu. Jest autorką publikacji medycznych dotyczących między innymi choroby Hashimoto oraz łuszczycy i jej leczenia. Ponadto, tworzy artykuły popularnonaukowe skierowane do pacjentów.
1
Komentarze i opinie (0)