Zatrzymanie wody w organizmie – jakie są przyczyny nadmiaru wody w organizmie?

Gromadzenie się wody w organizmie – przyczyny

Zbieranie się nadmiaru płynów w przestrzeni pozanaczyniowej prowadzi do powstawania tzw. obrzęków. Mogą być one miejscowe (np. tylko w obrębie podudzi) lub uogólnione. Gromadzenie wody w organizmie może mieć szereg przyczyn.

• Problem wzmożonego zatrzymywania wody w organizmie wynika niekiedy z przyczyn fizjologicznych. Mamy z nim do czynienia np. w drugiej fazie cyklu miesiączkowego, tzn. przed wystąpieniem miesiączki, a także w ciąży. Obrzęki przed miesiączką są naturalnym objawem i ustępują samoczynnie.
• Woda nadmiernie gromadzi się w organizmie także w czasie ciąży.
• Zatrzymywanie wody i uczucie ciężkości są następstwem przyjmowania antykoncepcji hormonalnej.

U kobiet, w wymienionych wyżej przypadkach, przyczyną zatrzymywania wody jest zmiana proporcji stężeń hormonów płciowych: estrogenów i progesteronu.

Zatrzymywanie wody a dieta i styl życia

Obrzęki mogą być też konsekwencją nieprawidłowej diety i niewłaściwego stylu życia.

• Zatrzymywaniu wody w organizmie sprzyja: sól, niedobór potasu, a także, paradoksalnie, zbyt mała objętość wypijanych płynów (odwodnienie).
• Ponadto zatrzymywanie wody w organizmie może być skutkiem diety niskobiałkowej stosowanej m.in. przez część osób odchudzających się.
• Za gromadzenie się wody w organizmie odpowiada również niedobór ruchu – spowolnione jest wówczas krążenie krwi w organizmie, co skutkuje zarówno uogólnionym jej zatrzymywaniem w ustroju, jak i powstawaniem obrzęków zlokalizowanych tylko w obrębie kończyn dolnych.
• Obrzęki pojawiają się w czasie długotrwałej podróży i dotyczą głównie podudzi i kostek. Ustępują po odpoczynku.
• Uczucie ciężkości i widoczne obrzęki na twarzy czy na całym ciele mogą pojawić się u osób zdrowych narażonych na działanie wysokich temperatur (np. długotrwałe upały).

Zatrzymanie wody w organizmie jako objaw choroby

Zdarza się jednak, że obrzęki są objawem choroby – towarzyszą one m.in.: chorobom nerek, niewydolności serca, niedożywieniu, marskości wątroby, niedoczynności lub nadczynności tarczycy, reakcjom alergicznym czy przewlekłej niewydolności żylnej.

• Częstą przyczyną nadmiernego gromadzenia się wody w organizmie są choroby nerek, które odpowiadają za filtrację krwi i produkcję moczu. Powstają wówczas obrzęki – początkowo zwykle dyskretne (np. wyłącznie w okolicach oczu, co często chorzy bagatelizują, tłumacząc objaw niewyspaniem). Obrzęki często są składową tzw. zespołu nerczycowego będącego objawem m.in. kłębuszkowego zapalenia nerek. Oprócz obrzęków w skład zespołu nerczycowego wchodzą: białkomocz, niedobór albumin we krwi, zaburzenia lipidowe. O obrzękach związanych z chorobą nerek świadczy także: zmiana objętości wydalanego moczu, nieprawidłowe wyniki badania ogólnego moczu i wykładników funkcji nerek (kreatynina, mocznik), nadciśnienie tętnicze itd.
• Do zatrzymania wody w organizmie prowadzi niewydolność serca. Obrzęki są zwykle symetryczne, towarzyszą im takie objawy, jak: duszność (w tym charakterystyczna napadowa duszność nocna), męczliwość, trzeszczenia nad polami płucnymi związane z zastojem krwi w krążeniu płucnym.
• Występowanie obrzęków jest typowe dla chorób tarczycy. Woda gromadzi się wówczas głównie w obrębie: łydek, twarzy, kończyn górnych.
• Do zatrzymywania wody w organizmie prowadzi niedobór albumin – białek krwi produkowanych przez wątrobę. To tłumaczy powstawanie obrzęków w przebiegu chorób tego narządu (takich jak np. marskość wątroby). Charakterystyczne dla niewydolności tego narządu jest wodobrzusze, czyli gromadzenia się płynu w obrębie jamy brzusznej.
• Obrzęki miejscowe, zlokalizowane w obrębie kończyn dolnych, mogą świadczyć o przewlekłej niewydolności żylnej (żylakach) lub o zakrzepicy. Niepokój powinien wzbudzić obrzęk jednej kończyny z towarzyszącym silnym bólem.

Jak radzić sobie z zatrzymywaniem wody w organizmie?

Zatrzymywanie wody w organizmie może, ale nie musi, świadczyć o chorobie. Jeżeli na podstawie konsultacji lekarskiej i wyników badań wykluczono chorobę, należy przede wszystkim pomyśleć o zmianie diety i stylu życia. Należy ograniczyć ilość spożywanej soli, wzbogacić dietę o owoce i produkty bogate w potas (np. pomidory, warzywa strączkowe), a także wypijać optymalną ilość płynów (około 2 litrów dziennie).

Konieczny jest ruch. Warto codziennie znaleźć czas na odpoczynek w pozycji z nogami uniesionymi ponad resztę ciała (tzw. elewacja kończyn). Działanie wspomagające mają zabiegi i masaże oferowane w gabinetach kosmetycznych.

Jeżeli nadmierne gromadzenie się wody w organizmie jest objawem choroby, konieczne jest leczenie przyczynowe oraz leczenie objawowe (m.in. usuwanie wody z organizmu za pomocą leków moczopędnych).