Guzki w piersiach – rodzaje, dlaczego powstają?

Guzki i torbiel w piersi

Szacuje się, że niemal połowa kobiet w przeciągu całego życia będzie miała przynajmniej raz w życiu wyczuwalne zmiany w piersiach. Począwszy od najczęstszych, jak potocznie nazywana „gruczolistość piersi” związana z cyklicznymi zmianami stężeń hormonów płciowych u kobiet, aż po zmiany nowotworowe – łagodne (tłuszczak, włókniakogruczolak) lub rzadziej spotykane, ale niezwykle groźne i złośliwe jak rak piersi.

Guzek wykryty w piersi w większości przypadków jest zmianą łagodną, niemniej rak piersi jest chorobą szczególnie niebezpieczną i dlatego niezbędna jest kontrola każdej zmiany znalezionej, czy to przez pacjentkę, czy przez lekarza podczas rutynowego badania. Należy podkreślić, że wczesne wykrycie i leczenie raka piersi umożliwia całkowite wyleczenie.

Zobacz też: Rodzaje badań piersi

Przyczyny guzków i torbieli w piersiach zależne od hormonów

Kobiety, które mają włónistotorbielowatą strukturą piersi mogą zaobserwować u siebie zmiany w piersiach. Ich pojawienie się nie jest powodem do niepokoju. Są to fizjologiczne zmiany zależne od wahań hormonalnych w drugiej połowie cyklu. Typowo jest to wyrazem zespołu napięcia przedmiesiączkowego. Wynika on ze zmian stężeń hormonów płciowych w organizmie kobiety w drugiej połowie cyklu.

Piersi są bolesne lub tkliwe, napięte. Wyczuwa się strukturę gruczołową piersi. Zmiany te cofają się po wystąpieniu miesiączki. Ważne jest skorelowanie ich wystąpienia, z dniem cyklu miesięcznego i powtórne badanie po miesiączce. Podstawą rozpoznania jest regularna kontrola piersi czy podobne zmiany pojawiają się na kilka dni przed miesiączką.

Inną przyczyną zależną od czynników hormonalnych jest włóknisto-torbielowate zwyrodnienie piersi. Jest to stan,w którym dochodzi do rozrostu struktur gruczołowych i podporowych piersi. Pojawiają się stwardnienia, guzki, obrzmienie, które mogą być rozlane bądź ograniczone do części gruczołu.

Czytaj również: Guzek pod pachą – jakie są przyczyny zgrubienia pod pachą?

Stan charakterystyczny dla kobiet w wieku rozrodczym, wiąże się wtedy z II połową cyklu. Niekiedy występuje u kobiet przed menopauzą, wtedy niezależnie od fazy cyklu. Stan ten ulega normalizacji po menopauzie. W leczeniu dolegliwości u młodszych kobiet stosuje się doustną antykoncepcję hormonalną. W bardzo nasilonych przypadkach (duże torbiele) opróżnia się je. Stan ten nie zwiększa ryzyka raka piersi, niemniej utrudnia rutynowe badanie piersi. Z tego też powodu ważna jest regularna kontrola i badania obrazowe gruczołu sutkowego.

Czytaj również: Ból pod piersiami – co może oznaczać?

Warto wspomnieć, że przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej czy hormonalnej terapii zastępczej może także spowodować zmiany w gruczołach piersiowych. Hormony płciowe mogą powodować podobne objawy jak zespół napięcia przedmiesiączkowego (tkliwość, obrzmienie, nawet ból piersi). Szczególnie dotyczy to tych preparatów o większym stężeniu hormonów.

Ponadto, niekiedy mogą wystąpić małe zgrubienia, guzki w okolicy gruczołu piersiowego u noworodków (wpływ hormonów matki), u dziewczynek (torbiele okresu młodzieńczego) a nawet chłopców na początku okresu dojrzewania, co wynika ze zmian stężeń hormonów płciowych, silnych wahań. Wymienione zmiany zanikają po ustabilizowaniu się poziomu hormonów.

Przeczytaj: Torbiel w zatoce, jak leczyć torbiele zatok?

Guzki w piersi a menopauza

Zmiany w okresie menopauzalnym mogą powodować zmiany w obrazie gruczołów piersiowych. Jedną ze stwierdzanych zmian w okresie menopauzy jest ektazja przewodu mlekowego. Może objawiać się jako guzek tuż za brodawką sutkową lub jako wydzielina z brodawki sutkowej o zróżnicowanym zabarwieniu – od zielonego aż po żywoczerwone.

Ektazją nazywamy poszerzenie i skrócenie, które w tym przypadku dotyczy głównych przewodów mlekowych gruczołu piersiowego. Niekiedy dochodzi do gromadzenia się wydzieliny i miejscowego stanu zapalnego w obrębie poszerzonych przewodów. Najbardziej charakterystyczny dla kobiet w wieku menopauzalnym. Jest wyrazem starzenia się tkanek gruczołu piersiowego.

Zmiany w piersi a karmienie

Okres połogu i karmienia piersią to czas, gdy piersi zmieniają się w najbardziej widoczny sposób. Bywa, że w czasie karmienia i połogu diagnozowane jest zapalenie gruczołu piersiowego lub torbiel przewodu mlekowego.

Zapalenie gruczołu piersiowego, ropień piersi – typowo powstaje w momencie dużej produkcji pokarmu i jednocześnie braku odprowadzania mleka z piersi. Dochodzi do gromadzenia się wydzieliny w poszerzonych przewodach i namnażania się bakterii, które zawsze znajdują się w przewodach wyprowadzających piersi. Pacjentki zgłaszają obrzmienie, ból piersi. Skóra zajętej okolicy może być zaczerwieniona. W przypadku ropnia wspomniane objawy są bardziej zlokalizowane. Jedyna skuteczną metodą leczenia w przypadku zapalenia gruczołu piersiowego jest regularne opróżnianie piersi (naturalne karmienie bądź poprzez laktator), wraz z chłodnymi okładami, a w przypadku ropnia piersi – chirurgiczny drenaż.

Torbiel przewodu mlekowego (galactocele) – w tym przypadku dochodzi do zablokowania przewodu mlekowego i gromadzenia się wydzieliny gruczołu piersiowego. Najbardziej typowo u kobiet, które niedawno zakończyły karmienie piersią. Objawia się jako niebolesne zgrubienie w piersi. Skuteczną metodą leczenia jest chirurgiczna aspiracja treści, niekiedy galactocele nawraca i konieczne jest powtórzenie zabiegu.

Urazy piersi

Krwiak jako guzek jest tu skutkiem gromadzenia się krwi wskutek miejscowego uszkodzenia małych naczyń krwionośnych w tkankach piersi. W przypadku małych zmian objawy mijają same – krew jest resorbowana. Duże guzki wymagają drenażu chirurgicznego. Uraz może również powodować powstawanie martwicy tłuszczowej. Wskutek przyłożonej siły dochodzi do uszkodzenia grupy komórek tkanki tłuszczowej, miejscowego stanu zapalnego, co może być widoczne jako nowopowstały guzek w piersi. Zawsze należy ustalić okoliczności w których powstała zmiana. Uraz okolicy, w której ujawnił się guzek, jest ważną wskazówką do dalszego postępowania.

Warto wspomnieć jeszcze o jednej przyczynie, która może powodować powstawanie zmian. Jest to choroba Mondora. Jest rzadko występującą chorobą charakteryzującą się zapaleniem zakrzepowym zapaleniem żył powierzchownych okolicy klatki piersiowej i brzucha. Dotyczy naczyń leżących się tuż pod skórą. Mają postać zazwyczaj podłużnego zgrubienia i zajmuje typowo zewnętrzne kwadranty piersi lub obszar poniżej brodawki sutkowej.

Typowo do rozwoju tej patologii dochodzi po, urazach, infekcjach, zabiegach chirurgicznych czy intensywnych ćwiczeniach fizycznych okolicy piersi. Warto zauważyć, że bez względu na to czy zastosowano leczenie czy nie, choroba mija po 2-8 tygodniach bez następstw. Niemniej w większości przypadków używa się leków przeciwzapalnych, ciepłych okładów. Zaleca się odpoczynek. W trakcie procesu zdrowienia należy unikać aktywności fizycznej, która mogłaby zakłócić proces leczenia i zdrowienia tkanek.

Zmiany nowotworowe

Łagodne

Torbiele – są twory wypełnione płynem, najczęściej surowiczym. Do diagnostyki tych zmian używa się badania ultrasonograficznego. Konieczna jest weryfikacja płynu wypełniającego torbiel. W tym celu wykonuje się biopsję cienkoigłową. Najczęściej są to zmiany łagodne, niemniej bywają przypadki złośliwych zmian torbielowatych i dlatego niezbędne jest przeprowadzenie wyżej wymienionych badań.

Tłuszczak lub gruczolakotłuszczak – są to łagodne zmiany guzowate, które wywodzą się z zaburzeń rozwoju komórek tłuszczowych, które obfitują w rejonie piersi. Są to zmiany niebolesne, miękkie, gładkie, wyczuwalne tuż pod skórą. Konieczna w każdym przypadku weryfikacja histopatologiczna.

Włókniakogruczolak (fibroadenoma) piersi – łagodne guzy, powstałe wskutek rozrostu gronek gruczołu piersiowego. Są dość częste u kobiet w wieku rozrodczym. Dobrze odgraniczone od otoczenia, twarde, niebolesne, ruchome w tkance gruczołu piersiowego. Najczęściej o średnicy 1-3 cm. Zwykle pozostają tej samej wielości przez większy okres czasu, czasami mogą maleć bądź rosnąć (okres dojrzewania płciowego, ciąża, karmienie piersią). Nierzadko jest znajdywanych kilka w jednej piersi. Nie zwiększają ryzyka raka piersi. Niemniej jedyną metodą potwierdzenia charakteru zmiany jest biopsja zmiany bądź usunięcie guzka w całości i badanie histopatologiczne otrzymanego preparatu.

Złośliwe

Najgroźniejszy i źle rokujący jest rak gruczołu piersiowego. Istnieje bardzo duża liczba typów raka, część z nich ma rokowanie lepsze, część wskazuje na potrzebę agresywniejszego leczenia. Ważne jest by pamiętać, że wczesne wykrycie raka daje możliwość szybkiego leczenia.

Guzki w piersi – objawy

Objawy towarzyszące guzkom piersi i wymagające niezwłocznej diagnostyki to:

• powiększenie pachowych węzłów chłonnych, także nadobojczykowych,
• pojawienie się tzw. skórki pomarańczowej,
• zwiększenie ucieplenia piersi, jej zaczerwienienie i bolesność (w większości przypadków wskazujące na zapalenie gruczołu piersiowego, w pewnych przypadkach są objawami zaawansowanego guza piersi),
• zmiana zabarwienia skóry piersi,
• znaczna asymetria piersi,
• zmiany brodawki sutkowej - jej wciągnięcie, wyrośla, zmiana zabarwienia, owrzodzenia.

Diagnostyka

W pierwszej kolejności niezbędne jest badanie fizykalne piersi – obustronnie wraz z oceną okolicznych węzłów chłonnych, ze szczególnym naciskiem na rejon pachy. Następnie, w przypadku potwierdzenia obecności zmiany należy zweryfikować je histopatologicznie. Przed tym etapem u kobiet młodszych wykonuje się badanie USG piersi a u starszych mammografię, która pozwala na ocenę reszty miąższu gruczołów piersiowych, które mogą być dotknięte chorobą a jeszcze niewyczuwalne w badaniu.

Wybór poszczególnych typów badań obrazowych uzależniony jest budowy piersi w różnym wieku. Pacjentki młodsze mają strukturę gruczołową, którą łatwiej uwidocznić w ultrasonografii. Z kolei kobiety starsze, okołomenopauzalnie i po menopauzie, mają przewagę tkanki tłuszczowej w piersi, co wynika z fizjologicznego procesu zanikania tkanki gruczołowej.

Guzek wykryty w piersi w większości przypadków jest zmianą łagodną, niemniej rak piersi jest chorobą szczególnie niebezpieczną i dlatego niezbędna jest kontrola każdej zmiany znalezionej, czy to przez pacjentkę, czy przez lekarza podczas rutynowego badania. Należy podkreślić, że wczesne wykrycie i leczenie raka piersi umożliwia całkowite wyleczenie.