Ból w dole brzucha to objaw pojawiający się w wielu stanach chorobowych. Ból podbrzusza może mieć podłoże ginekologiczne, urologiczne bądź gastrologiczne. Końcowe rozpoznanie przyczyny bólu brzucha na dole stawia się po ocenie objawów, badaniach obrazowych i laboratoryjnych. Ból w dole brzucha u kobiet często jest objawem miesiączki, owulacji, a także endometriozy. Może być groźny w przebiegu ciąży.
Ból w dole brzucha – co oznacza ból w dolnej części brzucha?

Ból w dole brzucha – przyczyny ginekologiczne
Ból podbrzusza w czasie miesiączki
Bolesne miesiączkowanie czyli dysmenorrhoea to jedna z najczęstszych przyczyn ginekologicznych powodujących ból w podbrzuszu. Bolesne miesiączkowanie może być przyczyną pierwotną lub wtórną wywołaną już przez istniejące schorzenia kobiecych dróg rodnych.
W ciężkich przypadkach bolesnych miesiączek oprócz bólu brzucha na dole występują objawy wegetatywne, takie jak: nudności, wymioty, bóle głowy, ogólne osłabienie czy nerwowość.
Czytaj również: Krwawienie owulacyjne – plamienie podczas owulacji
Endometrioza – przyczyna bólu w podbrzuszu
Endometrioza to choroba charakteryzująca się występowaniem śluzówki macicy poza jamą macicy. W miejscu występowania błona śluzowa podlega identycznym przemianom cyklu miesiączkowego jak śluzówka macicy występują w prawidłowym położeniu. Gromadząca się wydalina miesiączkowa bardzo często daje objawy bólu w dole brzucha.
Ból podbrzusza zaczyna się zwykle kilka dni przed wystąpieniem miesiączki. Do pozostałych objawów endometriozy zaliczamy bolesne stosunki płciowe, ograniczenie płodności i bolesne miesiączkowanie.
Przeczytaj też: Ból brzucha po alkoholu
Ból w dole brzucha w czasie owulacji
Ból owulacyjny to także częsta przyczyna bólu brzucha na dole. Ból podbrzusza z lewej strony lub ból w prawym podbrzuszu zazwyczaj towarzyszy właśnie jajeczkowaniu. Ból u regularnie miesiączkujących kobiet występuje w połowie trwania cyklu i jest to ból w dolnej części brzucha o miernym nasileniu.
Stany zapalne miednicy mniejszej
Stany zapalne miednicy mniejszej mogą być wywołane przez liczne bakterie, wirusy czy grzyby. Do podstawowych objawów zapalenia kobiecych dróg rodnych zaliczamy ból podbrzusza, niewielkie krwawienia z macicy czy bolesność macicy przy badaniu palpacyjnym. Przy zapaleniu prawych przydatków pojawiający się ból w dolnej części brzucha należy różnicować z ostrym zapaleniem wyrostka robaczkowego.
Ból podbrzusza w ciąży
Ciąża pozamaciczna i ból w dolnej części brzucha
Ciąża pozamaciczna to ciąża, w której zagnieżdżenie zarodka nastąpiło poza jamą macicy. Najczęstszym miejscem występowania ciąży pozamacicznej jest bańka jajowodu. Do czynników ryzyka wystąpienia ciąży pozamacicznej zaliczamy zapłodnienie in vitro, zapalenie miednicy mniejszej czy operacje ginekologiczne. W diagnostyce ciąży ektopowej oznacza się poziom gonadotropiny kosmówkowej (hCG), badanie ultrasonograficzne i laparoskopię. Do głównych objawów ciąży pozamacicznej zaliczamy opóźnione krwawienie miesiączkowe, nieregularne krwawienia z macicy i silny ból podbrzusza.
Poronienie
Poronienie to najczęstsze powikłanie ciąży. Terminem tym określa się wydalenie jaja płodowego z macicy przed ukończeniem 22 tygodnia ciąży. Następujące po sobie 3 kolejne poronienia nazywamy nawracającym poronieniem. Do podstawowych objawów poronienia zaliczamy krwawienia i ból w podbrzuszu o różnym nasileniu. Najczęstsze przyczyny poronienia to przyczyny genetyczne, hormonalne, anatomiczne i immunologiczne. Poronienie związane jest także z wiekiem kobiety. Kobiety zachodzące w ciążę po 35 roku życia mają znacznie wyższe ryzyko poronienia.
Rak dróg rodnych – ból i dyskomfort w podbrzuszu
Nowotwory dróg rodnych to jedne z najczęstszych nowotworów występujących u kobiet. Najczęstszym typem raka jest rak trzonu macicy, natomiast najcięższymi o najgorszym rokowaniu są raki jajników. Objawy raka jajnika są również mało charakterystyczne, a ich występowanie zaczyna się w późnym stadium zaawansowanie. Do symptomów nowotworów jajnika zaliczamy zwiększenie obwodu brzucha, bóle i dyskomfort w podbrzuszu. U 20 proc. pacjentek występują objawy ze strony dróg rodnych, przewodu pokarmowego oraz krwawienia z pochwy.
Do pozostałych, rzadszych przyczyn ginekologicznych bólu podbrzusza zaliczamy:
- skręt przydatków,
- pęknięcie torbieli jajnik,
- ostre zwyrodnienie włókniakomięśniaka macicy.
Wymienione jednostki chorobowe charakteryzują się ostrym, nagłym bólem w dolnej części jamy brzusznej.
Ból w dole brzucha a choroby układu moczowego
Zapalenie pęcherza moczowego
Zapalenie pęcherza moczowego to częsta przyczyna bólów podbrzusza. Do podstawowych objawów zapalenia pęcherza zaliczamy częstomocz, bolesne oddawanie moczu (dyzuria) i ból w okolicy nadłonowej. Wyjątkowo rzadko pojawia się nietrzymanie moczu i krwiomocz. W badaniach laboratoryjnych stwierdza się podwyższony poziom białych krwinek i bakteriomocz. Czas trwania choroby wynosi od kilku do kilkunastu dni.
Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek
Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek jest następstwem zakażenia występującego w dolnym odcinku układu moczowego. Objawy kliniczne zapalenia nerek są bardzo zróżnicowane. W typowym obrazie ból w okolicy lędźwiowej i/lub podbrzusza, złe samopoczucie, dreszcze i gorączka. W niektórych przypadkach występują także nudności i wymioty. W najcięższych przypadkach może dojść do rozwinięcia sepsy groźnej dla życia.
Choroby gruczołu krokowego (prostaty)
Ból w dole brzucha u mężczyzn może pojawić się także w wyniku chorób prostaty. Do chorób gruczołu krokowego wywołujących ból w dolnej części brzucha zaliczamy:
- zapalenie gruczołu krokowego,
- przerost prostaty,
- rak prostaty.
Czytaj również: Pęknięcie macicy – przyczyny, objawy, postępowanie
Ból brzucha na dole a choroby przewodu pokarmowego
Zapalenie wyrostka robaczkowego
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego to jedna z najczęstszych przyczyn ostrego brzucha wymagającego przeprowadzenia operacji chirurgicznej. Do podstawowych objawów zaliczamy ból w prawej, dolnej części brzucha, utratę łaknienia, nudności i wymioty, obronę mięśniową i gorączkę.
Zapalenie uchyłków esicy
Uchyłkowatość jelita grubego to drobne uwypuklenia jelita. Ich najczęstszą lokalizacją jest esica. W przypadku zapalenia uchyłków, perforacji czy krwotoku dochodzi do powstania silnego bólu zlokalizowanego w dolnej części brzucha po lewej stronie. Ból na dole brzucha towarzyszy także uchyłkom jelita grubego.
Zaparcia
Zaparcie (zatwardzenie) to utrudniona lub rzadsza niż dwa razy w tygodniu defekacja. Istnieje bardzo wiele przyczyn zaparć, a do podstawowych objawów zaliczamy uporczywe bóle brzucha zwłaszcza w jego dolnej części.
Nieswoiste choroby zapalne jelit
Do nieswoistych chorób zapalnych jelit zaliczamy chorobę Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Przyczyny wymienionych chorób nie do końca zostały poznane, a do głównych objawów zaliczamy biegunki z domieszką krwi, osłabienie, utratę masy ciała, gorączkę i bolesność uciskową brzucha. Nieleczone lub niekontrolowane mogą doprowadzić do rozwoju nowotworu jelita grubego.
Do pozostałych przyczyn gastrologicznych mogących powodować bóle podbrzusza zaliczamy:
- zespół jelita drażliwego,
- nowotwory jelita grubego,
- ropnie,
- niedokrwienie jelit,
- choroby infekcyjne i pasożytnicze przewodu pokarmowego.

Łukasz Wolak
Lekarz
Absolwent Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Lekarz stażysta w Miejskim Szpitalu w Siemianowicach Śląskich. Przyszłość zawodową wiąże z chirurgią ogólną i ginekologią.
Komentarze i opinie (2)
opublikowany 16.11.2021
opublikowany 18.08.2023