Czujność onkologiczna jest bardzo ważna. Wczesne rozpoznanie patologii pozwala na szybsze leczenie z zadowalającym efektem. Dlatego każda zmiana dostrzeżona na skórze, jak np. znamię dysplastyczne, powinna być poddana wnikliwej obserwacji, a nie zbagatelizowana. Wiąże się ono ze zwiększonym ryzykiem rozwoju niebezpiecznego nowotworu, jakim jest czerniak.
Znamię dysplastyczne - jak je rozpoznać?
Spis treści
Zmiany barwnikowe na skórze
Skóra stanowi pierwszą linię obrony organizmu przy kontakcie ze środowiskiem zewnętrznym. Jednocześnie w związku z licznymi wykwitami na niej obecnymi może stanowić zagrożenie dla ludzkiego życia. Oprócz licznych przydatków w postaci włosów, paznokci, gruczołów potowych i łojowych, na skórze obecne są różnego rodzaju zmiany barwnikowe.
Znamiona występują niezwykle często w populacji. Szacuje się, że średnio u każdego mamy do czynienia z 20 zmianami tego typu. Popularnie zwany „pieprzyk” może nie być wcale zmianą łagodną. Warto zatem bliżej poznać charakterystykę znamion i sposób, w jaki wstępnie możemy określić, czy konieczne jest leczenie, czy nie.
Czym jest znamię dysplastyczne?
Znamię dysplastyczne to barwna struktura umiejscowiona w skórze. Istnieją różne podziały znamion pod względem morfologii lub obrazu histologicznego.
Podział znamion ze względu na pochodzenie
Najbardziej właściwym jest podział znamion w zależności od pochodzenia:
- Pierwsza grupa wywodzi się do melanocytów, czyli komórek barwnikowych skóry;
- Natomiast pozostałe z komórek znamionowych - są one ulokowane głębiej na granicy naskórka i skóry właściwej jako skutek nieprawidłowego wykształcenia się skóry w życiu płodowym. Właśnie w tej grupie umieszczono znamiona dysplastyczne i atypowe predysponujące do rozwoju czerniaka.
Znamię atypowe a znamię dysplastyczne
Znamię atypowe występuje aż u 60 % Europejczyków. Różni się pod względem zarysu i pigmentacji w stosunku do zwykłego „pieprzyka”. Średnica przekracza 5 mm.
Często mylone są pojęcia znamienia atypowego i znamienia dysplastycznego. Niemożliwe jest rozróżnienie obu struktur gołym okiem. Dopiero pod mikroskopem widać charakterystyczne dla znamienia dysplastycznego atypowe melanocyty i nacieki limfocytowe. Oprócz tego, w przypadku znamienia dysplastycznego, można zauważyć neowaskularyzację, czyli powstawanie nowych naczyń krwionośnych w okolicy tego znamienia, których brak przy atypowym. Dysplazja jest stanem przednowotworowym i należy o tym pamiętać.
Znamię dysplastyczne - objawy
Jedyne, co najbardziej przeszkadza w obecności znamienia dysplastycznego na skórze jest defekt kosmetyczny. Przed rozważeniem jego usunięcia, należy udać się wcześniej z wizytą do dermatologa, w celu dokładnej weryfikacji zmiany dysplastycznej na skórze. Jeżeli znamię w niepokojąco szybkim tempie się rozrasta lub widoczna jest zmiana jego zabarwienia, należy skonsultować się ze specjalistą. Każdy wyciek krwi lub innej wydzieliny ze znamienia zobowiązuje do niezwłocznej kontroli i dokładnego zbadania nie tylko zmiany i tej okolicy skóry, ale także pobliskich węzłów chłonnych.
Znamię dysplastyczne – rozpoznanie
Do precyzyjnej oceny zmiany skórnej używa się specjalnego przyrządu – dermatoskopu. Dzięki dużemu powiększeniu, możliwa staje się dokładna obserwacja znamienia dysplastycznego. Aby prawidłowo zinterpretować parametry zmiany, wprowadzono specjalną regułę ABCD. Stwierdzenie nieprawidłowości i odchyleń od normy przy zastosowaniu odpowiedniej punktacji, zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju czerniaka w miejscu znamienia.
Czym jest reguła ABCD?
Reguła ABCD oparta jest na 4 cechach morfologicznych znamienia. Nazwa pochodzi od pierwszych liter opisywanej właściwości. Zgodnie z tą zasadą:
- A (asymmetry) - opisuje kształt znamienia. Nieregularny zarys może świadczyć o nieprawidłowym rozroście;
- B (border) - dotyczy granicy między zmienioną częścią skóry a jej zdrową częścią;
- C (colour) - wg reguły przyznaje się odpowiednią ilość punktów za konkretny kolor. Do wyboru jest 6 barw: biała, szaroniebieska, czerwona, jasnobrązowa, ciemnobrązowa i czarna;
- D (differential structures) - w tym miejscu uwzględnia się inne struktury różnicujące obraz znamienia.
Wynik obliczany jest na podstawie odpowiedniego przelicznika. Każdy punkt ma swoją wartość, które na koniec są sumowane. I tak otrzymuje się TDS (total dermatoscopy score).
Znamiona bez cech patologicznych mają wartość TDS między 1,0 a 4,75. Zmiana wysoce podejrzana w kierunku rozwoju czerniaka szacowana jest na 5,46 a 8,9 punktów. Pośrednie wyniki zarezerwowane są dla zmian mogących świadczyć o ryzyku rozwoju nowotworu skóry.
Odpowiednia ocena znamion dysplastycznych, dokonana przez dermatologa pozwoli szybko interweniować, nawet w przypadku już obecnego czerniaka.
Zespół znamion atypowych (ANS)
Z zespołem znamion atypowych mamy do czynienia u osób ze zwiększoną predyspozycją do rozwoju czerniaka w przyszłości. Niestety, schorzenie to uwarunkowane jest genetycznie, z rozmaitą ekspresją genów i może występować rodzinnie, objawiając się w różnoraki sposób u członków rodzin.
Pojawia się zwykle u młodych dorosłych w trzeciej dekadzie życia. Jest to problem rzadko spotykany u dzieci.
Zespół znamion atypowych charakteryzuje się:
- występowaniem powyżej 100 znamion,
- o średnicy większej niż 2 mm,
- w tym znamion atypowych na pośladkach i grzbietach stóp.
Wygląd zmian jest niejednolity, a ich zarysy nieregularne. Szczególnie niebezpieczne umiejscowienie to skóra owłosiona głowy, gdzie często dochodzi do urazów i zadrapań, a co gorsza miejsce to jest niezwykle trudne do obserwacji i tak zlokalizowane znamiona można bardzo łatwo przegapić.
Znamię dysplastyczne a czerniak
Około jedna trzecia czerniaków skóry powstaje na podłożu znamion. Jednak zdecydowana większość tych nowotworów tworzy się de novo na zdrowej skórze. Pomimo tak znacznej przewagi, nie można jednak zaniechać prewencji i bagatelizować znaczenia już obecnych znamion. Liczne badania naukowe wykazują, że duże ryzyko nowotworzenia występuje w przypadku znamion dysplastycznych.
W związku ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia czerniaka, należy bacznie kontrolować ewentualne powiększenie rozmiarów znamion i rozważyć ich usunięcie. Dodatkowo zaleca się unikanie eksponowania skóry na działanie promieni słonecznych.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Jonathan Bowling, red. wyd. pol. Grażyna Kamińska-Winciorek, „Dermoskopia diagnostyczna. Przewodnik ilustrowany”, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2018,
- Joanna Narbutt, „Najczęstsze dermatozy w praktyce lekarza rodzinnego”, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2019,
- H. Peter Soyer, Giuseppe Argenziano, Rainer Hofmann-Wellenhof, Iris Zalaudek, red. wyd. pol. Andrzej Kaszuba, „Dermoskopia”, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2012,
- Piotr Rutkowski, „Czerniak - współczesne podejście”, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2019.
Opublikowano: 17.06.2014;
aktualizacja: 09.02.2021
Oceń:
4.5
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Magdalena Bizoń
Lekarz
Absolwentka II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Obecnie lekarz stażysta. Laureatka i uczestniczka wielu studenckich konferencji medycznych. Czynnie brała udział w działalności kół naukowych z zakresu ginekologii, diabetologii i pediatrii.
12
Komentarze i opinie (0)