Bliznowiec (keloid) – jak się go pozbyć i usunąć?

Czym jest blizna?

W ciągu całego życia, od dzieciństwa do starości, człowiek ulega licznym urazom. Często dochodzi do stłuczeń czy skaleczeń, które uszkadzają skórę. W miejscu zranienia tworzy się potem blizna. Każda interwencja chirurgiczna zostawia po sobie ślad. W przypadku zdrowego organizmu, w ciągu około 7 dni od operacji, rana zbliżona przy pomocy szwów zamyka się szczelnie. Istnieją jednak stany patologiczne, w których gojenie jest wydłużone. Choroby przewlekłe, onkologiczne, obniżona odporność i zakażenia bakteryjne znacząco osłabiają tkanki i leczenie ran pooperacyjnych może okazać się trudne.

Niestety, część populacji ma skłonności do gojenia się zmian w sposób nieprawidłowy. Może dochodzić do szerzenia się nowopowstałej tkanki. Utrudnione jest wtedy funkcjonowanie danej części ciała i pogarsza się stan prawidłowych komórek ciała w tej lokalizacji oraz widoczny staje się defekt kosmetyczny.

Przeczytaj też: Na czym polega gojenie rany przez ziarninowanie?

Czym jest bliznowiec i kto choruje?

Bliznowiec, inaczej zwany keloidem, jest zmianą powstałą z tkanki łącznej. Tkanka ta zaangażowana jest we wszystkie procesy naprawcze, do jakich dochodzi w ludzkim organizmie. Spaja miejsca po urazach, uszkodzeniach, czy operacjach. Jeżeli proces ten zostanie zaburzony i regeneracja przebiegnie odmiennym tokiem dochodzi do odkładania się tkanki łącznej. W tym miejscu zaczyna rozwijać się bliznowiec, czyli twór patologiczny w formie twardego guza o nieregularnym kształcie, ale bardzo czuły na dotyk. Dodatkowo towarzyszą dolegliwości w postaci świądu i bólu tej okolicy.

Bliznowce można podzielić na dwa rodzaje:

• bliznowiec samoistny – powstaje bez widocznej przyczyny. Część naukowców uważa, że wówczas mamy do czynienia z mikrourazami niedostrzegalnymi gołym okiem. Najczęściej zlokalizowany na klatce piersiowej w miejscach o zmniejszonej grubości tkanki podskórnej, gdzie skóra przylega do kości. Zmiany te mają tendencję do rozszerzania swojego zakresu;
• bliznowiec wtórny – gdy tworzy się w miejscu wcześniejszego uszkodzenia ciała. Dotyczy to blizny pooperacyjnej, pourazowej, a także może być to nawet w miejscu poszczepiennym, czy po wbiciu igły podczas pobierania krwi.

Jakie są czynniki ryzyka powstania keloidu na skórze? Przede wszystkim należy wziąć tu pod uwagę rodzinną skłonność do nadmiernego wydzielania kolagenu i zaburzonego gojenia się ran. W populacji kaukaskiej keloidy obserwowane są zdecydowane rzadziej niż w przypadku rasy czarnej.Co ciekawe, bliznowce u dzieci występują często wśród dziewczynek z zespołem Turnera. Każde uszkodzenie skóry, do jakiego dochodzi nawet w przypadku małego ukłucia owada, może stać się potencjalnym miejscem do rozwoju bliznowca.

Bliznowiec – jak i dlaczego powstaje?

Proces rekonstrukcji skóry po uszkodzeniu przechodzi liczne fazy. Okres zdrowienia wymaga czasu i nie da się go przyspieszyć:

1. Etap pierwszy trwa do 48 godzin od urazu i polega na tworzeniu się skrzepu, celem zatamowania krwawienia i wstępnego zaopatrzenia miejsca uszkodzonego;
2. Kolejna faza nosi miano proliferacyjnej, ponieważ dochodzi do syntezy włókien kolagenowych zespalających odległe po zranieniu tkanki. Powstałe wówczas nowe naczynia krwionośnych pozwalają na szybszą odbudowę okolicy dostarczając wraz z krwią tlenu i substancji odżywczych;
3. Natomiast ostatni etap może trwać nawet do roku czasu i polegać na przebudowie i dopasowaniu się nowej struktury tkanki do otoczenia. W wyniku zaburzeń, do jakich dochodzi w fazie proliferacyjnej w związku z nadmierną ilością kolagenu i wzmożoną aktywnością fibroblastów, obserwuje się zjawisko przerostu i nagromadzenia tego białka. Skutkiem jest wytworzenie się guza tkanki łącznej o najróżniejszym kształcie, czyli keloidu.

Najlepszym sposobem profilaktyki przed bliznowcem jest unikanie urazów. Niestety, nie zawsze jest to możliwe do osiągnięcia. Dlatego też warto pamiętać, by w przypadku urazu, czy blizny pooperacyjnej u osób z grupy ryzyka zawsze zakładać opatrunek uciskowy. Jeżeli to tylko możliwe, powinno się unikać wszelakich interwencji chirurgicznych u takich pacjentów.

Bliznowiec – leczenie i zapobieganie

W przypadku stwierdzenia bliznowca na skórze nie ma wskazań do hospitalizacji. Leczenie ambulatoryjne jest jak najbardziej wystarczające. Wyróżniamy wiele form leczenia keloidów. Do najpopularniejszych i najbardziej efektywnych metod terapii można zaliczyć:

• sterydoterapię miejscową stosowaną co 3–4 tygodnie kilkakrotnie aż do uzyskania zadowalających efektów; polega ona na iniekcji triamcinolonu w miejscu zmiany i niestety, należy liczyć się z działaniami niepożądanymi w postaci zaniku skóry w tej okolicy, rozstępów lub teleangiektazji, czyli sieci drobniutkich naczyń krwionośnych;
• opatrunki okluzyjne (uciskowe) z fluorowanymi sterydami zalecane są na bliznowce drobne i wczesne;
• kriochirurgię w postaci kilku zabiegów polegających na niszczeniu tkanek bliznowca przy użyciu niskiej temperatury. Metoda ta może być stosowana łącznie z miejscowym wstrzykiwaniem triamcinolonu, odnosząc zdecydowanie lepsze efekty niż każdy ze sposobów oddzielnie;
• iniekcje interferonu gamma – to cytokina hamująca syntezę kolagenu i procesy włóknienia sprzyjające powstawaniu bliznowca.

Popularne maści witaminowe stosowane miejscowo na zwyczajne blizny są mało skuteczne w leczeniu keloidów.

Każda interwencja chirurgiczna powoduje następczą wzmożoną syntezę kolagenu w miejscu cięcia. Usunięty bliznowiec w szybkim tempie odrasta, a dodatkowo rozszerza swój zakres. Dlatego ta forma leczenia nie jest zalecana.

Przerośnięta blizna a bliznowiec – jak rozpoznać?

Rozróżnienie przerośniętej blizny i keloidem z pozoru może okazać się bardzo trudne. Warto zatem scharakteryzować powstałą zmianę pod kątem punktów opisanych poniżej celem trafnej weryfikacji i wyboru odpowiedniej metody leczenia:

• czas powstania zmiany – bliznowiec może pojawić się zdecydowanie po dłuższym czasie, nawet do kilku miesięcy od urazu, podczas gdy przerośnięta blizna tworzy się do kilku tygodni od uszkodzenia;
• wygląd i rozległość zmiany – przerośnięta blizna powstaje w obrębie rany i może dochodzić do przykurczów w tej okolicy, natomiast bliznowiec znacznie przekracza granice miejsca po uprzednim uszkodzeniu szerząc się na tkanki pobliskie i nie obserwuje się przykurczy;
• leczenie i jego efektywność - przerośnięte blizny są stosunkowo łatwe do leczenia, często samoistnie zanikają. Niekiedy wskazana jest niewielka interwencja chirurgiczna z dobrym skutkiem. Niestety, keloid nie odpowiada na leczenie, a każdy kolejny zabieg operacyjny w tym obszarze może spowodować pogorszenie.