USG 3D i 4D w ciąży – na czym polegają te badania?

Co to jest USG 3D i 4D?

Badanie USG to jedne z badań prenatalnych, które wykonuje się u wszystkich kobiet w ciąży w celu wczesnego rozpoznania ewentualnych wad genetycznych i rozwojowych u płodu. Badanie USG jest badaniem obrazowym, dzięki któremu lekarz może „zajrzeć” do wnętrza ciała pacjentki, bez potrzeby robienia operacji.

Specjalista używa w tym celu ultrasonografu – specjalnego aparatu wyposażonego w głowicę, która emituje ultradźwięki. Fale dźwiękowe odbijają się od tkanek i narządów (różne struktury anatomiczne odbijają fale w różny sposób) i wracają do głowicy. Następnie urządzenie przetwarza je na obraz, który lekarz poddaje analizie.

Najpowszechniejsze jest badanie USG 2D, które wyświetla obraz w dwóch wymiarach. Większość pacjentów nie jest w stanie rozróżnić struktur, które znajdują się na takim obrazie. Zupełnie inaczej jest w przypadku USG 3D i USG 4D.

USG 3D w ciąży – magia obrazu trójwymiarowego

USG ciążowe 3D to – w porównaniu do USG 2D – nowocześniejsza technika obrazowania medycznego. Pozwala ona na trójwymiarowe generowanie obrazu płodu i wnętrza macicy. Na ekranie ultrasonografu wyświetla się statyczny obraz przestrzenny, który można oglądać z różnych stron. Dzięki temu obraz płodu jest bardziej realistyczny i łatwiejszy do rozpoznania przez osoby postronne. Na USG 3D dokładnie widać rysy twarzy dziecka, kończyny i inne szczegóły anatomiczne. W trakcie badania lekarz może wykonać i wydrukować zdjęcie, które będzie dla przyszłych rodziców wspaniałą pamiątką z dnia badania.

USG 4D w ciąży – podgląd płodu w czasie rzeczywistym, w różnych płaszczyznach

USG 4D pozwala obserwować dziecko w łonie matki w czasie rzeczywistym. Obraz jest szczegółowy i dynamiczny. Przyszli rodzice mogą obserwować ruchy dziecka w jamie macicy i jego zmieniający się wyraz twarzy. Ta technologia obrazowania ultrasonograficznego pozwala uchwycić np. ziewanie, czkawkę, uśmiech, grymas (w III trymestrze ciąży). Możliwe jest także nagranie pamiątkowego „filmiku z brzucha”.

Według najnowszych doniesień, USG 4D pozwala z dużą dokładnością rozpoznać i ocenić takie wady wrodzone, jak np.:

• rozszczep wargi,
• rozszczep podniebienia,
• dodatkowe palce u dłoni i stóp,
• zbyt nisko osadzone uszy,
• zniekształcenia dłoni.

Nie chodzi więc tu tylko o estetykę projekcji, ale przede wszystkim o dokładną ocenę rozwoju płodu wewnątrz macicy.

USG ciąży. Wskazania do wykonania USG 3D i USG 4D

Badanie ultrasonograficzne w ciąży należy wykonać minimum trzy razy:

• między 11. a 14. tygodniem ciąży,
• między 18. a 22. tygodniem ciąży,
• między 28. a 32. tygodniem ciąży.

Badanie jest bezpłatne i stanowi istotny element pakietu badań prenatalnych finansowanych przez NFZ. W większości publicznych poradni ginekologicznych dostępne jest USG 2D, które pozwala na analizę przekrojów macicy i narządów wewnętrznych płodu. USG 2D umożliwia także ocenę przepływu krwi przez różne naczynia płodu i matki. Jest to badanie bardzo dokładne, choć zapewne nie tak atrakcyjne dla przyszłych rodziców, jak USG 3D i USG 4D. Te ostatnie techniki obrazowania medycznego zazwyczaj oferowane są przez prywatne gabinety ginekologiczne i placówki medyczne.

USG 3D, 4D w trakcie ciąży – wskazania

USG 3D i USG 4D wykonuje się u pacjentek, gdy istnieje potrzeba szczegółowej oceny rozwoju płodu, jak również w sytuacjach, gdy standardowe USG 2D nie dostarcza wystarczających informacji diagnostycznych.

Warto wykonać bardziej zaawansowane badanie ultrasonograficzne w przypadku:

• podejrzenia rozszczepu wargi, podniebienia, kręgosłupa u płodu,
• podejrzenia wad serca lub nieprawidłowości w budowie dużych naczyń krwionośnych,
• gdy zaistnieje potrzeba oceny funkcji serca,
• gdy zaistnieje potrzeba szczegółowej analizy twarzoczaszki płodu,
• gdy zaistnieje potrzeba obserwacji aktywności ruchowej płodu.

Nie da się ukryć, że USG 3D i USG 4D, oprócz funkcji diagnostycznych, spełnia także rolę wyjątkowej pamiątki dla bliskich nienarodzonego jeszcze dziecka.

USG ciążowe. Przygotowanie do badania

Badanie USG jest badaniem bezpiecznym, komfortowym dla pacjentki i nieinwazyjnym. Nie trzeba przygotowywać się do niego w żaden szczególny sposób. Warto jednak zastosować się do kilku poniższych wskazówek.

Jeśli USG jest wykonywane we wczesnym etapie ciąży (pierwszy trymestr), zaleca się wypicie około 1 litra wody na godzinę przed badaniem i unikanie oddawania moczu. Pełny pęcherz pomaga w uzyskaniu lepszej jakości obrazu. Jeżeli zaś badanie wykonywane jest w kolejnych trymestrach ciąży, pęcherz nie musi być pełny, ponieważ rosnąca macica i znajdujący się w niej płyn owodniowy umożliwiają uzyskanie dobrego obrazu.

W dniu badania warto ubrać się w wygodnie, aby móc bez problemu odsłonić brzuch przed badaniem i zasłonić go tuż po. Nie zaleca się też smarowania brzuszka żadnymi balsamami czy olejkami, ponieważ może to zakłócić przewodzenie ultradźwięków. Przed badaniem lekarz nałoży na brzuch specjalny żel. W trakcie badania przyszła mama może zadawać pytania, a lekarz powinien na bieżąco informować pacjentkę o tym, co widzi na ekranie.

Przebieg badania USG 3D i 4D

Przebieg badania USG 3D w ciąży i USG 4D nie różni się niczym od standardowego badania ultrasonograficznego. Ginekolog prosi pacjentkę o położenie się na kozetkę i odsłonięcie brzucha. Następnie nakłada na brzuch żel do USG, który poprawia przewodzenie fal dźwiękowych. Kolejnym krokiem jest przyłożenie głowicy do brzucha ciężarnej i dokładna analiza obrazu, który wyświetla się na ekranie.

Technika wykonywania USG 4D nie odbiega od metody klasycznej. Z reguły badanie rozpoczyna się od obserwacji dwuwymiarowej, podczas której dokonuje się między innymi stosownych pomiarów wielkości płodu i poszczególnych części jego ciała, łożyska, ilości płynu owodniowego, oceny pracy serca dziecka i jego płci, a także przepływu krwi w naczyniach mózgowych.

Następnie lekarz zmienia parametry techniczne aparatu i dokonuje oceny płodu techniką 3D czy 4D. W USG 4D możemy płód obracać prawie dowolnie na ekranie aparatu, uzyskując przekroje niedostępne w badaniu tradycyjnym, co stanowi wielką zaletę, ponieważ obraz uzyskany dwuwymiarowo często zależy od ułożenia płodu w chwili badania. Ze względu na precyzję, znacznie wzrastają możliwości diagnostyki wszelkich wad wrodzonych.

Badanie USG trwa około 10 minut. Na koniec lekarz wykonuje wydruk z ultrasonografu i omawia z pacjentką wynik badania. Jeśli konieczna jest dalsza diagnostyka, ginekolog kieruje ciężarną na odpowiednie badania.

Znaczenie USG 3D i 4D dla zdrowia matki i dziecka

USG 3D, 4D w ciąży poszerza możliwości diagnostyczne dwuwymiarowego badania ultrasonograficznego. Tym samym pozwala ono na dokładniejszą ocenę wybranych aspektów rozwoju płodu oraz na identyfikację potencjalnych nieprawidłowości, które mogą być trudne do zauważenia w trakcie badanie USG 2D. Z kolei wczesne wykrycie wad wrodzonych u dziecka umożliwia szybkie i spersonalizowanego leczenie – jeszcze w łonie matki lub zaraz po urodzeniu dziecka.

USG 3D, 4D oferują rodzicom większą pewność, co do stanu zdrowia maluszka, a także pozwala im „zobaczyć” dziecko w czasie życia płodowego. Dla wielu par jest to niezwykle piękny i wzruszający moment, który zacieśnia relację między rodzicami oraz wzmacnia ich więź z nienarodzonym jeszcze dzieckiem.

Przeciwwskazania do badania USG 3D i 4 D w ciąży

Badanie USG 3D i 4D są w pełni bezpiecznymi narzędziami diagnostycznymi zarówno dla pacjentki, jak i rozwijającego się płodu. Istnieje bardzo niewiele przeciwwskazań do przeprowadzenia tego badania. Wśród nich wskazać można otwarte rany czy rozległe infekcje badanej okolicy.

Wady badania 4D

Wady badania 4D to:

• brak refundacji NFZ (cena badania 4D to w zależności od placówki to około 300 zł);
• nie jest dostępne w każdym gabinecie (wymagana odpowiednia aparatura);
• jakość obrazu ultrasonograficznego bardzo zależy od warunków badania: wieku ciąży, ilości płynu owodniowego, grubości tkanki tłuszczowej kobiety oraz ułożenia dziecka.

USG 4D w ginekologii

Warto wspomnieć, że USG trójwymiarowe (3D/4D) znajduje zastosowanie nie tylko w badaniach prenatalnych, ale i w innych obszarach ultrasonografii ginekologicznej. Technika ta dobrze się sprawdza w diagnozowaniu wad wrodzonych macicy, ponieważ lepiej obrazuje kształt jamy macicy niż standardowa technika. W zaobserwowanych zmianach na jajnikach lub w innych guzach i torbielach pomaga w ocenie stopnia ich unaczynienia oraz w ocenie gęstości siatki naczyń krwionośnych.

współpraca: lek. Sylwia Jastrzębowska