Test na HIV – co warto wiedzieć?

Czym jest wirus HIV?

HIV to ludzki wirus niedoboru odporności – ang. H uman Immunodeficiency Virus. Należy on do rodziny wirusów, które w swojej budowie zawierają materiał genetyczny RNA (retrowirusy). W ludzkim organizmie atakuje on przede wszystkim limfocyty, a konkretnie ich grupę – limfocyty Th pomocnicze. Komórki te odgrywają znaczącą rolę w odporności człowieka.

Jak można zarazić się wirusem HIV?

Wirus HIV występuje u zarażonych osób w:

• krwi,
• spermie,
• wydzielinie pochwowej,
• ślinie,
• łzach,
• moczu.

Do zakażenia HIV najczęściej dochodzi podczas stosunku płciowego bez stosowania prezerwatywy – omawiany wirus należy więc do chorób przenoszonych drogą płciową. Jednak nie jest to jedyna możliwość zakażenia. Szczególnie narażoną grupę osób stanowią narkomani. Stosują oni niesterylne, wielokrotnie używane igły i strzykawki, które mogą być źródłem zarażonej krwi. Do zakażenia wirusem HIV może dojść również w wyniku przeniesienia wirusa HIV z matki na dziecko podczas porodu siłami natury, a także podczas karmienia piersią.

HIV a AIDS

Należy podkreślić, że HIV nie równa się AIDS. AIDS, ang. A cquired Immunodeficiency Syndrome to zespół nabytego niedoboru odporności. Zatem AIDS jest chorobą, a HIV jest wirusem wywołującym te chorobę, która nie zawsze musi się rozwinąć. AIDS stanowi końcowy etap zarażenia wirusem HIV.

Zakażenie wirusem HIV – objawy

Wyróżnia się 3 kategorie zakażenia wirusem HIV na podstawie objawów klinicznych i immunologicznych.

Kategoria A

• Ostra choroba retrowirusowa – objawy tej choroby przypominają mononukleozę zakaźną i utrzymują się ok. 2 tygodnie.
• Stadium bezobjawowe – u osób, które nie są leczone i nie przyjmują leków, stadium to może trwać od 1,5 roku do 15 lat.
• Przewlekła uogólniona limfadenopatia ( powiększenie węzłów chłonnych) – charakteryzuje się powiększeniem węzłów chłonnych, uczuciem przewlekłego zmęczenia.

Kategoria B

Stadium objawowe. Na typ etapie w wyniku zmniejszania liczby limfocytów, zaczynają pojawiać się tzw. zakażenia oportunistyczne.

Kategoria C

Pełnoobjawowy AIDS. Występują choroby wskaźnikowe dla AIDS.

Kategoria immunologiczne

Kategorie immunologiczne – to liczba limfocytów CD4+:

• 1 >= 500/µl,
• 2 – 200–499/µl,
• 3 – <200/µl.

Na tej podstawie można wyróżnić następujące kategorie: A1–3, B1–3 i C1–3.

Test na HIV

Za pomocą testu na HIV wykrywa się przeciwciała, które skierowane są przeciw wirusowi HIV. Produkowane są one przez układ odpornościowy zakażonego człowieka. Czas od zarażenia do wyprodukowania odpowiedniej liczby przeciwciał, tj. takiej, która zostanie wykryta przez test to 3 miesiące.

Test na HIV – przebieg badania

Do wykonania testu potrzebna jest próbka krwi pobierana w laboratorium zazwyczaj z żyły łokciowej. Przed pobraniem krwi nie trzeba być na czczo.

Czas oczekiwania na wynik zależy od laboratorium, a także od rodzaju wykonywanego testu. Na wynik testu przesiewowego czeka się od jednego do kilku dni. Na wynik testu potwierdzenia dłużej.

Rodzaje testów na HIV

Diagnostyka potwierdzenia zakażenia wirusem HIV opiera się na wykonaniu dwóch testów. Należą do nich:

• test na HIV – test przesiewowy, inaczej zwany skriningowym;
• test na HIV – test potwierdzenia.

Test na HIV – test przesiewowy, inaczej zwany skriningowym

Ten rodzaj testu opiera się na metodzie ELISA. Ma on zdolność wykrywania przeciwciał przeciw dwóm typom (HIV–1 i HIV–2) wirusa, a także różnym podtypom wirusa HIV–1. Charakteryzują się one prawie 100% czułością. Natomiast swoistość tego testu jest mniejsza.

Test przesiewowy na HIV – kiedy wynik może być fałszywie dodatni?

Na zafałszowanie wyniku wpływ mogą mieć również:

• choroby autoimmunologiczne,
• infekcje wirusowe,
• szczepienia,
• ciąża.

Dodatkowo na wynik badania mogą wpływać błędy popełnione w laboratorium, przy wykonywaniu testu.

Każdy dodatni wynik uzyskany za pomocą tego testu musi zostać potwierdzony. Wykonuje się ponownie test przesiewowy, a następnie test potwierdzenia – jeżeli wynik testu przesiewowego okaże się dodatni, krew badana jest ponownie za pomocą testu, którego zadaniem jest potwierdzenie zakażenia.

Istnieją również inne testy przesiewowe:

• testy III generacji – wykrywają przeciwciała klasy IgG i IgM skierowane przeciw wirusowi HIV.
• testy IV generacji – oprócz przeciwciał wykrywają również antygen p24 wirusa, który pojawia się we krwi wcześniej niż przeciwciała.

Test na HIV – test potwierdzenia

Jest to test wykonywany metodą Western blot. Za pomocą tego testu wykrywa się przeciwciała, które skierowane są przeciwko poszczególnym antygenom wirusa.

Otrzymany wynik może być:

• Dodatni – wówczas stanowi to potwierdzenie zakażenia wirusem HIV.
• Ujemny – otrzymanie takiego wyniku nie zawsze oznacza brak zakażenia. Test taki mógł być wykonany w nieodpowiednim czasie, tj. w okienku serologicznym (jest zakażenie, ale jeszcze nie ma jego objawów). Jeśli jest pewność, że test został wykonany w okresie 3–6 miesięcy od zaistnienia ryzykownego zdarzenia – które mogło spowodować zakażenie wirusem HIV – wynik ujemny testu wyklucza zakażenie.
• Wątpliwy – konieczne jest powtórzenie testu po upłynięciu określonego czasu.

Gdzie można wykonać test na HIV? Ile kosztuje test na HIV?

Często dla osoby mającej wykonać test na HIV najważniejsze jest zachowanie anonimowości. W tym celu stworzono Punkty Konsultacyjno-Diagnostyczne (PKD), w których jest to możliwe. W takim miejscu test można wykonać całkowicie anonimowo, bez skierowana, a także bezpłatnie.

Osoba wykonująca test nie musi się obawiać, że o jego wyniku dowiedzą się osoby trzecie. Dodatkowo, w miejscach tych pracują lekarze i psycholodzy, którzy udzielają profesjonalnych porad. Wykaz PKD znajduje się na stronie internetowej Krajowego Centrum ds. AIDS. W PKD pacjent odbiera wynik podając hasło, nie podaje swoich danych osobowych.

Ile kosztuje wykonanie testu na HIV?

Test na HIV można również wykonać w laboratoriach odpłatnie. Ceny testu na obecność przeciwciał anty-HIV różnią się między poszczególnymi placówkami i wahają się od 25 do 50 zł.

W Polsce nie ma możliwości zakupienia w aptece i wykonania szybkiego testu na HIV w domu. W Stanach Zjednoczonych, FDA ( ang. Food and Drug Administration – Agencja Żywności i Leków) dopuściła do sprzedaży dwa testy, które można wykonać w domu: Home Access HIV-1 Test System oraz OraQuick In-Home HIV Test.

Kto powinien wykonać test na HIV?

Tak naprawdę test na HIV powinien wykonać każdy, kto znalazł się w ryzykownej sytuacji i obawia się, że mogło mieć miejsce zakażenie HIV.

Sytuacje, w trakcie których mogło dojść do zarażenia:

• kontakt seksualny z: nieznajomą osobą, z osobą zakażoną wirusem HIV, z osobami mającymi wiele partnerów seksualnych;
• współżycie bez prezerwatywy;
• u osób, u których wykryto inną chorobę przenoszoną drogą kontaktów seksualnych;
• u osób zażywających narkotyki bądź mających kontakt z osobami zażywającymi narkotyki,
• u osób mających tatuaże, piercing – kolczyki robione w miejscach, w których nie zachowano zasad higieny( bez zachowanej sterylności).

Test na HIV wykonuje się również kobietom planującym ciążę bądź na początku ciąży. Test na HIV powinno wykonać się również u partnera osoby badanej.