Coraz częściej w gabinecie dietetyka stosowane są diety eliminacyjne: dieta bez glutenu, dieta bez nabiału czy dieta bez laktozy. Dieta bezlaktozowa to sposób odżywiania się osób borykających się z nietolerancją pokarmową na laktozę. Dwucukier obecny w mleku i jego przetworach nie jest trawiony przez organizm, co prowadzi do dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Jaką dietę stosować przy nietolerancji laktozy? Czy laktozę trzeba całkowicie wykluczyć z pożywienia? Czym zastąpić mleko i jego przetwory?
Dieta bezlaktozowa – co powinny jeść osoby nietolerujące laktozy?
Spis treści
Nietolerancja laktozy – czym jest?
Nadwrażliwość pokarmowa to szereg patologicznych odpowiedzi organizmu na spożywane jedzenie. Wyróżniamy tu:
- alergie pokarmowe,
- nadwrażliwości pokarmowe opóźnione,
- pseudoalergie,
- nietolerancje pokarmowe.
Laktoza to cukier mleczny, który składa się z glukozy i galaktozy. Do jego rozkładu niezbędny jest enzym – laktaza. Gdy w organizmie występują niedobory laktazy, po spożyciu pokarmów z laktozą dochodzi do wystąpienia dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
Laktoza jest cennym źródłem energii, niezbędnym w trakcie wzrostu dzieci. Stanowi ona składnik odżywczy, ale też wpływa na prawidłowy wzrost mikroflory jelitowej.
Nietolerancje pokarmowe są diagnozowane często. Boryka się z nimi coraz więcej osób w różnym wieku.
Zobacz też: Wszystko o laktozie
Nietolerancja laktozy – przyczyny
Przyczyn nietolerancji laktozy może być wiele. U dorosłych może to być uwarunkowany genetycznie brak aktywności laktazy, czyli wrodzona nietolerancja laktozy. Częściej jednak nietolerancja występuje wtedy, gdy zmniejszona zostaje produkcja enzymu lub następuje obniżenie jego aktywności w okresie dorastania, a także dorosłości.
Nietolerancja laktozy może być więc:
- wrodzona (alaktazja) – występuje rzadko, jest uwarunkowana genetycznie;
- pierwotna – zanikanie laktazy powoduje zmniejszenie się zdolności do trawienia laktozy, można ją wykryć za pomocą testów genetycznych;
- wtórna – pojawia się wskutek przebycia i leczenia chorób współistniejących, które prowadzą do uszkodzenia błony (np. celiakia, zespół Leśniowskiego-Crohna, alergie pokarmowe, mukowiscydoza).
Większość osób trafiających do gabinetu dietetyka nie zdaje sobie sprawy z tego, iż nietolerancja laktozy może być nabyta. Wrodzona nietolerancja laktozy występuje bardzo rzadko i zazwyczaj zostaje wykryta wcześnie, już w okresie niemowlęcym. Nietolerancja laktozy u niemowląt i noworodków wymaga zastosowania specjalistycznego żywienia.
To też może Cię zainteresować: Czy wiśnie są zdrowe?
Nietolerancja laktozy – objawy
W zależności od wieku pacjenta mogą wystąpić różne objawy nietolerancji laktozy. U noworodków i niemowląt do głównych objawów należy wodnista biegunka, która prowadzi do odparzania pośladków. Nietolerancja laktozy u niemowlaka powoduje też kolki.
U dzieci, młodzieży i dorosłych objawami nietolerancji laktozy są głównie problemy żołądkowo-jelitowe takie jak:
- nudności,
- wymioty,
- biegunka,
- wzdęcia,
- bóle brzucha,
- kolki,
- odbijanie,
- niestrawność,
- uczucie pełności,
- „przelewanie”/burczenie w brzuchu,
- skurcze żołądka,
- wydalanie nadmiernej ilości gazów,
- podrażnienie błony śluzowej jelit.
Niepożądane objawy mogą pojawić się w niedługim czasie po spożyciu mleka lub nawet po kilku czy kilkunastu godzinach. Intensywność objawów zależy do ilości spożytej laktozy, wielkości produkcji laktazy oraz innych czynników, np. składników posiłku.
Przeczytaj też: Jakie źródła białka dla wegan i wegetarian?
Laktoza – w czym jest? Produkty z laktozą
Laktoza jest obecna w mleku matki, krowim oraz wszystkich innych ssaków. W zależności od rodzaju dostarczamy do organizmu różne ilości laktozy. I tak:
- mleko matki – 7,2 g laktozy w 100 ml,
- mleko krowie − 4,7 g laktozy w 100 ml,
- mleko owcze – 5,1 g/100ml,
- mleko kozie – 4,4g/ 100ml.
Laktozę znajdziemy też w produktach mlecznych takich jak: jogurt, kefir, serwatka, maślanka, śmietana, sery żółte, sery białe, ser topiony, desery mleczne, mleko w proszku i mleko zagęszczone.
Dwucukier może też być obecny w mięsie (pasztety, kiełbasy, parówki), pieczywie, gotowych daniach (sosy, naleśniki, zupy, racuchy, pierogi), margarynach, ciastach, słodyczach, kremach, budyniach. Dlatego należy czytać dokładnie etykiety zawierając skład danego produktu.
Sprawdź też informacje o tym, czym są komórki tuczne
Dieta bez laktozy – na czym polega?
Postępowanie dietetyczne przy nietolerancji laktozy zależne jest od rodzaju i nasilenia dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Dieta eliminacyjna stosowana jest w zależności od rodzaju nietolerancji. Ten model żywienia zakłada całkowitą eliminację z jadłospisu produktów zawierających laktozę lub ograniczenie ich spożycia. Terapię uzupełniającą stanowią tabletki zawierające laktazę. Zalecenia dietetyczne ustala się w zależności od rodzaju nietolerancji, towarzyszących jej objawów oraz wieku pacjenta.
Pierwotny i wtórny niedobór laktazy nie wymaga całkowitej eliminacji mleka i innych produktów zawierających laktozę. Można je spożywać, ale w ograniczonych ilościach. Większość osób może przyjąć od 5 do 10 g laktozy. Warto wybierać tu produkty fermentowane, np. jogurty naturalne czy kefiry.
Przy silnych objawach nietolerancji należy jednak zastosować dietę bez laktozy.
Pacjentom z wrodzonym niedoborem laktazy zaleca się dietę eliminacyjną – dietę bezlaktozową. Warto jednak wykonać badanie na nietolerancję laktozy, by zastosować odpowiedni model żywienia.
To też może Cię zainteresować: Przelewanie w brzuchu – przyczyny
Dieta bez laktozy – co jeść?
Zanim zostanie wprowadzona dieta eliminacyjna, warto wykonać test na nietolerancję laktozy.
Mleko i produkty mleczne są wartościowym źródłem białka w codziennym jadłospisie każdego człowieka. Produkty mleczne fermentowane dostarczają ponadto cennych probiotyków, które dbają o florę bakteryjną jelit. Nie należy z nich rezygnować bez konsultacji z lekarzem czy dietetykiem. Najpierw trzeba potwierdzić nietolerancję.
Mleko odzwierzęce można zastąpić mlekiem roślinnym (migdałowe, kokosowe, sojowe, ryżowe). Białko dostarczą do organizmu: ryby, owoce morza, mięso, drób, jaja, a także rośliny strączkowe. Przy nietolerancji laktozy należy stosować dietę zbilansowaną, urozmaiconą, bogatą w warzywa, owoce, a także pełnoziarniste produkty zbożowe.
Stosowanie diety bez laktozy może doprowadzić do niedoborów składników mineralnych, w tym m.in. wapnia. Należy więc wprowadzić do menu produkty bogate w ten pierwiastek, a więc:
- kasze (gryczana, jęczmienna),
- otręby pszenne,
- natkę pietruszki,
- fasolę,
- jarmuż,
- ryby – szprotki i sardynki.
Przeczytaj również: Masło shea – właściwości, zastosowanie
Dobrym źródłem wapnia i białka jest ser tofu. Czasami niedobory trzeba uzupełniać suplementami diety. Suplementację wato skonsultować z lekarzem.
W sklepach dostępne są również mleczne produkty bez laktozy. Niejednokrotnie pada pytanie, czy mleko bez laktozy jest zdrowe? Otóż mleko to zawiera również białko, wapń i inne składniki, pozbawione jest tylko cukru mlecznego.
Jadłospis przy diecie bez laktozy powinien być zbilansowany, bogaty w składniki odżywcze, m.in. białko, wapń, witaminę D, fosfor, magnez i witaminy z grupy B. Dieta bezlaktozowa, czyli dieta bez laktozy, to model odżywiania stosowany coraz częściej. Warto jednak wiedzieć, jaki typ nietolerancji występuje u danej osoby, by zastosować odpowiednią terapię.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Dronka-Skrzypczak J., Dieta eliminacyjna, PZWL, Warszawa 2020,
- Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B. i wsp.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.
- Włodarek D., Lange E., Kozłowska L., Głąbska D., Dietoterapia, PZWL, Warszawa 2014.
Opublikowano: 27.07.2021;
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Agnieszka Bożek
Dietetyczka
Dietetyk, autorka bloga Strefa Zdrowego Żywienia oraz tekstów publikowanych w czasopismach i na portalach internetowych. Miłośniczka zdrowego stylu życia i natury. Uważa, że odpowiednio dobrana dieta może być lekarstwem na wiele dolegliwości. Doświadczeniem i wiedzą dzieli się z innymi – edukuje na temat zdrowego odżywiania i pomaga wdrażać zdrowe nawyki żywieniowe. Na bieżąco poszerza swoją wiedzę, uczestnicząc w licznych szkoleniach.
324
Komentarze i opinie (0)