Gojnik wykazuje wiele cennych właściwości prozdrowotnych: wspomaga odporność, pozytywnie oddziałuje na perystaltykę jelit i pracę wątroby, działa przeciwzapalnie i przeciwdrobnoustrojowo. Ziele gojnika doceniane jest w ziołolecznictwie szczególnie w Azji i na południu Europy, jednak obecnie zdobywa popularność także w Polsce. W jakich schorzeniach pomocne będzie picie naparu z gojnika?
Gojnik – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania
Spis treści
Co to jest gojnik?
Gojnik to rodzaj roślin należących do rodziny jasnotowatych (Sideritis L.), obejmujących ponad 140 różnych gatunków. Rośliny te rosną naturalnie w okolicach Morza Śródziemnego oraz w zachodniej i środkowej Azji.
Do najbardziej znanych gatunków, wykorzystywanych w leczeniu różnych dolegliwości należą:
- gojnik macedoński;
- gojnik górski;
- gojnik hyzopolistny;
- gojnik syryjski.
Cenne właściwości lecznicze gojnika znane są od stuleci, dlatego roślina ta występuje też w ziołolecznictwie pod nazwami regionalnymi i ludowymi, jak szałwia libańska, herbata górska czy chimeryczne ziele. Jej uprawa wymaga łagodnego klimatu bez przymrozków, dlatego w Europie do jej hodowli konieczne będzie zastosowanie szklarni. Ziele gojnika zbiera się podczas kwitnienia rośliny, a następnie suszy.
Na co stosuje się gojnik?
Właściwości gojnika i jego cenne olejki eteryczne doceniane są zwłaszcza w rejonach jego naturalnego występowania. Już w starożytnej Grecji napary z gojnika podawano rannym żołnierzom w celu przyspieszenia gojenia ran. Współcześnie, zwłaszcza w Grecji, na terenach Turcji, Macedonii, Bułgarii i Albanii, w okresie jesienno-zimowym popularne jest picie gorącego naparu nazywanego „górską herbatą”, który poprawia odporność i zapobiega niestrawnościom pokarmowym.
Liczne badania wskazują, że zawarte w roślinie gojnika polifenole, terpeny i flawonoidy wykazują m.in.:
- właściwości przeciwzapalne;
- właściwości antyoksydacyjne;
- właściwości pobudzające apetyt i regulujące trawienie;
- działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze;
- właściwości energetyzujące i pobudzające;
- działanie przeciwzmarszczkowe i pobudzające krążenie.
Ile razy pić gojnik?
Gojnik polecany jest do stosowania głównie w formie herbat oraz naparów. Pacjenci często zastanawiają się, jak parzyć i z jaką częstotliwością spożywać gojnik. Sporządzenie herbatki jest bardzo proste: wystarczy zalać 1 łyżeczkę suszonego zioła wrzątkiem (najlepsza będzie temperatura 95 st. C) i parzyć napar pod przykryciem przez około 5 do 10 minut. Herbatę górską można pić codziennie, jednak z uwagi na aktywne działanie gojnika, nie powinno się przekraczać 3 filiżanek w ciągu doby. Napar ma łagodny smak i w odróżnieniu od niektórych mieszanek ziołowych nie jest gorzki ani cierpki. Można go spożywać na ciepło, jak tradycyjną herbatę, lub na zimno, szczególnie latem, kiedy doskonale gasi pragnienie i orzeźwia.
Ziele gojnika może być ponadto składnikiem maści o działaniu przeciwreumatycznym, delikatnie rozgrzewającym i przeciwzapalnym, a także niektórych kremów i kosmetyków o działaniu przeciwstarzeniowym.
Gojnik – wskazania do spożywania
Komu szczególnie poleca się spożywanie naparu z ziela gojnika? Roślina ta doskonale łagodzi schorzenia układu pokarmowego, takie jak zaburzenia trawienia, wrzody żołądka, zaburzenia łaknienia, niestrawność, łagodne stany zapalne wątroby.
Ciepła herbata z gojnika zapobiega infekcjom, szczególnie w sezonie wzmożonej zachorowalności jesienią i zimą, ale też pomaga leczyć już rozwinięte przeziębienia lub grypę. Działa wspomagająco i udrażniająco podczas zapalenia górnych dróg oddechowych, zapalenia zatok lub zapalenia oskrzeli.
Regularne picie wywaru ziołowego z gojnika doskonale nawadnia organizm, reguluje ciśnienie krwi i wspomaga oczyszczanie, dzięki czemu jest zalecane przy schorzeniach nerek, jak kamica nerkowa, oraz przy infekcjach dróg moczowych.
Napar lub maści z dodatkiem gojnika mogą też przynieść ulgę i przyspieszyć leczenie stanów alergicznych, zakażeń grzybiczych i bakteryjnych skóry, m.in. wielu odmian trądziku lub zmian o charakterze atopowym.
Herbata z gojnika również naturalnie pobudza krążenie co jest korzystne zwłaszcza dla osób starszych.
Ziele gojnika – przeciwskazania i skutki uboczne
Napar z gojnika, głównie w postaci górskiej herbaty, uważany jest za bezpieczny dla organizmu, zarówno u dorosłych jak i dzieci. Mimo to, osoby wykazujące nadwrażliwość na rumianek lub rośliny z rodziny astrowatych (Compositae) przed regularnym spożywaniem herbat z ziela gojnika powinny zasięgnąć porady lekarza specjalisty. Chociaż alergie tego typu występują stosunkowo rzadko, po spożyciu rośliny mogą wystąpić objawy takie jak:
- alergiczny nieżyt nosa i zapalenie spojówek (głównie na skutek kontaktu z pyłem z ususzonych ziół);
- napad astmy;
- reakcje skórne (rumień, wysypka).
Szczególną ostrożność powinny natomiast zachować kobiety w ciąży i matki karmiące, które chciałyby w naturalny sposób wspierać swoją odporność w tym szczególnym okresie. Nie ma wystarczającej ilości badań, która dokumentowałaby wpływ ziela gojnika na rozwój płodu, dlatego przed zastosowaniem jakiegokolwiek suplementu (również ziołowych herbat i mieszanek) przyszła mama lub kobieta w okresie laktacji powinna skonsultować się z ginekologiem.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Tadić VM, Jeremic I, Dobric S, Isakovic A, Markovic I, Trajkovic V, Bojovic D, Arsic I. Anti-inflammatory, gastroprotective, and cytotoxic effects of Sideritis scardica extracts. Planta Med. 2012, 78(5): 415-27;
- González-Burgos E, Carretero ME, Gómez-Serranillos MP. Sideritis spp.: uses, chemical composition and pharmacological activities--a review. J Ethnopharmacol. 2011;135(2): 209-25;
- https://dietetycy.org.pl/gojnik-zielnik-dietetyczny/;
- https://rozanski.li/3709/gojnik-sideritis-w-praktycznej-fitoterapii-oraz-jako-skladnik-herbatki-gorskiej-malotira/.
Opublikowano: 13.03.2023;
Oceń:
4.2
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Katarzyna Wieczorek-Szukała
dr nauk medycznych
Doktor nauk medycznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, absolwentka biotechnologii medycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Obecnie pracuje jako asystent w Katedrze Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej Uniwersytetu Medycznego. Autorka licznych publikacji naukowych i uczestniczka międzynarodowych projektów badawczych. Wolny czas przeznacza najchętniej na podróże, fitness i ceramikę artystyczną.
3
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 07.04.2024