Dysbakterioza – przyczyny, objawy, leczenie dysbakteriozy jelitowej

Co to jest dysbakterioza?

Dysbakterioza jest zaburzeniem polegającym na niedoborze lub braku bakterii probiotycznych w przewodzie pokarmowym. Prawidłowa flora bakteryjna przewodu pokarmowego jest niezbędna dla procesów trawienia oraz wchłaniania pokarmów. Dodatkowo większość bakterii jelitowych bytuje w końcowym odcinku jelita cienkiego oraz w jelicie grubym.

Mniejsza ilość bakterii w jelicie cienkim jest wynikiem m.in.: bakteriobójczego działania soku żołądkowego i trzustkowego oraz obecności śluzu pokrywającego nabłonek jelita cienkiego, który wiąże komórki bakteryjne.

Gdy którykolwiek z tych mechanizmów przestanie działać, dochodzi do nieprawidłowego rozwoju bakterii w jelicie cienkim, co staje się przyczyną licznych dolegliwości. W jelitach mogą zacząć namnażać się grzyby drożdżopodobne i bakterie proteolityczne, wskutek czego dochodzi do procesów gnilnych i uwalniania toksyn, co wywołuje szereg objawów związanych z układem pokarmowym.

Dysbakterioza jelitowa – jakie są przyczyny?

Najczęstszą przyczyną zaburzeń prawidłowej flory bakteryjnej jelit jest długotrwała antybiotykoterapia, która jest głównym czynnikiem ryzyka. Z tego względu problem ten dotyczy szczególnie osób, które często chorowały i przez to przyjmowały duże ilości antybiotyków – stąd mamy też do czynienia z dysbakteriozą u dzieci, u których nawracające infekcje nie są rzadkością.

Za zaburzeniami flory bakteryjnej w jelitach stoi także stosowanie leków hamujących wydzielanie w żołądku kwasu solnego oraz przedłużone stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Do innych przyczyn dysbakteriozy, czyli małej ilości bakterii probiotycznych w jelitach, zalicza się:

• nieprawidłową dietę, ubogą w błonnik,
• nadużywanie alkoholu,
• palenie papierosów,
• niedobory odporności,
• przebytą radioterapię lub chemioterapię,
• choroby przewodu pokarmowego, takie jak zapalenie żołądka, jelit, trzustki, pęcherzyka żółciowego, uchyłki jelit, zaburzenie motoryki jelit, przetoki jelit,
• stres.

Za brak bakterii w jelitach lub ich małą ilość odpowiadają również zaburzenia flory bakteryjnej związane z wiekiem czy długotrwała hormonoterapia.

Dysbakterioza – objawy

Zaburzenia flory bakteryjnej jelit są przyczyną występowania wielu różnych dolegliwości. Mamy do czynienia z objawami ze strony przewodu pokarmowego, takimi jak: bóle brzucha, biegunki, zaparcia, uczucie niepełnego wypróżniania i ciągłego parcia na stolec, spadek apetytu, wzdęcia, gazy w jelitach, nudności, wymioty.

Dochodzi do upośledzenia wchłaniania witamin A, D, E oraz K. Niedobór witaminy D może być przyczyną osteoporozy. Niedobór witaminy A objawia się z kolei zaburzeniami widzenia. Natomiast brak witaminy K manifestuje się obfitymi krwawieniami oraz łatwym powstawaniem siniaków. Niekiedy dochodzi do niedoborów witaminy B₁₂ prowadzących do niedokrwistości.

Poza wymienionymi objawami mogą wystąpić także: bóle głowy, osłabienie, zmęczenie, zaburzenia snu, wysypka, swędzenie skóry. Dysbakterioza jelitowa może przyczynić się do zaburzeń funkcjonowania układu odpornościowego.

Dysbakterioza to objaw zapalenia jelit

Chorobą, w której dochodzi do zaburzenia składu fizjologicznej flory bakteryjnej jelit, najczęściej w wyniku długotrwałego stosowania antybiotyków o szerokim spektrum działania jest rzekomobłoniaste zapalenie jelit. Wskutek tego w jelitach namnażają się nieprawidłowe bakterie.

Przyczyną rzekomobłoniastego zapalenia jelit jest bakteria Clostridium difficile oraz wytwarzane przez nią toksyny A i B. Schorzenie to objawia się uporczywą biegunką z oddawaniem nawet do 30 luźnych stolców na dobę. Ponadto stwierdza się gorączkę, bóle w dole brzucha, odwodnienie, a nawet wstrząs.

Jeżeli chodzi o dysbiozę jelit, diagnostyka i rozpoznanie opierają się na charakterystycznym obrazie w badaniu endoskopowym oraz po stwierdzeniu toksyn tej bakterii w kale (badanie mikroflory jelitowej). Wykonać można również pośredni test dysbiozy. W tym przypadku bada się obecność kwasów organicznych w moczu. Są one produktami bakterii znajdujących się w przewodzie pokarmowym.

Leczenie rozpoczyna się od odstawienia antybiotyku, który może być przyczyną zachorowania. Gdy to nie poskutkuje, oraz w przypadku ciężkiego przebiegu choroby, stosuje się farmakoterapię (metronidazol i wankomycynę).

Ważne jest też odpowiednie nawadnianie organizmu oraz uzupełnianie elektrolitów utraconych w wyniku biegunki.

Dysbakterioza jelit – jak leczyć?

Leczenie dysbakteriozy, podobnie jak wielu innych schorzeń, rozpoczyna się od ustalenia przyczyny, która ją wywołała. Jeśli doszło do namnożenia się bardzo dużej liczby szkodliwych bakterii w jelicie, konieczne może okazać się zastosowanie antybiotyku w celu pozbycia się ich, a następnie dostarczenie prawidłowej flory bakteryjnej.

W przypadku nadmiernego namnożenia się grzybów w układzie pokarmowym stosuje się leki przeciwgrzybicze. Należy pozbyć się czynników, które utrudniają rozwój prawidłowej flory bakteryjnej, dlatego należy zaprzestać: palenia papierosów, picia alkoholu, a także przyjmowania leków w niekontrolowany sposób.

W leczeniu dysbakteriozy stosuje się probiotyki, czyli preparaty zawierające hodowle drobnoustrojów, które w warunkach fizjologicznych występują w przewodzie pokarmowym człowieka.

Są to przede wszystkim mikroby z rodziny Bifidobacterium, Lactobacillus oraz drożdże Saccharomyces. Jeżeli chodzi o dysbakteriozę, dieta powinna uwzględniać spożywanie jogurtów probiotycznych, które pomogą przywrócić równowagę we florze bakteryjnej jelit.

Korzyści przynosi dodatkowo uzupełnianie witamin, zwłaszcza z grupy B. Toksyny produkowane przez szkodliwe bakterie mogą być absorbowane przez sorbenty krzemowe, które zyskują na popularności.