Czym jest syndrom niespokojnych nóg?
Zespół niespokojnych nóg (ang. restless legs syndrome – RLS) to zaburzenie ruchowe występujące w czasie snu lub w spoczynku. Charakteryzuje się potrzebą poruszania kończynami dolnymi i związanymi z tym nieprzyjemnymi doznaniami czuciowymi w postaci mrowienia w nogach i drętwienia nóg. Chorzy odczuwają niepokój ruchowy, ciągły przymus poruszania nogami. Zespół ten dotyka 5–8% populacji osób dorosłych.
Zaobserwowano, że RLS nasila się z wiekiem, szczególnie po 60. roku życia. Ryzyko wystąpienia syndromu niespokojnych nóg zwiększa się także u osób, u których zaobserwowano stany i schorzenia, takie jak m.in.:
Jakie są przyczyny zespołu niespokojnych nóg?
Zespół niespokojnych nóg w połowie przypadków związany jest z zaburzeniami neurologicznymi oraz innymi stanami i chorobami, wśród których należy wymienić przede wszystkim:
- niedobór magnezu i żelaza;
- polineuropatie, czyli stany, w których dochodzi do uszkodzenia nerwów obwodowych;
- niewydolność nerek.
W pozostałej części przypadków przyczyna RLS nie jest znana. Przyjmuje się udział czynników genetycznych – często RLS pojawia się u kilku członków rodziny. Często związany jest również ze stosowaniem leków, głównie oddziałujących na ośrodkowy układ nerwowy.
Zespół niespokojnych nóg w wielu przypadkach indukowany jest lekami przeciwpsychotycznymi, przeciwdepresyjnymi, stabilizującymi nastrój. Występuje także po nagłym odstawieniu leków nasennych. Niespokojne nogi obserwuje się także u osób nadużywających alkoholu i nikotyny.
Leczenie RLS – jak sobie radzić z zespołem niespokojnych nóg?
Jedną z częstszych przyczyn zespołu niespokojnych nóg jest niedobór żelaza. Po zauważeniu u siebie niepokojących objawów, takich jak skurcze łydek czy mrowienie nóg, należy zbadać stężenie żelaza we krwi. Zwykle lekarz zleca wykonanie morfologii krwi obwodowej, w tym między innymi ilości żelaza, hemoglobiny, ferrytyny. Obniżenie poziomu tych parametrów świadczy o niedokrwistości z niedoboru żelaza i wymaga leczenia.
W leczeniu RLS zwykle stosuje się suplementy żelaza w tabletkach. Żelazo wchłania się lepiej w obecności kwasu askorbinowego (witamina C), dlatego zastanawiając się, co pomaga na zespół niespokojnych nóg, warto stosować dostępne na rynku preparaty skojarzone. Ważna jest też prawidłowa dieta, która dostarcza odpowiednie ilości tego pierwiastka. Do produktów bogatych w żelazo zalicza się zielone warzywa, wątróbkę, pieczywo pełnoziarniste, kasze.
Magnez na zespół nie spokojnych nóg – czy jest skuteczny?
Kolejną, łatwą do zwalczenia przyczyną RLS jest niedobór magnezu. Pierwiastek ten pełni ważną rolę w przekazywaniu impulsów nerwowych między komórkami. Jego niedobór powoduje głównie objawy nerwowo-mięśniowe:
- drżenie kończyn,
- drżenie języka,
- osłabienie siły mięśni,
- bolesne skurcze łydek.
Wszystkie te objawy mogą być składowymi zespołu niespokojnych nóg. W aptekach dostępnych jest wiele preparatów magnezowych. Najlepiej wybierać te, które skojarzone są z witaminą B6 , gdyż zwiększa ona przyswajalność magnezu. Pierwszym krokiem ku wyleczenia niespokojnych nóg powinno być zatem kompleksowe uzupełnienie niedoborów witamin i mikroelementów, a specjalistyczne leki na receptę powinny być wdrożone przy braku poprawy.
Syndrom niespokojnych nóg – leki na receptę
W przypadku braku efektów po wyrównaniu niedoborów żelaza i magnezu należy zastosować inne środki, dostępne na receptę. Szczególnie ważne jest to w przypadku braku jednoznacznej przyczyny zespołu niespokojnych nóg.
Pierwszym ze środków wykorzystywanych w leczeniu RLS jest lewodopa, która wpływa pobudzająco na układ dopaminergiczny. Zwiększa stężenie dopaminy w mózgu, dzięki czemu zmniejszają się uporczywe objawy syndromu niespokojnych nóg.
Lewodopa wykazuje dobrą skuteczność, ale niestety objawy mogą się też nasilić lub objąć inne części ciała. Działanie terapeutyczne na RLS wykazują również agoniści dopaminy – ropinirol i pramipeksol. Często są one lekami pierwszego rzutu lub zamiennikami lewodopy, gdy ta wykazuje działania niepożądane.
Niestety agoniści dopaminy mogą wywoływać urojenia, majaczenie, paranoje i zaburzenia popędów. Przed wdrożeniem tak poważnych leków niezbędna jest próba ustalenia przyczyny RLS i – jeśli to możliwe – rozpoczęcie terapii od suplementów.
