Objaw Tinela – co to jest, na czym polega badanie i o czym świadczy dodatni wynik próby?

Co to jest objaw Tinela i jak wygląda badanie?

Objaw Tinela-Hoffmana (nazywany również objawem Tinela lub objawem Hoffmana, w zależności od kraju) to jeden z ważniejszych testów, jakim posługują się ortopedzi, rehabilitanci i neurolodzy w diagnostyce zaburzeń nerwowych w obrębie dłoni i nadgarstka. Jego niewątpliwą zaletą jest możliwość przeprowadzenia testu niemal w każdych okolicznościach, bez użycia specjalistycznego sprzętu, również wtedy, kiedy inne badanie na zespół cieśni nadgarstka lub zespół kanału łokciowego nie jest dostępne.

Próba Tinela polega na opukiwaniu przez lekarza pnia nerwu zlokalizowanego w obrębie nadgarstka (ręka pacjenta spoczywa swobodnie na stole). W czasie opukiwania badający może posłużyć się opuszkami własnych palców lub młoteczkiem neurologicznym, co umożliwia kontrolowaną i powtarzalną siłę nacisku. Za dodatni objaw Tinela uważa się pojawienie się uczucia drętwienia, mrowienia lub innych niespecyficznych zaburzeń czucia w obrębie dłoni i palców. W przypadku użycia większej siły w czasie opukiwania może wystąpić przejściowy brak czucia i osłabienie całej ręki. Badanie wykonuje się porównawczo również dla ręki zdrowej.

Objaw Tinela-Hoffmana – skąd się bierze?

Za powstanie dodatniego objawu Tinela-Hoffmana odpowiadają zjawiska związane z przechodzeniem impulsu elektrycznego wzdłuż włókien nerwowych. Włókna nerwu pośrodkowego (jak również innych nerwów w naszym organizmie) posiadają osłonkę mielinową, która stanowi swoistego rodzaju izolację elektryczną oraz umożliwia znaczne usprawnienie przesyłu sygnałów między kolejnymi neuronami.

Osłonka mielinowa to również zabezpieczenie przed nieprawidłowym przechodzeniem sygnałów do komórek zlokalizowanych w pobliżu i występowaniu zakłóceń impulsów. W schorzeniach degeneracyjnych nerwu, jego ucisku lub uszkodzeniu dochodzi do utraty tej swoistej izolacji, a nieosłonięty nerw jest niezwykle podatny na bodźce mechaniczne z zewnątrz.

Opukiwanie pnia nerwu powoduje nieprawidłowe rozchodzenie się impulsów nerwowych, a co za tym idzie nieprzyjemne zaburzenia czucia, jak drętwienie czy pieczenie po wywołaniu reakcji Tinela.

Próba Tinela – test na zespół cieśni nadgarstka

Objaw Tinela dostarcza szczególnie cennych informacji w najczęściej występującej neuropatii uciskowej, jaką jest zespół cieśni nadgarstka. Dochodzi do niego w wyniku ucisku struktur mięśniowo-ścięgnistych na nerw pośrodkowy przechodzący przez kanał nadgarstka. Choroba szczególnie często dotyczy osób przez wiele lat wykonujących powtarzalne prace manualne (na przykład krawcowych, praczek, stenotypistów).

Objawy zespołu cieśni nadgarstka to zwykle ból, drętwienie lub mrowienie wszystkich palców dłoni, za wyjątkiem małego palca, dokuczające chorym zwłaszcza w nocy. W miarę postępu choroby może dochodzić do osłabienia siły mięśniowej ręki i przedramienia. Wykonanie testu Tinela jest jednym z pierwszych objawów badanych przez lekarza w podejrzeniu choroby.

Innym testem mogącym świadczyć o istnieniu zespołu cieśni nadgarstka jest objaw Phalena. Lekarz prosi wówczas pacjenta o zgięcie nadgarstka na krótki czas (około 60 sekund). Jeśli w tym okresie chory zacznie odczuwać mrowienie lub pieczenie promieniujące w stronę ramienia – test jest dodatni.

Choć przeprowadzenie testów przedmiotowych, może znacznie ułatwić diagnozę, rozpoznanie cieśni nadgarstka wymaga jednak potwierdzenia w badaniu elektroneurograficznym (ENG), dzięki któremu można zarejestrować przewodnictwo w chorym nerwie oraz ocenić stopień jego uszkodzenia. W oparciu o dolegliwości chorego, wynik badania przedmiotowego oraz wynik badań dodatkowych, podejmowana jest decyzja o włączeniu adekwatnego leczenia (postępowanie zachowawcze lub zabiegowe).

Dodatni objaw Tinela – o czym jeszcze świadczy?

Dodatni objaw Tinela ma szerokie zastosowanie nie tylko jako test na zespół cieśni nadgarstka, ale również dla oceny innych uszkodzeń nerwu pośrodkowego, a także jego regeneracji. Próba Tinela jest miarodajną oceną pacjentów z przewlekłymi zapaleniami nerwowymi, po urazie nerwu pośrodkowego, a także w powikłanych złamaniach kończyny górnej, które mogą skutkować uciskiem nerwu przez odłamek kostny lub nieprawidłowy zrost.

Pojawienie się objawu Tinela u chorego z wcześniej całkowicie uszkodzonym, areaktywnym nerwem jest pozytywnym zwiastunem świadczącym o stopniowym powrocie do zdrowia oraz postępującej mielinizacji włókien nerwowych. Charakterystyczne dla procesu zdrowienia jest przesuwanie się dodatniego objawu Tinela obwodowo – to znaczy w kierunku palców. W ten sam sposób dochodzi do stopniowej odbudowy osłonek mielinowych.

Podobne do próby Tinela objawy opukowe znajdują zastosowanie w zespole kanału łokciowego (zwanym także zespołem rowka nerwu łokciowego). Jest to również schorzenie zaliczane do grupy neuropatii z ucisku, a diagnostyka stopnia ucisku ma kluczowe znaczenie dla dalszego rokowania oraz planu terapeutycznego. Od zespołu cieśni nadgarstka odróżnia go lokalizacja nerwu, który ulega uciskowi (w zespole cieśni nadgarstka – nerw pośrodkowy, w zespole kanału łokciowego – nerw łokciowy), co przekłada się na miejsce dolegliwości bólowych w obrębie dłoni i nadgarstka.