Nieprzyjemny, dziwny zapach moczu – przyczyny, jak temu zaradzić?

Jakie są przyczyny nieprzyjemnego zapachu moczu?

Mocz zaliczany jest do grupy podstawowych wydzielin organizmu. Jest produkowany w nerkach. Zmiany we właściwościach fizykochemicznych moczu mogą być wykładnikiem wielu chorób – analiza podstawowych cech moczu była jedną z pierwszych, którą wykonywały już osoby parające się medycyną w starożytności. Normalny mocz nie powinien posiadać żadnej woni lub (co bardziej prawdopodobne) posiadać lekko kwaśny, charakterystyczny zapach.

Intensywny, nieprzyjemny zapach moczu może sugerować zarówno chorobę, jak i być wykładnikiem stosowanych leków i spożywanych pokarmów. Kilkudniowa zmiana zapachu moczu może przejść samoistnie. Gdy dziwny zapach moczu utrzymuje się dłużej niż kilka dni, wymaga konsultacji z lekarzem. Intensywny zapach moczu może też wskazywać na odwodnienie – jest gęstszy, ponieważ w ten sposób nasz organizm próbuje zaoszczędzić wydalaną z organizmu wodę.

Zobacz też: Kolor moczu a choroby

Nieprzyjemny zapach moczu a dieta

Niektóre pokarmy oraz płyny mogą istotnie wpływać na przemiany metaboliczne w naszym organizmie i powodować nieprzyjemny zapach moczu. Do typowych składników naszej diety, powodujących brzydki zapach moczu należą:

• szparagi (już w kilkadziesiąt minut po spożyciu) – za dziwny zapach moczu odpowiadają związki siarki zawarte w szparagach, a wyczuwa je niespełna 15–20 proc. populacji (dla reszty zapach moczu po szparagach się nie zmienia);
• czosnek – u niektórych osób powoduje intensywny zapach moczu;
• przyprawy – w szczególności te orientalne, intensywne w zapachu.

Dziwny zapach moczu, powstający po spożyciu wymienionych wyżej pokarmów, zwykle ustępuje w ciągu kilkunastu – kilkudziesięciu godzin. Intensywny zapach moczu powodują także niektóre leki (np. witaminy z grupy B).

To też może Cię zainteresować: Śmierdzące stopy – przyczyny, leczenie

Dziwny zapach moczu a choroby

Dziwny zapach moczu może być skutkiem toczącego się w organizmie procesu chorobowego, pojawiającego się w różnych okresach życia. Nieprzyjemny zapach moczu powodują między innymi:

• cukrzyca – mocz pachnie wtedy owocami (zawiera wtedy duże ilości glukozy);
• kwasica ketonowa – mocz ma zapach acetonu (pachnie jak zmywacz do paznokci lub kwaśne jabłka), co świadczy o gromadzeniu się związków ketonowych – np. w przebiegu źle leczonej cukrzycy lub stosowania bardzo restrykcyjnych diet;
• choroby wątroby – mocz pachnie stęchlizną;
• infekcje bakteryjne – za dziwny zapach moczu odpowiada amoniak (bakterie zmieniają pH moczu z kwaśnego na zasadowy, przez co wytrącają się związki amonowe powodują, że pojawia się zapach amoniaku w moczu;
• infekcje grzybicze – sugeruje je intensywny zapach moczu przypominający drożdże.

To też może Cię zainteresować: Napletek – budowa, funkcje, choroby

Dziwny zapach moczu – choroby genetyczne

W rzadkich przypadkach brzydki zapach moczu mogą powodować choroby genetyczne opierające się na braku jednego z enzymów i kumulacji nieprawidłowego metabolitu zmieniającego zapach moczu. Tego rodzaju zaburzenia najczęściej występują zaraz po urodzeniu lub w dzieciństwie. Pojawiać się może:

• rybi zapach moczu – jego przyczyną może być choroba nosząca nazwę trimetyloaminurii, rzadkie schorzenie polegające na niedoborze jednego z enzymów biorących udział w przemianach trimetyloaminy;
• mysi zapach moczu – jest charakterystyczny dla rzadkiej, ale groźnej choroby genetycznej o nazwie fenyloketonuria, która polega na gromadzeniu się w organizmie aminokwasu fenyloalaniny – na skutek bloku enzymatycznego organizm nie potrafi przekształcić go w dalsze produkty cyklu, a odkładający się aminokwas stopniowo niszczy komórki układu nerwowego; leczenie polega na unikaniu spożywania produktów zawierających fenyloalaninę;
• zapach moczu przypominający syrop klonowy (przypalony cukier, karmel) – sugeruje rzadką chorobę syropu klonowego, która również polega na gromadzeniu się w organizmie dziecka niezmetabolizowanych aminokwasów (np. leucyny, izoleucyny i waliny); nierozpoznana i nieleczona (odpowiednią dietą) szybko doprowadza do zniszczenia tkanki nerwowej w mózg.

Sprawdź też: Pieluchomajtki – jakie wybrać?

Diagnostyka nieprzyjemnego zapachu moczu

Nieprzyjemny zapach moczu utrzymujący się więcej niż kilka dni wymaga konsultacji ze specjalistą. Lekarz zwykle zaczyna badanie od zebrania dokładnego wywiadu, szczególnie w kierunku:

• występujących chorób przewlekłych (np. cukrzycy, schorzeń wątroby i trzustki, chorób nerek, chorób przewodu pokarmowego);
• infekcji układu moczowego (często nawracają);
• stosowanej diety i nawadniania (spożywane w przeciągu ostatnich dni pokarmy i płyny);
• zażywanych leków (niektóre powodują dziwny zapach moczu).

Podstawowym badaniem mogącym zasugerować przyczynę nieprzyjemnego zapachu moczu jest badanie ogólne moczu oraz w niektórych przypadkach (podejrzenie infekcji) posiew bakteriologiczny moczu.

Zobacz również: Wkładki urologiczne dla kobiet i mężczyzn

Badanie moczu – jak się przygotować?

Przy pobieraniu moczu do badań należy przestrzegać następujących zasad:

• przed oddaniem moczu służącego do późniejszego badania należy umyć ciepłą wodą ujście cewki moczowej – znajdujące się tam bakterie mogą istotnie wpłynąć na wynik badania lub posiewu (fałszywie pokazując obecność bakterii w moczu);
• podczas oddawania moczu należy pobrać mocz ze środkowego strumienia (czyli pierwszą porcję oddać do toalety, a dopiero kolejną do pojemniczka);
• pojemniczek powinien być sterylny, zakupiony dzień wcześniej w aptece i odpakowany dopiero przed pobraniem próbki do badań;
• należy pobrać zwykle około 50–100 ml moczu i nie przepełnić pojemnika.

Przeczytaj również: Jądra – budowa, funkcje, choroby

Leczenie dziwnego zapachu moczu – co robić?

Leczenie jest ściśle związane z przyczyną nieprzyjemnego zapachu moczu. Infekcje bakteryjne zwykle wymagają doustnej antybiotykoterapii, najlepiej zgodnej z wynikami posiewu. W przypadku cukrzycy lub podejrzenia kwasicy ketonowej wymagane jest wdrożenie leczenia wyrównującego występujące zaburzenia.

Sprawdź również: Ketony w moczu – normy, przyczyny, objawy, leczenie

Rzadkie choroby genetyczne leczą wyłącznie specjaliści – zwykle niezbędne są specjalne diety eliminujące groźne dla życia aminokwasy, co zapobiega rozwojowi poważnych powikłań ze strony układu nerwowego.

Gdy nieprzyjemny zapach moczu powodowany jest przez spożywane pokarmy, płyny lub leki, dostępne są dwa wyjścia – przyzwyczajenie się do dziwnego zapachu moczu po spożyciu/stosowaniu lub rezygnacja ze spożywania tego rodzaju jedzenia.