Łuszcząca się skóra i rogowacenie naskórka
Skóra jest narządem odgrywającym niezwykle ważną rolę w utrzymaniu organizmu człowieka w stanie zdrowia. Chroni narządy wewnętrzne przed wpływem czynników: mechanicznych, fizycznych, chemicznych czy wniknięciem drobnoustrojów ze środowiska zewnętrznego. Ponadto bierze udział w procesach odpornościowych ustroju, odpowiada za termoregulację oraz służy jako narząd czucia.
Ze względu liczne funkcje, jakie pełni skóra człowieka, a także jej ciągłe narażenie na działanie szkodliwych czynników, narząd ten wykształcił mechanizmy odpowiedzialne za szybką regenerację. Jednym z kluczowych jest budowa naskórka – najbardziej zewnętrznej warstwy skóry. Składa się on z kilku warstw komórek, które (w miarę wzrostu i dojrzewania) przechodzą z głębszych warstw na powierzchnię skóry, gdzie rogowacieją, obumierają oraz ustępują miejsca nowym, złuszczając się.
Cały proces odnowy naskórka w warunkach prawidłowych trwa około 26–28 dni. W niektórych schorzeniach dermatologicznych okres ten może być znacznie skrócony, co prowadzi do intensywnego łuszczenia się skóry i nadmiernego rogowacenia naskórka lub do nawarstwiania tego martwego w postaci suchych łusek.
Przeczytaj również:
Peelingi do skóry głowy – rodzaje. Jaki wybrać?
Łuszczenie skóry a choroby dermatologiczne
Złuszczanie się skóry jest naturalnym procesem odnowy naskórka. Nadmiernie łuszcząca się skóra może występować wskutek długiej ekspozycji na czynniki drażniące, takie jak promieniowanie słoneczne, wiatr lub mróz, detergenty czy źle dobrane kosmetyki. W tym przypadku odpowiednia pielęgnacja wystarczy, by przywrócić skórze odpowiedni wygląd. Jeżeli jednak łuszczenie utrzymuje się długo, rozprzestrzenia się na większe partie skóry lub dołączają się dodatkowe objawy należy zasięgnąć porady specjalisty.
Do chorób skóry (dermatologicznych), które przebiegają z nadmiernym złuszczaniem się naskórka należą:
- wyprysk kontaktowy – zapalenie skóry występuje po ponownym kontakcie z substancją uczulającą (najczęściej nikiel, chrom, guma, tworzywa sztuczne);
- łuszczyca– nawracająca choroba, w której początkowo pojawiają się drobne czerwone grudki, które z czasem powiększają się i zlewają ze sobą, tworząc blaszki łuszczycowe lokalizujące się na: skórze głowy, karku, pleców, w okolicach stawów kolanowych i łokciowych;
- wyprysk łojotokowy – zmiany skórne najczęściej lokalizują się na owłosionej skórze głowy, twarzy i za uszami, skóra jest zarumieniona a złuszczaniu towarzyszy wysięk, choroba może prowadzić do przerzedzenia włosów;
- łupież różowy Gilberta– choroba o łagodnym przebiegu, samoistnie ustępująca, w przebiegu której występują rumieniowo-złuszczające, okrągłe wykwity na tułowiu i kończynach,
- grzybica skóry gładkiej – występują ogniska nadmiernego złuszczania się skóry na obwodzie których pojawiają pęcherzyki i krosty, ustępujące bez pozostawiania blizn.
Przyczyną schodzącej skóry może być także rybia łuska. To grupa chorób uwarunkowanych genetycznie, których wspólną cechą jest nadmierne rogowacenie naskórka, którego obumarłe komórki nawarstwiają się i tworzą zmiany skórne w postaci łusek zachodzące na siebie dachówkowato.
Przeczytaj również:
Krosty na głowie – jakie są przyczyny swędzących, bolących krost we włosach?
Swędząca i łuszcząca się skóra na głowie – objaw łupieżu
Złuszczanie naskórka owłosionej skóry głowy jest najczęściej związane z występowaniem łupieżu typu zwykłego. Schorzenie objawia się rozległymi ogniskami drobnopłatowego złuszczania się naskórka, który w nasilonych przypadkach może ulegać nawarstwieniu, tworząc białawe strupy pokrywające skórę głowy. Pojawia się świąd skóry na głowie, która jest sucha i podrażniona.
Leczenie łupieżu zwykłego wymaga stosowania kremów nawilżających lub oliwy z 3 proc. kwasem acetylosalicylowym oraz szamponów zawierających w składzie siarczek selenu. Jeżeli nadmiernemu złuszczaniu się naskórka i schodzeniu skóry z głowy towarzyszą ogniska z ułamanymi włosami na wysokości kilku milimetrów, może to świadczyć o rozwoju powierzchownej grzybicy głowy owłosionej skóry. W tym przypadku konieczne jest zastosowanie szamponów zawierających substancję o działaniu przeciwgrzybicznym, np. ketokonazol, a w nasilonych przypadkach – terapię doustnymi lekami przeciwgrzybiczymi.
Przeczytaj również:
Skóra pergaminowa – co to jest, jak wygląda, jakie są objawy i jak się leczy
Łuszcząca się skóra na stopach – grzybica paznokci i nóg?
Kiedy skóra schodzi ze stóp, łuszczy się między palcami, pojawiają się liczne pęknięcia naskórka i dochodzi do nasilonego złuszczania (na podeszwach i bocznych częściach) możemy mieć do czynienia z postacią złuszczającą grzybicy nóg (grzybica mokasynowa).
W przebiegu tego schorzenia występuje nierzadko również grzybica paznokci objawiająca się: zgrubieniem, przebarwieniem, łamliwością bruzdami w obrębie płytki paznokciowej
Przebieg grzybicy stóp zazwyczaj jest przewlekły, z okresowymi zaostrzeniami objawów. Równocześnie ze zmianami na stopach mogą pojawić się pęcherzyki i nadmierne złuszczanie skóry dłoni. Jest to reakcja alergiczna organizmu na zakażenie grzybicze.
Leczenie grzybicy i łuszczenia skóry na stopach obejmuje: stosowanie preparatów aplikowanych na rogowaciejącą, chorą skórę, przyjmowanie leków doustnych, dezynfekcję obuwia oraz przestrzeganie zasad profilaktyki. Nieleczona grzybica stóp może rozszerzać się na inne części ciała, dlatego ważne jest szybkie rozpoznanie choroby i wdrożenie odpowiedniej terapii.
Łuszcząca się skóra na twarzy – co to znaczy?
Niekiedy mamy również do czynienia z łuszczącą się skórą twarzy. Do nadmiernego złuszczania naskórka w tym przypadku może dojść w wyniku: długotrwałej ekspozycji skóry na czynniki drażniące (kąpiele słoneczne), przebywania na mrozie, wietrze lub w klimatyzowanych pomieszczeniach, stosowania drażniących kosmetyków czy detergentów w gospodarstwie domowym lub w pracy. Kiedy skóra schodzi z twarzy, warto również przyjrzeć się swojej codziennej diecie oraz zrezygnować z używek.
Przyczyną nadmiernego łuszczenia i rogowacenia naskórka oraz suchych plam na skórze mogą być ponadto: uwarunkowania genetyczne, przewlekły stres czy niewystarczająca dzienna podaż płynów.
Przeczytaj również:
Atopowe zapalenie skóry – objawy, jak rozpoznać i jak leczyć?
Złuszczanie naskórka – emolienty, peeling, mikrodermabrazja?
Przesuszona, nadmiernie łuszcząca się, swędząca skóra wymaga specjalnego traktowania. Przede wszystkim należy zadbać o nawilżenie i ochronę przed czynnikami drażniącymi.
Z pomocą przychodzą także dostępne bez recepty emolienty, które zapewnią właściwe nawilżenie i natłuszczenie podrażnionej, łuszczącej się skóry. Nie wolno zapominać również o zbilansowanej diecie dostarczającej wszystkich niezbędnych składników odżywczych oraz o odpowiednim nawodnieniu organizmu.
W przypadku łuszczenia się skóry na policzkach, nosie czy czole warto stosować regularnie peelingi (złuszczające, chemiczne, kawitacyjne czy enzymatyczne) oraz wykonywać zabiegi mikrodermabrazji.
W badaniach z ostatnich lat potwierdzono, że systematyczne stosowanie emolientów poprawia nawilżenie i funkcję bariery naskórkowej u osób z suchością skóry i atopią. Preparaty z mocznikiem oraz glicerolem zmniejszają suchość i świąd, a dobór stężenia ma znaczenie: niższe (5–10%) na co dzień, wyższe (20–30%) w twardych, zrogowaciałych miejscach – pod kontrolą specjalisty. W badaniu na stopach osób z cukrzycą, krem z mocznikiem, argininą i karnozyną przewyższał krem glicerolowy w redukcji ciężkiej kserozy. Z kolei długoterminowa obserwacja wykazała przewagę kremu z glicerolem/parafiną nad kremem bez tych składników u pacjentów z uremiczną suchością skóry. Coraz częściej wykorzystuje się też ceramidy i tzw. „emolienty plus”, które wspierają mikrobiom i działają przeciwzapalnie jako uzupełnienie terapii.
Jak używać emolientów? Po kąpieli delikatnie osusz skórę i w ciągu 3–5 minut nałóż emolient na całą powierzchnię. Przy twardych zrogowaceniach (pięty, łokcie) sprawdza się schemat: wieczorem preparat z mocznikiem, rano produkt natłuszczająco-nawilżający. Jeśli pojawia się pieczenie lub nasilenie rumienia – zmień preparat na łagodniejszy i skonsultuj się z dermatologiem.
Trzeba pamiętać, że nadmierne, nasilone łuszczenie się skóry może również towarzyszyć innym, poważniejszym schorzeniom. Wśród przyczyn nadmiernej keratynizacji (rogowacenia naskórka) znajdują się: zaburzenia hormonalne, np.: niedoczynność tarczycy, miażdżyca i przewlekłe niedokrwienie kończyn, niedobory witamin, zwłaszcza witaminy A, schorzenia przebiegające z zastojem żółci, reakcje związane ze stosowaniem niektórych leków (osutka polekowa).
Przeczytaj również:
Łuszczyca plackowata – jak wygląda? Przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie
Łuszcząca się skóra – o co pytają pacjenci?
Czy emolient zadziała od razu? Poprawa bywa odczuwalna po pierwszych aplikacjach, ale pełny efekt ochrony bariery skórnej ocenia się najczęściej po 2–4 tygodniach systematycznego stosowania. Podtrzymanie to codzienna pielęgnacja.
Który składnik do bardzo suchej, pękającej skóry stóp? Sprawdza się mocznik w wyższych stężeniach (np. 20–30%) w połączeniu z lipidami i humektantami – w badaniach takie formuły redukowały ciężką kserozę lepiej niż kremy glicerolowe.
Co wybrać przy łupieżu po zmianach składu? Szukaj piroctone olamine lub selenu; przy nasilonym stanie zapalnym lekarz może zalecić preparaty lecznicze (np. ketokonazol). W badaniach 1% selenium disulfide działał podobnie jak 2% ketokonazol.
Czy łuszcząca się skóra zawsze oznacza chorobę? Nie zawsze. Czasem to tylko efekt przesuszenia, częstego mycia lub kontaktu z detergentami. Jednak jeśli łuszczeniu towarzyszy świąd, pieczenie, zaczerwienienie albo pęknięcia, może to wskazywać na choroby skóry – np. atopowe zapalenie skóry, łuszczycę czy grzybicę. Wtedy warto zgłosić się do dermatologa, by ustalić przyczynę i dobrać odpowiednie leczenie.
Jak odróżnić łupież od łuszczenia skóry z innego powodu? Łupież zwykle dotyczy owłosionej skóry głowy i ma postać drobnych, suchych płatków. Gdy łuszczenie obejmuje także twarz, brwi, uszy lub klatkę piersiową, może to być łojotokowe zapalenie skóry. Jeśli natomiast towarzyszy mu silny świąd lub czerwone plamy – konieczna jest diagnostyka, ponieważ może chodzić o łuszczycę lub grzybicę.
Czy dieta ma wpływ na łuszczenie się skóry? Tak, niedobory niektórych składników – zwłaszcza witamin A, E, D, cynku czy kwasów omega-3 – mogą osłabiać barierę naskórkową i nasilać łuszczenie. Warto dbać o zrównoważoną dietę z dużą ilością warzyw, zdrowych tłuszczów i pełnowartościowego białka. W badaniach obserwacyjnych lepsze nawodnienie i spożycie kwasów tłuszczowych omega-3 korelują z mniejszą suchością skóry.
Jak długo trwa regeneracja złuszczonej skóry? Cykl odnowy naskórka trwa około 28 dni, ale w przypadku podrażnienia lub chorób skóry może się wydłużać. Przy właściwej pielęgnacji – delikatne mycie, regularne emolienty, unikanie przesuszenia – poprawa widoczna jest zwykle po 2–4 tygodniach. Głębsze zmiany (np. po oparzeniu lub stanie zapalnym) goją się dłużej i wymagają konsultacji lekarskiej.
Czy można zapobiec łuszczeniu skóry po opalaniu lub zabiegach kosmetycznych? Tak, profilaktyka jest kluczowa. Przed ekspozycją na słońce stosuj kremy z wysokim filtrem UV, a po opalaniu – balsamy z pantenolem lub aloesem. Po zabiegach złuszczających (np. peelingach kwasowych) unikaj słońca i kosmetyków z alkoholem. Stosuj preparaty regenerujące z ceramidami lub mocznikiem w niskim stężeniu (5–10%), które wspierają odbudowę bariery naskórkowej.
współpraca: Wylecz.to
