Wahania nastroju to objaw, który w niewielkim nasileniu, sporadycznie, miewa większość osób. Często ma to związek z sytuacją życiową, porą roku, pogodą. Wahania nastroju częste są także w okresach fizjologicznych zmian hormonalnych, takich jak okres dorastania, ciąża czy przekwitanie. Zdarza się jednak, że labilność emocjonalna jest objawem choroby, np. choroby afektywnej dwubiegunowej czy zaburzeń osobowości.
Wahania nastroju – co oznaczają, czy mogą być objawem choroby?
Spis treści
Jakie są najczęstsze przyczyny rozdrażnienia i wahań nastroju?
Wahania nastroju to dosyć często spotykane zaburzenie, które może mieć związek z wieloma czynnikami. Najczęściej zależy od typu osobowości, wieku, czynników hormonalnych. Często zmiany nastroju mają związek z sytuacjami życiowymi, pogodą w przypadku meteoropatów, występują w związku ze zmianami stężeń hormonów płciowych (np. w trakcie ciąży, połogu, przed miesiączką, w czasie klimakterium)
Najczęściej są adekwatne do sytuacji, przemijające i nie wpływają znacząco na jakość życia i codzienne funkcjonowanie. Nie stanowią wówczas powodów do niepokoju. Jeżeli jednak wahania nastroju pojawiają się często, utrzymują się długo i mają duże nasilenie, niezbędna jest konsultacja psychiatryczna w celu wykluczenia zaburzeń natury zdrowia psychicznego.
To też może Cię zainteresować: Uderzenia gorąca w młodym wieku – przyczyny
Zmiany nastroju a wahania hormonów
Wahania nastroju w okresie dojrzewania
Smutek i melancholia pojawiające się na przemian z uczuciem radości, skłonność do buntu i gwałtownych reakcji, impulsywność – taki obraz jest doskonale znany nastolatkom i ich rodzicom. Okres pokwitania i dojrzewania płciowego jest specyficznym czasem w życiu człowieka – takim, w którym tak zwana burza hormonów prowadzi także do wahań nastroju.
Zwykle zmiany nastroju nie zaburzają w znaczący sposób funkcjonowania młodego człowieka, a to, w jaki sposób nastolatek przetrwa ten czas zależy w dużej mierze od niego i jego otoczenia. Konieczne jest wsparcie ze strony rodziców, udzielenie wparcia, szczere i częste rozmowy. Kluczowe pozostaje przekonanie dziecka o tym, że jego problemy związane z wejściem w dorosłe życie są tak samo ważne dla domowników jak dylematy dorosłych.
Sprawdź też: Nerwowość i rozdrażnienie – jak sobie radzić z objawami?
Dla uzyskania wewnętrznej równowagi ważny jest czas przeznaczany na sen i wypoczynek. Młody człowiek powinien zdrowo się odżywiać i unikać używek, które mogą wywoływać mieć zarówno działanie pobudzające jak i depresyjne. Skutecznym sposobem na wahania nastroju w tym wieku jest regularna aktywność fizyczna.
W trudnych przypadkach, zwłaszcza w momentach problemów z nauką, czy kiedy nastolatek popada w konflikt z prawem, konieczne może okazać się wsparcie psychologa. Rozdrażnienia, napadów gniewu i innych zmian w zachowaniu młodego człowieka, który przechodzi okres pokwitania nie leczy się farmakologicznie.
Zmiany nastroju w ciąży i w okresie połogu
Za nastrój człowieka w dużej mierze odpowiedzialny jest układ hormonalny. Jednym ze stanów związanym ze zmianami stężeń hormonów, które prowokują wahania nastroju i rozdrażnienie, jest ciąża. Huśtawki nastrojów, naprzemienne uczucie radości i smutku, uczucie leku są typowe dla okresu ciąży, a także okresu poporodowego. Jeżeli nie wpływają one znacząco na jakość życia i funkcjonowanie kobiety, a także na jej stosunek do noworodka i opiekę nad nim, można uznać je za objaw fizjologiczny.
Wahania nastroju a PMS
Wahania nastroju często towarzyszą zespołowi napięcia przedmiesiączkowego. Zmiany stężenia hormonów prowadzące do wahań nastroju w granicach fizjologii występują w okresie poprzedzającym miesiączkę, a także w okresie menstruacji. Huśtawkom nastroju towarzyszy także zmiana postrzegania siebie, zmniejszenie poczucia własnej atrakcyjności, zmęczenie, apatia.
Czytaj również: Depresja poporodowa – przyczyny, objawy, leczenie
Wahania nastroju w okresie menopauzy
Wahania nastroju i rozdrażnienie są jednym z objawów przekwitania, skutkiem zmian hormonalnych zachodzących w organizmie kobiety. Poza spadkiem stężeń hormonów płciowych i serotoniny, na spadek nastroju dodatkowo wpływają: poczucie starzenia się, zmian zachodzących w organizmie, spadku atrakcyjności fizycznej. Przemijające wahania nastroju u kobiety w wieku 45–55 lat można uznać za fizjologię, o ile nie wpływają one znacząco na codzienne funkcjonowanie i ustępują po średnio 2 tygodniach.
Ze zmianami nastroju nastroju w okresie menopauzy wiele kobiet radzi sobie stosując metody niefarmakologiczne. Istotne jest wysypianie się, odpoczynek, aktywność fizyczna, ruch na świeżym powietrzu, zdrowa dieta, sprawianie sobie przyjemności, aktywność towarzyska, spędzanie czasu w towarzystwie ludzi. Każda taka aktywność pozwala łagodniej przejść przez ten trudny dla każdej kobiety okres życia.
Bardziej dokuczliwe wahania nastroju można zmniejszyć stosując m.in. preparaty zawierające izoflawony i fosfolipidy, środki z grupy SSRI (grupa leków antydepresyjnych), a w ostateczności – hormonalną terapię zastępczą.
Wahania nastroju w wieku podeszłym
Zmienność nastrojów, skłonność do popadania naprzemiennie w stany smutku i radości, często występują w podeszłym wieku, zwłaszcza u osób cierpiących na demencję, na chorobę Alzheimera. Zdarza się, że objawy są bardzo uciążliwe zarówno dla osoby, której bezpośrednio dotyczą, jak i dla osób z jej otoczenia, dlatego nierzadko zdarza się, że pacjenci ci trafiają na konsultację do psychiatry.
Zaburzenia nastroju a zmiany osobowości
Zaburzenia osobowości
Niestabilność emocjonalna i notorycznie powtarzające się wahania nastroju oraz nerwowość mogą świadczyć o zaburzeniach osobowości. Zmienny nastrój jest typowy dla obrazu klinicznego osobowości chwiejnej emocjonalnie, który dzieli się na typ impulsywny oraz typ borderline (tzw. osobowość z pogranicza).
Oprócz wyraźnych wahań nastroju, w przypadku zaburzeń osobowości o typie borderline, uwagę zwracają:
- zaburzenia tożsamości,
- stale utrzymujące się uczucie niepokoju,
- trudność w kontrolowaniu emocji,
- napady gniewu i agresji,
- skłonność do ryzykownych zachowań,
- trudności w utrzymaniu stabilności w związkach międzyludzkich,
- silny lęk przed odrzuceniem,
- skłonność do autoagresji.
Na osobowość chwiejną emocjonalnie o typie impulsywnym wskazują:
- niekontrolowane działania impulsywne bez rozważenia ich konsekwencji,
- gwałtowne zachowania,
- uczucie wzmożonego napięcia psychicznego,
- wrogość w stosunku do innych ludzi,
- skłonność do konfliktów.
Stwierdzenie objawów wskazujących na zaburzenia osobowości jest wskazaniem do konsultacji psychiatrycznej. Zaburzenia osobowości leczy się przede wszystkim za pomocą psychoterapii.
Choroba afektywna dwubiegunowa
Zmienność nastrojów, naprzemienne popadanie w fazę depresji (uczucie smutku, braku chęci do życia, zaniedbywanie swoich codziennych aktywności i pasji, zaburzenia snu itd.) i w fazę manii (ze zwiększonym napędem, podwyższonym nastrojem, zmniejszeniem krytycyzmu itd.) to objaw choroby afektywnej dwubiegunowej. Fazy depresji i manii mają różną długość trwania – w zależności od tego wyróżniamy kilka podtypów choroby afektywnej dwubiegunowej, w tym typy z szybką i ultra szybką zmianą faz. W skrajnych przypadkach do zmiany faz dochodzi nawet kilka razy dziennie.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Jarema M., Rebe-Jabłońska J., Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Wydanie 1. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.
- Wciórka J., Rybakowski J., Pużyński S., Psychiatria. Tom II. Psychiatria kliniczna, Wydanie 1. Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011.
Opublikowano: 03.03.2015;
aktualizacja: 16.03.2021
Oceń:
4.1
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Agnieszka Zaremba-Wilk
Lekarz
Absolwentka I Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. W trakcie studiów aktywnie działała w Studenckich Kołach Naukowych: pediatrycznych oraz chirurgicznych. Aktualnie w trakcie specjalizacji z pediatrii. Poza chorobami dzieci interesuje się chirurgią, chirurgią dziecięcą, chorobami wewnętrznymi.
5
Komentarze i opinie (2)
opublikowany 22.06.2023
opublikowany 29.07.2024