Jak rozumieć pojęcie świadomości?
Świadomość to nic innego jak: odbieranie bodźców płynących ze świata, umiejętność ich nazwania, interpretacji i podjęcia w oparciu o tę wiedzę określonych decyzji. Dyktuje ona przemyślane, racjonalne zachowania, które można uzasadnić i które – w odwołaniu się do reguł inferencyjnych – wydają się logiczne.
Czym jest podświadomość?
Termin „podświadomość” po raz pierwszy został użyty przez francuskiego lekarza Pierre'a Janeta, który na przełomie XIX i XX wieku badał różnego rodzaju nerwice za pomocą hipnozy. Na szeroką skalę zaczął wykorzystywać go jednak dopiero Sigmund Freud, tworząc swoją teorię psychoanalizy.
Teoria ta zakłada, że do podświadomości trafiają wszelkiego rodzaju tłumione myśli, odczucia i wspomnienia, które ujawniają się w postaci irracjonalnych zachowań czy „odruchowych” potknięć i przejęzyczeń, ale też chorób psychicznych.
Zdaniem Freuda nasze procesy psychiczne pozostają nieuświadomione, a podświadomość jest (a przynajmniej powinna być) kontrolowana przez świadomość, która pełni funkcję cenzora uwarunkowanego m.in. przez kulturę, w której funkcjonujemy. Z tego punktu widzenia wyróżnia się dwa typy podświadomości:
samowolną – widoczna zwłaszcza w przypadku osób impulsywnych, lekkomyślnych, które w swoich codziennych zachowaniach kierują się popędami i zachciankami;
zdyscyplinowaną – współpracuje ze świadomością, przekazując jej odebrane bodźce do analizy.
Niezależnie od tego, jakiego rodzaju podświadomość występuje u danej osoby, pełni ona funkcję banku pamięci, gdzie zapisywane są doznania mające później nieświadome ujście na zewnątrz. Ten bank pamięci jest z natury stały, ponieważ podświadomość najlepiej funkcjonuje w znanym sobie środowisku. Na tej podstawie człowiek buduje np. przekonanie o sobie samym, które może być całkowicie odmienne od tego, jak postrzega daną osobę otoczenie. Zdaniem psychologów podświadomość mieści się w naszym gadzim mózgu, którego wykształcenie się poprzedziło rozwój kory przedczołowej.
W odpowiedzi na bodźce płynące ze środowiska ciało i umysł mogą reagować w sposób, którego nie da się racjonalnie wyjaśnić.
Najłatwiej zaprezentować siłę podświadomości na przykładzie. Jeśli dziecko było wychowywane przez rodzica zdystansowanego emocjonalnie, samo może wykształcić unikowy styl przywiązania lub zmagać się z nieuświadomionymi deficytami, nawet jeżeli postrzega siebie jako doskonale poukładaną osobę.
Przeczytaj również:
Reaktywność emocjonalna – cechy osobowości niskoreaktywnej i wysokoreaktywnej
Czy można kontrolować podświadomość?
Treści nieuświadamiane przez naszą świadomą część mózgu często determinują wiele wyborów życiowych. Dlatego w dorosłym życiu warto wdrożyć techniki pozwalające efektywnie wpływać na podświadomość. Oczywiście nie działają one od razu, kluczem do sukcesu jest konsekwencja. Najlepiej wykonywać je regularnie tak, aby stopniowo doprowadziły do zmiany sposobu myślenia, czyli tzw. mindsetu.
Jak świadomie kształtować podświadomość?
Pozytywne afirmacje – afirmacje to nic innego, jak twierdzeni kierowane do siebie samego, które niosą w sobie pozytywną energię.
Wizualizacje – tworząc w umyśle szczegółowe obrazy odnoszące się do pragnień i dążeń, można zwiększyć swój potencjał i zwiększyć szansę na sukces.
Medytacje – techniki medytacyjne pomagają wyciszyć umysł i skupić się na celach, które w danej chwili są najistotniejsze.
Autosugestie – technika autosugestii zmienia niejasne prognozy w konkretne oczekiwania, a to wpływa na sposób, w jaki działamy.
Jeszcze innym sposobem wpływania na podświadomość jest hipnoza. Jej stosowanie wymaga wsparcia profesjonalisty, który będzie w stanie wprowadzić daną osobę w trans.
Psychologia stoi na stanowisku, że podświadomość tworzą m.in. nasze wspomnienia z dzieciństwa. Choć głęboko zakorzeniona, nie jest jednak niedostępna. Wystarczy znaleźć do niej odpowiedni klucz.
Zdaniem badaczy większość czynności w codziennym życiu wykonujemy, pozostając w sferze podświadomości. Dlatego jesteśmy ograniczeni przez bariery postawione w przeszłości przez nas samych lub inne osoby. Praca nad podświadomością pozwala uwolnić swój potencjał i czerpać pełnię doświadczeń z życia, a także świadomie planować swój rozwój.
Przeczytaj również:
Zespół Adele – przyczyny, objawy i skutki „choroby miłości”
Nadświadomość – co to takiego?
Nadświadomość stoi w opozycji do podświadomości, a w teorii freudowskiej jest nazywana superego. Uznaje się, że jest to „wyższa instancja moralna” dążąca do doskonałości. Reprezentuje ona ideały przyjęte w danej kulturze za obowiązujące. Podstawowym zadaniem nadświadomości jest hamowanie impulsów „pierwotnych” pochodzących z podświadomości i zastępowanie celów pragmatycznych służących wyłącznie zaspokajaniu partykularnych potrzeb, celami wyższymi. Superego buduje się m.in. w oparciu o system kar i nagród stosowanych przez rodziców, którzy dla dziecka są przez pierwsze lata życia ostatecznym autorytetem.
Wartości i zachowania nagradzane niejako wkomponowują się w nadświadomość i na późniejszym etapie życia będą determinowały to, do czego dąży jednostka.
Psychoanaliza zakłada, że nadświadomość może osiągnąć każdy cel. Jako przykład niemal cudownego działania odwołania się do superego często podaje się przypadek Evelyn Monahan, która w wieku 22 lat została ciężko ranna. Mimo to jej niezłomna wola doprowadziła do ustąpienia paraliżu, ataków epilepsji i odzyskania wzroku.
Kontakt z nadświadomością może być wykorzystany na wiele sposobów, w tym do czerpania inspiracji i znajdowania rozwiązań otaczających daną osobę problemów. To także droga do budowania samoświadomości, wewnętrznej harmonii i spokoju wewnętrznego. To dzięki nadświadomości człowiek ma siłę, aby stale się rozwijać i poszukiwać swojego „lepszego” ja. Nadświadomość zasadniczo powinna być zgodna z podświadomością, ale u wielu osób pełnią one całkowicie przeciwne zadania. Podświadomość może bombardować rozwojowe dążenia, podczas gdy nadświadomość pcha nas do przodu i pomaga naprawić to, co podświadomość zniszczyła poprzez kierowanie naszym życiem.
Zarówno podświadomość, jak i nadświadomość to integralna część ludzkiej psychiki. Można im zaprzeczać, ale nie ulega wątpliwości, że ludzkie postępowanie dalece wykracza poza zaspokajanie podstawowych potrzeb gadziego mózgu.
Zarówno podświadomość, jak i nadświadomość to integralna część ludzkiej psychiki. Można im zaprzeczać, ale nie ulega wątpliwości, że ludzkie postępowanie dalece wykracza poza zaspokajanie podstawowych potrzeb gadziego mózgu.
To jedna z tych cech, która oddziela człowieka od innych zwierząt i pozwala mu stale się rozwijać oraz adaptować jako gatunkowi. Choć trudno powiedzieć, na ile terapie stosowane przez psychologów i lifecoachów rzeczywiście pozwalają kształtować te sfery myśli, z pewnością jednak działania ukierunkowane na pracę z umysłem pozwalają bardziej otworzyć się na to, co nas otacza.
