Czym jest syndrom people pleaser?
Syndrom people pleaser to wzorzec zachowania, w którym konsekwentnie przedkłada się pragnienia i oczekiwania innych ponad własne. Działania wykraczają poza zwyczajną życzliwość czy altruizm – stają się kompulsywną potrzebą zdobywania uznania i unikania konfliktów za wszelką cenę. Osoby dotknięte syndromem people pleaser mają problem ze stawianiem granic, cały czas towarzyszy im presja zadowalania innych, co negatywnie wpływa na ich zdrowie psychiczne i relacje z innymi.
People pleaser – objawy syndromu
Po czym poznać, że Ty – lub ktoś z Twojego otoczenia – cierpisz na syndrom people pleaser, czyli syndrom zadowalania innych w sposób kompulsywny? Do najczęstszych objawów zalicza się:
Trudności z odmawianiem – powiedzenie „nie” wiąże się z niepokojem, czasem wręcz poczuciem winy. People pleaserzy godzą się na prośby innych – nawet kosztem własnego czasu, zasobów, a nawet zdrowia. Z obawy przed rozczarowaniem podejmują się wykonania zadań, na które nie mają ochoty.
Postawa „przepraszam, że żyję” – people pleaserzy przepraszają automatycznie, bez zastanowienia, nawet za błahostki czy okoliczności, które nie były ich winą.
Unikanie konfliktów – people pleaserzy mają tendencje do tłumienia prawdziwych uczuć w obawie przed urażeniem innych. Często przytakują, nie chcąc wywoływać niezgody, mimo że mają zupełnie odmienne zdanie.
Potrzeba bycia lubianym przez wszystkich – poczucie własnej wartości dla osób będących people pleaserami jest ściśle związane z tym, jak postrzegają ich inni. Krytyka, odrzucenie, brak akceptacji (także w dorosłym życiu) są dla nich niezwykle bolesne.
Zaniedbywanie własnych potrzeb – people pleaserzy – w dążeniu do uszczęśliwiania wszystkich wokół – zapominają o swoich potrzebach, negując wręcz ich istnienie.
Przejmowanie odpowiedzialności za emocje innych – people pleaserzy stawiają się w roli rozjemcy bądź ratownika. Uważają, że ich powinnością jest zapobieganie złości czy rozczarowaniu innych osób.
Perfekcjonizm – syndrom people pleasera często idzie w parze z dążeniem do doskonałości. Bycie idealnym jest postrzegane jako warunek konieczny do uzyskania miłości i akceptacji innych.
Przeczytaj również:
Asertywność – co to jest, czy da się ją wyćwiczyć?
Przyczyny syndromu people pleaser
Co prowadzi do rozwoju tego syndromu? Dlaczego u niektórych wykształca się presja uszczęśliwiania innych ludzi kosztem siebie? Przyczyny zwykle wynikają z własnych doświadczeń życiowych, czyli z:
Dzieciństwa – dorastanie w środowisku, w którym miłość i akceptacja były „nagrodą” za dobre zachowanie, osiągnięcia w szkole, spełnianie oczekiwań dorosłych.
Wzorców rodzinnych – dzieci people pleaserów, obserwując przedkładanie potrzeb cudzych ponad własne, mają większe ryzyko przejęcia podobnych zachowań.
Przeżytej traumy – dla osób, które doświadczają przemocy lub nadużyć, dostosowywanie się do oczekiwań innych może być strategią unikania konfliktów, a tym samym zapewnienia bezpieczeństwa.
Niskiej samooceny – głęboko zakorzeniony brak poczucia własnej wartości może prowadzić do kompulsywnej potrzeby zdobywania aprobaty innych.
Uwarunkowań kulturowych – szczególnie kobiety mają często wpajane przekonanie, że ich społeczną rolą jest bycie uległą opiekunką domowego ogniska poświęcającą się dla innych, że większe znaczenie ma mieć dla nich dobro innych członków rodziny niż ich własne.
Konsekwencje syndromu people pleaser
Choć people pleaserzy często wydają się lubiani, popularni, wręcz rozchwytywani przez innych, dla nich samych uszczęśliwianie świata może mieć bardzo negatywne konsekwencje. Przewlekłe zaniedbywanie własnych potrzeb może prowadzić do:
Chronicznego stresu i wypalenia – zarówno emocjonalnego, jak i fizycznego.
Problemów z tożsamością – po latach dostosowywania się do innych, people pleaserzy mogą mieć trudności z identyfikacją własnych opinii, pragnień i wartości.
Rozgoryczenia wynikającego z tłumienia wewnątrz negatywnych emocji.
Tendencji do zawierania toksycznych relacji – z osobami skłonnymi do wykorzystywania i manipulacji.
Somatycznych problemów zdrowotnych – wynikają one z życia pod presją: zaburzeń snu, bólu głowy, problemów trawiennych, obniżonej odporności.
Przeczytaj również:
Rodzaje psychoterapii – jakie są? Która jest najskuteczniejsza i którą wybrać?
Czy syndrom people pleaser da się wyleczyć?
Widząc u siebie oznaki syndromu people pleaser, warto poszukać pomocy. Ścieżka do zmiany wzorca zachowań wymaga czasu i cierpliwości, jednak efekty – odzyskane zdrowie i kontrola nad własnym życiem – są tego warte.
Kluczowa jest terapia psychologiczna, szczególnie: nurt poznawczo-behawioralny, terapia schematów oraz terapia psychodynamiczna. Celem psychoterapii jest identyfikacja dysfunkcyjnych przekonań o sobie i relacji z innymi oraz zrozumienie, w jaki sposób dawne doświadczenia wpływają na obecne zachowania, a w efekcie – zmiana utartych wzorców. Psychoterapia pomaga również w:
Nauce asertywności, czyli stawianiu granic i mówieniu „nie” bez poczucia winy.
Zyskaniu odwagi do wyrażania własnych opinii, nawet jeśli różnią się od zdania innych.
Budowaniu samoświadomości własnych potrzeb i wartości.
Pracy nad samooceną: celebrowaniu osiągnięć i mocnych stron oraz rozwijaniu samoakceptacji niezależnej od opinii innych.
Rozpoznawaniu tzw. czerwonych flag zapowiadających toksyczne relacje.
Zmiana głęboko zakorzenionych wzorców wymaga stopniowego podejścia, dlatego warto stosować metodę małych kroków. Jak to zrobić? Na przykład wyrażając własne zdanie w mało znaczącej sytuacji czy praktykując nowe, asertywne zachowania w bezpiecznym środowisku. Warto również nagradzać się za każdy – nawet najmniejszy – sukces na drodze do budowania zdrowszych relacji.
Jak wspierać osobę z syndromem people pleaser w odzyskiwaniu zdrowia?
Wiedząc, że ktoś z Twoich bliskich jest people pleaserem, nie pozostawaj obojętny. Pamiętaj, że za nadmierną życzliwością kryje się destrukcyjny wzorzec zachowań prowadzący do: frustracji, wypalenia i problemów zdrowotnych bardzo negatywnie wpływających na jakość życia.
Okazuj wsparcie: bądź cierpliwy, zachęcaj do wyrażania opinii, przyjmując je z szacunkiem, nawet jeśli są odmienne od Twoich. Doceniaj każde zachowanie, które people pleasera wiele kosztowało.
