Melancholik to dziś bardzo pojemny i potoczny termin, który jednak ma swe źródła zarówno w medycynie, jak i psychologii. Melancholijny temperament nie cieszy się najlepszą opinią, bywa uważany za trudny, a przecież melancholicy mają naprawdę wiele do zaoferowania światu. Kim jest melancholik? Jakie ma wady i zalety?
Melancholik – cechy temperamentu

Teoria humoralna – co to jest?
Teoria humoralna (humoryzm, humoralism) została opracowana na długo przed Hipokratesem, któremu przypisuje się jej autorstwo. Dotyczyła budowy i funkcjonowania ludzkiego ciała, w oparciu o równowagę czterech płynów ustrojowych (humorów): flegmy, krwi, czarnej żółci wydzielanej przez nerki i śledzionę oraz żółci wątrobowej.
Dzięki pracom Hipokratesa ogólnie przyjęta w starożytności teoria humoralna stała się najczęściej utrzymywanym poglądem na temat ludzkiego ciała wśród europejskich lekarzy. Nie została obalona do czasu, gdy Rudolf Virchow opublikował w 1858 roku swoją książkę Cellularpathologie, w której przedstawił komórkowe podstawy patologii.
Hipokrates i jego cztery typy temperamentu
Medycyna Hipokratesa od początku nie ograniczała się do chorób ciała, ale zajmowała się również badaniem osobowości człowieka, poruszając zagadnienia relacji zdrowia ciała i umysłu, podobnie do współczesnej nauki. W tym kontekście Hipokrates wspierał pogląd, że stosunek humorów (płynów ustrojowych) w ludzkim ciele w znacznym stopniu wpływa na temperament, prowadząc do czterech podstawowych typów zachowań. [1 ]
Ludzie o temperamencie cholerycznym są często naturalnymi liderami. Osoby takie są silnie zdeterminowane i zorientowane na osiąganie celów.
Osoby o sangwinicznym temperamencie są żywe i entuzjastyczne. Często opisuje się je jako ludzi otwartych, kochających zabawę.
Ludzie z temperamentem melancholijnym mają tendencję do bycia perfekcjonistami. Są to osoby wrażliwe, empatyczne i często małomówne.
Osoby z flegmatycznym temperamentem są naturalnymi rozjemcami. Znane są z tego, że są spokojne i opanowane.
Wszyscy posiadamy cechy pochodzące ze wszystkich 4 obszarów temperamentalnych. Różne cechy są rozwijane na różnych etapach życia: dzieciństwo podkreśla sangwinika, wczesna dorosłość choleryka, rodzicielstwo wymaga uruchomienia cech flegmatyka, natomiast w starszym wieku to zwykle melancholik przejmuje stery. Jednak większość z nas rozpoznaje się głównie w jednym lub dwóch grupach temperamentalnych. [2 ]
Jakimi cechami odznacza się melancholik?
Melancholijny temperament nie cieszy się najlepszą opinią, bywa uważany za trudny, a przecież melancholicy mają naprawdę wiele do zaoferowania światu. Oto kilka cech wspólnych większości melancholików, za które zdecydowanie możemy ich lubić.
Melancholik – zalety
Kocha praktycznie
Osoby melancholijne są często ostrożne i niezbyt skłonne do wyrażania miłości werbalnie. Zamiast tego okazują miłość i przywiązanie poprzez bycie niezawodnym i rzetelnym. Dla ludzi, na których im zależy, zrobią naprawdę wiele.
Jest analitycznym intelektualistą
Melancholicy naturalnie skłaniają się ku analitycznym i intelektualnym rozwiązaniom problemów. Często przewidują wynik działania na długo przed jego zakończeniem. To czyni ich bardzo skutecznymi w planowaniu i organizowaniu.
Jest kreatywny
Osoby melancholijne są znane z myślenia poza schematami, a ich kreatywność rozciąga się na każdy obszar ich życia.
Jest zorientowany zadaniowo
Ponieważ osoby o melancholijnym temperamencie są introwertyczne, często są zorientowane na zadania, a nie na ludzi. Osoby z tym temperamentem uwielbiają mieć listę zadań do wykonania. Nigdy nie mogliby przejść w stan bezczynności. Pragną osobistego sukcesu, gdyż jest on dla nich bardzo ważny.
Jest lojalny
Melancholicy mają tendencję do szczególnej lojalności wobec przyjaciół, członków rodziny, współpracowników i pracodawców. Ich lojalność raz zdobyta, zwykle nie ulega zmianie. Szybko się angażują i składają obietnice osobom, którym ufają i które szanują. Konsekwentnie spełniają lub przekraczają oczekiwania osób, na których najbardziej im zależy.
Nie potrzebuje zewnętrznej motywacji
Melancholicy są bardzo zmotywowani dzięki swoim wrodzonym perfekcjonistycznym tendencjom. Motywują ich głównie wysokie standardy, a w mniejszym stopniu nagrody lub groźba kary.
Zna i rozumie swoje ograniczenia
Ponieważ melancholicy są z natury analityczni, znają także swoje ograniczenia. Dokładnie wiedzą, co mogą, a czego nie mogą osiągnąć. Dzięki tej właściwości prawie zawsze są w stanie dotrzymać rozsądnych terminów.
Jest cierpliwy
Ludzie o melancholijnym temperamencie są zwykle niezwykle cierpliwi, co czyni ich doskonałymi nauczycielami lub rodzicami. Nie ulegają łatwo frustracji podczas rozmów z innymi. Są również w stanie czekać w długich kolejkach bez większego strapienia.
Lubi porządek społeczny
Ludzie o melancholijnym temperamencie akceptują swoją rolę w życiu. Wolą, aby każdy w ich kręgu społecznym miał określone zadania. Dobrze funkcjonują w środowiskach zespołowych, dążących do osiągnięcia wspólnego celu i organizacjach, w których istnieje określona hierarchia.
Dysponuje dobrą pamięcią szczegółu
Ludzie o melancholijnym temperamencie uwielbiają śledzić szczegóły. Pamiętają o urodzinach, rocznicach i innych specjalnych okazjach. Łatwo przypominają sobie nazwiska i szczegóły osobiste ludzi, których spotkali.
Lubi rutynę
Melancholicy nie lubią niespodzianek. Nieprzewidziane wydarzenia lub nagłe zmiany w rutynie mogą wytrącić ich z równowagi i spowodować wybuchy emocji. Ci ludzie mają tendencję do zadowolenia z powtarzalności codziennego życia.
Melancholik – wady
Mając na uwadze fakt, że niezwykle rzadko zdarzają się ludzie posiadający cechy tylko jednej z grup temperamentalnych, niektóre z cech charakterystycznych dla melancholików sprawiają trudności otoczeniu.
Bywa „nieobecny”
Osoby melancholijne są często głęboko zamyślone, raczej nie bywają żartownisiami. Mają tendencję do rozwodzenia się nad wydarzeniami i interakcjami z przeszłości, mają trudności z wybaczeniem niewłaściwych działań innych osób.
Zdarza się, że popada w pułapki myślowe
Melancholicy mają tendencję do nadmiernego analizowania sytuacji, pomysłów i problemów na różnych poziomach. W sytuacjach społecznych mogą wyciągać bezpodstawne wnioski lub podejrzenia. Wszelkie negatywne wzorce myślowe są często nasilane przez ich zamiłowanie do intensywnego myślenia.
Zobacz też: Czym są zniekształcenia poznawcze?
Ma skłonności do perfekcjonizmu
Melancholicy mają konkretne wyobrażenie o idealnej sytuacji, idealnym sposobie wykonania i idealnym wyniku. Mają tendencję do ustawiania niesamowicie wysokich standardów dla siebie i innych. Kiedy idealny wynik nie zostanie osiągnięty, mogą się rozgniewać, choć zazwyczaj okazują swój gniew dopiero, gdy osiągnie on punkt krytyczny.
To też może Cię zainteresować: Jakie cechy ma perfekcjonista?
Może popadać w skrajne nastroje
Chociaż ludzie o temperamencie melancholijnym generalnie trzymają swoje emocje na wodzy, podwyższone, ciągle zmieniające się emocje, mogą powodować u nich szybkie zmiany nastroju. Na przykład, mogą odczuwać silne poczucie uniesienia i energii, szybko zastąpione przez przygnębienie, jeśli wydarzy się coś negatywnego.
Melancholicy zazwyczaj zachowują spokój nawet wtedy, gdy są otoczeni wzmożoną aktywnością. Jednak popychani zbyt daleko lub zbyt długo, mogą mieć problemy z kontrolowaniem gniewu.
Teoria humoralna a współczesne badania nad temperamentem
Choć termin używany był już w starożytności – temperament, według bardziej aktualnych źródeł, to względnie stałe cechy osobowości, odnoszące się przede wszystkim do wytrzymałości na bodźce zewnętrzne i skłonności do zmiany w postępowaniu. [3]
Iwan Pawłow postawił hipotezę, że każdym zachowaniem kieruje układ nerwowy. W badaniach nad warunkowaniem odruchów odkrył różnice indywidualne w przebiegu opisanych procesów. Dotyczyły one np. prędkości powstawania odruchu, jego stałości czy dokładności.
Temperament ujawnia się już we wczesnym dzieciństwie i jest pierwotnie uwarunkowany wrodzonymi mechanizmami neuro-biochemicznymi. Ulega nieznacznym zmianom w trakcie życia w społeczeństwie i pozostaje niezwykle odporny na oddziaływanie środowiska zarówno naturalnego, jak i społecznego, czego empirycznie dowiedli naukowcy XX wieku. [4]
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Konstantinos Kalachanis, Ioannis E. Michailidis (2015) The Hippocratic View on Humors and Human Temperament.
- D. Keirsey (1998) Please Understand Me II: Temperament, Character, Intelligence.
- J. Strelau (2007) Psychologia. Podręcznik akademicki. Część 2 – Psychologia ogólna.
- J. Strelau (1992) Psychologia temperamentu.

Joanna Obuchowicz-Beckwith
Psycholog
Pomysłodawczyni i prezeska Fundacji Potrzebni od Zaraz, zajmującej się łączeniem wykwalifikowanych opiekunów/asystentów z poszukującymi podopiecznymi. Z wykształcenia psycholożka, od kilkunastu lat praktykująca jako opiekun medyczny/asystent osób z niepełnosprawnościami. Doświadczenie zbierała zarówno w Polsce, jak i w Irlandii, UK i USA. Pracowała w systemie opieki domowej (UK, PL) oraz w dużych placówkach opiekuńczych (IRL, USA).
Komentarze i opinie (0)