Nietrzymanie moczu po porodzie – przyczyny, objawy, leczenie

Nietrzymanie moczu w czasie ciąży. Jakie są tego przyczyny?

Wielokrotnie powtarzamy, że organizm kobiety ciężarnej przechodzi wiele zmian hormonalnych, fizjologicznych i morfologicznych, które umożliwiają prawidłowy rozwój płodu. Zmiany te dotyczą także układu moczowego oraz mięśni dna miednicy, które podtrzymują narządy znajdujące się w miednicy mniejszej.

Już w pierwszym trymestrze ciąży wzrasta dobowa objętość moczu oraz częstotliwość mikcji. Kobiety oczekujące dziecka czują częstszą potrzebę korzystania z toalety, a popuszczanie moczu może zdarzać się już na początku ciąży u pań, które wcześniej miały problem z osłabieniem mięśni dna miednicy (mięśni Kegla).

W miarę rozwoju ciąży powiększająca się macica wywiera coraz większy nacisk na pęcherz moczowy i mięśnie dna miednicy. W efekcie mięśnie Kegla rozciągają się, co ma swoje dobre i złe strony. Luźniejsze mięśnie dna miednicy ułatwiają poród, ale słabiej podtrzymują narządy wewnętrzne. Nie mogą też zaciskać cewki moczowej tak skutecznie jak przed ciążą, co sprzyja nietrzymaniu moczu.

W ostatnim trymestrze kobiety odczuwają bardzo częstą i naglącą potrzebę skorzystania z toalety, a utrzymanie moczu staje się utrudnione przez wysoki wiek ciąży i ruchliwy płód.

Przyczyny nietrzymania moczu po porodzie

Nietrzymanie moczu definiowane jest przez specjalistów jako każdy niekontrolowany wyciek moczu. Wśród czynników, które predysponują do rozwoju tej przykrej dolegliwości, wymienia się:

• liczbę przebytych ciąż (im więcej ciąż, tym większe ryzyko nietrzymania moczu),
• liczbę przebytych porodów naturalnych,
• przewlekłe zaparcia,
• wysoki wskaźnik BMI (kobiety z nadwagą i otyłe są bardziej narażone na osłabienie mięśni dna miednicy),
• częste infekcje dróg moczowych.

Za przyczynę nietrzymania moczu po porodzie uważa się: osłabienie mięśni Kegla, zaburzenie funkcji zwieracza cewki moczowej oraz uszkodzenia tkanek i nerwów w wyniku porodu siłami natury.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu po porodzie

U kobiet, które urodziły dziecko, najczęściej rozpoznaje się wysiłkowe nietrzymanie moczu. Definiuje się je jako niekontrolowane popuszczanie moczu w czasie wysiłku, który wiąże się ze wzrostem ciśnienia śródbrzusznego. Kobiety mogą gubić mocz nie tylko podczas skakania, dźwigania czy wstawania z krzesła, ale również podczas kaszlu, kichania czy śmiechu.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu może mieć różne stopnie zaawansowania. Jeśli funkcja zwieracza cewki moczowej została poważnie zaburzona w czasie ciąży i porodu, to do gubienia moczu może dochodzić nawet podczas chodzenia i w pozycji leżącej. To bardzo obniża komfort i jakość życia.

Jak zapobiegać nietrzymaniu moczu w czasie ciąży i po porodzie?

Problem nietrzymania moczu można zniwelować lub wyeliminować poprzez odpowiednie działania profilaktyczne podejmowanie już na samym początku ciąży. Ważne jest, aby ciężarna:

• dbała o prawidłową postawę ciała;
• całkowicie powstrzymywała się od dźwigania;
• stosowała profilaktykę przeciwzwarciową (dobrze zbilansowana dieta, odpowiednia pozycja podczas wypróżniania się, stosowanie podnóżka);
• unikała przetrzymywania moczu oraz korzystania z toalety „na zapas”;
• nauczyła się, jak kichać i kaszleć, odciążając jednocześnie mięśnie dna miednicy;
• kontrolowała przyrost masy ciała.

W wypracowaniu prawidłowych działań profilaktycznych z pewnością pomoże współpraca z fizjoterapeutą uroginekologicznym. Specjalistka nie tylko zadba o prawidłowy stan mięśni dna miednicy podczas ciąży, ale też odpowiednio przygotuje je do akcji porodowej.

Jak leczyć nietrzymanie moczu?

Popuszczanie, gubienie moczu jest poważnym problemem zdrowotnym oraz społecznym. Panie, które na co dzień zmagają się z tą dolegliwością, mniej chętnie podróżują, prowadzą mniej intensywne życie towarzyskie oraz seksualne. Często towarzyszy im wstyd i poczucie skrępowania, które sprawia, że izolują się od społeczeństwa, co fatalnie wpływa na ich zdrowie psychiczne.

Tymczasem nietrzymanie moczu można skutecznie leczyć i to na każdym etapie zaawansowania tego schorzenia. Jakie sposoby leczenia są dostępne?

Trening mięśni dna miednicy

Początkowe, mniej nasilone objawy nietrzymania moczu można zniwelować ćwiczeniami mięśni Kegla. Nie należy ich jednak stosować na własną rękę. Każda kobieta, która zmaga się z gubieniem moczu, powinna skonsultować się z fizjoterapeutą uroginekologicznym, który wykona niezbędne badania diagnostyczne i na ich podstawie opracuje dla pacjentki spersonalizowany zestaw ćwiczeń.

Specjalistka pokaże, jak je wykonywać oraz określi częstotliwość treningu. Systematyczne ćwiczenia wzmocnią mięśnie dna miednicy, co ograniczy lub wyeliminuje niekontrolowany wyciek moczu.

Gdy ćwiczenia nie przynoszą poprawy, należy skonsultować się z lekarzem w celu zastosowania innej metody. Może być to elektrostymulacja mięśni dna miednicy. Polega ona na pobudzaniu mięśni do skurczu przez działanie na nie prądu elektrycznego o określonych parametrach. Inną stosowana metodą jest biofeedback. Polega na nauce świadomego kurczenia i świadomej relaksacji (rozkurczania) mięśni dna miednicy.

Laserowa korekcja okolicy podcewkowej przy nietrzymaniu moczu o charakterze wysiłkowym

Nietrzymanie moczu można leczyć przy użyciu lasera. Zabieg polega na obkurczeniu ścianek pochwy oraz okolicy podcewkowej, co przywraca pacjentce kontrolę nad pęcherzem. Taka korekta jest szczególnie polecana kobietom po porodzie siłami natury i cierpiącym na wysiłkowe nietrzymanie moczu.

Leczenie operacyjne przy zaawansowanym stadium nietrzymania moczu

Jeśli problem nietrzymania moczu jest zaawansowany, pacjentki mogą skorzystać z leczenia chirurgicznego. Polega ono na wprowadzeniu pod środkową część cewki moczowej specjalnej taśmy, która stanowi dla niej podparcie. Leczenie operacyjne pomaga w ograniczeniu ruchomości cewki moczowej i pozwala na odtworzenie uszkodzonego więzadła łonowo-cewkowego.

Leczenie farmakologiczne – czy jest skuteczne?

Farmakoterapia jest jednym z dostępnych sposobów leczenia nietrzymania moczu, ale jej skuteczność zależy od złożoności problemu i indywidualnej reakcji pacjentki na podawane leki. Stosuje się w tym celu środki przeciwcholinergiczne, które zmniejszają nadmierną aktywność pęcherza moczowego. Z kolei w przypadku nocnego moczenia się pomocna może być desmopresyna, która zmniejsza produkcję moczu w nerkach.

Poporodowe nietrzymanie moczu a higiena

Przy problemach z nietrzymaniem moczu należy zadbać o zabezpieczenie bielizny przed przemoczeniem. Stosowanie zwykłych podpasek lub wkładek higienicznych nie jest dobrym rozwiązaniem, ponieważ nie są one przystosowane do absorpcji tak dużej ilości płynu. Lepszym wyborem są specjalne wkładki urologiczne, które charakteryzują się dyskretnym wyglądem i dużą chłonnością. Dodatkowo, środki higieniczne przeznaczone dla pacjentek z nietrzymaniem moczu chłoną nieprzyjemne zapachy i izolują wilgoć, co zapobiega podrażnieniom skóry. Można je kupić w każdej aptece, sklepie medycznym oraz – coraz częściej – w drogeriach.