Jednym z najważniejszych narządów w organizmie człowieka jest wątroba. Pełni ona szereg ważnych funkcji, do których należy m.in. udział w procesach trawiennych, detoksykacja organizmu, termoregulacja. Mimo zdolności komórek wątrobowych do regeneracji, niewłaściwy tryb życia może skutkować nieodwracalnym uszkodzeniem wątroby. Warto zatem wiedzieć, jakie znaczenie dla kondycji wątroby ma masa ciała i jak na pracę wątroby wpływa odchudzanie.
Wątroba a odchudzanie
Spis treści
Masa ciała a wątroba
Utrzymanie optymalnej masy ciała jest jednym z warunków zachowania organizmu w stanie zdrowia. Za prawidłową masę ciała uznaje się taką, która podzielona przez wzrost (w metrach) podniesiony do kwadratu, daje wynik 18,5 – 24,99 kg/m2 (tzw. BMI, czyli wskaźnik masy ciała, którego określenie jest istotne dla oceny ewentualnego zagrożenia chorobami związanymi z nadwagą i otyłością). BMI > 25-29,99 kg/m2 oznacza nadwagę, natomiast BMI > 30 kg/m2 to otyłość.
Nadwaga i otyłość wywierają negatywny wpływ m.in. na wątrobę. U osób z otyłością często rozpoznaje się tzw. zespół metaboliczny, tj. współistnienie otyłości z minimum dwoma z poniższych odchyleń:
- podwyższone ciśnienie tętnicze,
- insulinooporność,
- hipertrójglicerydemia,
- obniżone stężenie cholesterolu HDL (tzw. „dobrego cholesterolu”).
Niekorzystny profil lipidowy a także nadmiar tkanki tłuszczowej, zwłaszcza tzw. brzusznej (tzn. tkanki tłuszczowej zlokalizowanej w okolicy narządów jamy brzusznej), skutkuje m.in. stłuszczeniem wątroby (odkładaniem się tłuszczu w komórkach wątrobowych prowadzącym do niewydolności wątroby).
Ponadto, udowodniono, że u podstawy otyłości, jak i stłuszczenia wątroby, leży dodatkowy wspólny czynnik, jakim są węglowodany proste (m.in. fruktoza). To sprawia, że otyłość i stłuszczenie wątroby często idą ze sobą w parze.
Szczególnie niebezpieczne jest połączenie dwóch istotnych czynników ryzyka stłuszczenia wątroby: otyłości i nadużywania alkoholu.
Powikłaniami stłuszczenia wątroby mogą być marskość wątroby oraz rak wątrobowokomórkowy. Jednym z najważniejszych zaleceń u osób chorych na stłuszczenie wątroby jest, obok abstynencji alkoholowej, zwalczanie otyłości.
Otyłość i zaburzenia czynności wątroby tworzą razem mechanizm błędnego koła – otyłość sprzyja niewydolności wątroby, natomiast upośledzona praca wątroby skutkuje osłabieniem metabolizmu i tendencją do przybierania na masie ciała.
Czytaj również: Dieta na przytycie – co jeść, żeby przytyć?
Wpływ diety na wątrobę
Osoby podejmujące dietę odchudzającą często zastanawiają się nad tym, jak zastosowanie diety i wysiłku fizycznego wpłynie na kondycję poszczególnych narządów organizmu. Odchudzanie może zarówno przynieść korzystny, jak i negatywny wpływ na narządy - w tym wątrobę – wszystko zależy od doboru metody odchudzania się. Zastosowanie racjonalnej diety, bazującej na ograniczeniu podaży kalorii, unikaniu ciężkostrawnych, tłustych, smażonych posiłków, unikaniu podjadania między posiłkami, z zachowaniem zasady urozmaiconego odżywiania, ma dobroczynny wpływ na wątrobę – odciąża ją i sprzyja procesom regeneracji.
Dodatkowe korzyści płyną z połączenia odpowiednio zbilansowanej diety z aktywnością fizyczną – badania kliniczne przeprowadzone na grupie pacjentów ze stłuszczeniem wątroby wykazały ewidentny związek między aktywnością fizyczną a poprawą parametrów czynności wątroby. Korzystne dla wątroby jest także stosowanie diet odtruwających organizm.
Niekorzystny wpływ na wątrobę mają natomiast monodiety, czyli diety zakładające dostarczanie organizmowi składników odżywczych niemal wyłącznie z jednej określonej grupy – z grupy białek w przypadku bardzo popularnej w Polsce diecie Dukana, a z grupy tłuszczów w przypadku diety Kwaśniewskiego. Podaż dużej ilości białka lub tłuszczów skutkuje dużym obciążeniem wątroby, a w konsekwencji rozwojem stanu zapalnego i włóknieniem.
Wątrobie nie służą również drakońskie diety mające na celu szybką utratę masy ciała – gwałtowne uwolnienie dużej ilości komórek lipidowych z tkanki tłuszczowej do krwiobiegu może skutkować stłuszczeniem wątroby. Ponadto, surowe diety skutkują zagęszczaniem żółci, jej zaleganiem i w efekcie – podwyższeniem ryzyka kamicy żółciowej.
Produkty pomagające uzyskać szczupłą sylwetkę
Wiele produktów spożywczych, ziół i przypraw wywiera korzystne działanie na wątrobę, jednocześnie sprzyjając odchudzaniu. Zaliczamy do nich m.in.:
- miętę – zarówno w postaci świeżej, suszonej, jak i naparu – sprzyja trawieniu lipidów, m.in. poprzez pobudzanie wytwarzania żółci,
- majeranek, kminek, jałowiec – podobnie jak mięta, wspomagają metabolizm tłuszczów,
- mniszek lekarski – działa żółciopędnie, sprzyja regeneracji wątroby,
- kurkumę – ma działanie żółciopędne,
- karczochy – zawierają cynerynę pobudzającą produkcję żółci i trawienie tłuszczów, a także substancje odtruwające organizm,
- cykorię – ma działanie żółciopędne i antyoksydacyjne,
- yerba mate – jej picie sprzyja redukcji tkanki tłuszczowej i odkładaniu blaszek miażdżycowych, usprawnia trawienie, sprzyja detoksykacji.
Ponadto, korzystne działanie dla odchudzania jak i dla kondycji wątroby mają kuracje oczyszczające, w trakcie których przeciwwskazane jest spożywanie czerwonego mięsa, białego pieczywa, słodyczy, grzybów, alkoholi, kawy i mocnej herbaty. Pożądane jest spożywanie warzyw, owoców, pieczywa pełnoziarnistego, ryb, chudego mięsa, olejów roślinnych. W trakcie kuracji stosowane są zioła i mikstury oczyszczające (np. na bazie soku z grapefruita).
Korzyści zarówno dla odchudzania, jak i dla zachowania dobrej kondycji wątroby przynosi abstynencja alkoholowa. Alkohole są kaloryczne i sprzyjają tyciu, dlatego też ograniczenie ich spożywania jest jednym z warunków skutecznego odchudzania się. Wpływ alkoholu na wątrobę jest powszechnie znany – spożywany w dużych ilościach prowadzi on do stłuszczenia wątroby, marskości oraz rozwoju raka wątrobokomórkowego, dlatego też abstynencja chroni wątrobę przed w/w chorobami oraz sprzyja regeneracji narządu.
Diety niekorzystne dla wątroby
Niektóre diety stanowią zagrożenie dla prawidłowego funkcjonowania wątroby. Zanim podejmie się decyzję o zastosowaniu jakieś diety, warto bliżej przyjrzeć się jej skutkom dla organizmu i poszczególnych narządów.
Dieta Dukana
Dieta Dukana to jedna z najpopularniejszych diet odchudzających. Jej założeniem jest dostarczanie organizmowi przede wszystkim białek, z wykluczeniem węglowodanów i tłuszczów. Rezultatem jest szybka utrata masy ciała, jednak efekt ten może być okupionymi poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Dieta Dukana stanowi duże obciążenie dla wątroby – metabolizm białek wiąże się z intensywną pracą tego organu, czego skutkiem bywa przeciążenie, stan zapalny, a w ostateczności – marskość. Stanowcze przeciwwskazanie do zastosowania diety Dukana stanowią wszelkie choroby wątroby – u osób z niewydolnością wątroby wzmożona podaż białka może bowiem prowadzić do szybkiego postępu schorzenia, encefalopatii wątrobowej i zgonu.
Dieta Kwaśniewskiego
Założeniem diety Kwaśniewskiego jest dostarczanie organizmowi energii pochodzącej przede wszystkim z tłuszczów, z ograniczeniem spożywania białek i węglowodanów. Podaż lipidów przewyższająca możliwości trawienne organizmu sprawia, że nadmiar tłuszczów odkłada się w komórkach wątrobowych. Efektem diety Kwaśniewskiego może być zatem stłuszczenie wątroby oraz jej nadmierne przeciążenie związane z intensywnym trawieniem lipidów, a co za tym idzie – pogorszenie funkcji wątroby. Dodatkowym obciążeniem dla wątroby jest odkładanie się w niej dużego stężenia witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (witamina A, D, E, K).
Dieta Atkinsa
Dieta Atkinsa zakłada wyeliminowanie z diety węglowodanów na rzecz zwiększenia spożycia białek i tłuszczów. Skutkiem ubocznym diety, podobnie jak w przypadku diety Dukana i diety Kwaśniewskiego, może być przeciążenie wątroby związane z intensywnymi przemianami białek oraz stłuszczenie wątroby.
Opublikowano: 16.06.2014;
aktualizacja: 28.03.2017
Oceń:
4.5
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Agnieszka Zaremba-Wilk
Lekarz
Absolwentka I Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. W trakcie studiów aktywnie działała w Studenckich Kołach Naukowych: pediatrycznych oraz chirurgicznych. Aktualnie w trakcie specjalizacji z pediatrii. Poza chorobami dzieci interesuje się chirurgią, chirurgią dziecięcą, chorobami wewnętrznymi.
47
Komentarze i opinie (2)
opublikowany 27.02.2020
opublikowany 26.09.2021