Czym jest wodniak błędnika?
Choroba Meniere'a to schorzenie ucha wewnętrznego, tzw. błędnika, będącego ośrodkiem słuchu i równowagi. Istotą zaburzenia jest nadmierne gromadzenie się płynu (endolimfy) w strukturach błędnika, w związku z czym dochodzi do podwyższenia ciśnienia w błędniku i pojawiania się dokuczliwych objawów. Do powiększania się objętości płynu i wzrostu ciśnienia dochodzi stopniowo – skutkiem jest ucisk na komórki zmysłu słuchu i równowagi i napadowe pojawianie się dolegliwości.
Z racji tego, że przyczyna nadmiernego gromadzenia się endolimfy w uchu wewnętrznym jest nieznana, mówi się, że jest to idiopatyczny wodniak błędnika. Przyczyny choroby Menier'a to:
- uwarunkowania genetyczne,
- przebyte urazy głowy,
- przebyte choroby infekcyjne (m.in.ostre zapalenie ucha środkowego),
- reakcje polekowe,
- reakcje alergiczne,
- zaburzenia naczyniowe (zaburzenie ukrwienia ucha wewnętrznego przez tętnicę błędnika będącą odgałęzieniem tętnicy kręgowej).
W ok. 75-90% przypadków choroba wodniak błędnika dotyczy tylko jednego ucha. U pozostałych chorych zaburzenie występuje obustronnie.
Choroba Meniere'a jest spotykana rzadko (dotyczy ok. 0,05-4% populacji). Najczęściej pierwsze objawy pojawiają się w wieku 30-50 lat. Choroba Meniere'a nieznacznie częściej stwierdzana jest u mężczyzn.
Idiopatyczny wodniak błędnika – objawy
Objawy choroby Meniere'a pojawiają się napadowo. Zaliczamy do nich:
- zawroty głowy (uczucie wirowania),
- zaburzenia równowagi mogące prowadzić do upadku, ale bez utraty przytomności,
- szumy w uszach o niskiej częstotliwości, słyszalne jako „buczenie”,
- niedosłuch odbiorczy (upośledzenie słuchu zwłaszcza w zakresie słyszenia dźwięków wysokich oraz w warunkach hałasu, problemy w rozumieniu mowy),
- uczucie rozpierania w uszach,
- nudności, wymioty,
- oczopląs obwodowy (poziomy),
- wzmożoną potliwość,
- uczucie niepokoju,
- wzrost ciśnienia tętniczego,
- przyspieszenie akcji serca (tachykardia),
- ból głowy.
Zawroty głowy, szumy w uszach, niedosłuch
Najistotniejsza triada objawów w chorobie Meniere'a (tzw. triada menierowska) to: zawroty głowy, szumy w uszach, niedosłuch – w typowej postaci choroby wszystkie te objawy występują w trakcie napadu jednocześnie. Jeżeli pacjent ma napady z wybiórczym występowaniem któregoś z powyższych objawów, ale w przeciągu 5 lat pojawiają się pozostałe objawy z triady, mówimy o atypowej postaci choroby Meniere'a.
Napady pojawiają się nieprzewidywalnie, zwykle chorzy nie widzą związku między napadem a czynnikami zewnętrznymi, ale mogą być także efektem czynnika wyzwalającego, którym jest np. stres, a także spożycie napojów pobudzających zakończenia nerwowe (kawa, herbata, cola itp.).
Napad trwa zwykle około kilku minut, po czym dolegliwości całkowicie ustępują. W rzadkich przypadkach napad przedłuża się do godzin, a nawet dni – mamy wówczas do czynienia z tzw. status meniericus. Po napadzie chory czuje się zmęczony i senny.
Napady pojawiają się z różną częstotliwością – niektórzy pacjenci zgłaszają je kilka razy w tygodniu, inni – raz na kilka lat). Kolejne napady mają tendencję do wydłużania się, a niektóre objawy, takie jak niedosłuch odbiorczy, do utrwalania się.
W rzadkich przypadkach mamy do czynienia z tzw. ostrą chorobą Meniere'a – po serii kilku ciężkich napadów dochodzi do trwałego upośledzenia słuchu i znaczących zaburzeń równowagi.
Najczęściej pacjenci z chorobą Meniere'aw okresie między napadami nie zgłaszają żadnych dolegliwości. Zdarza się jednak, że powtarzające się napady prowadzą do trwałych zaburzeń: niedosłuchu(aż do głuchoty włącznie) oraz zaburzeń równowagi. Niektórzy pacjenci uskarżają się także na utrwalone szumy w uszach, które występują także okresach między napadami.
Wodniak błędnika – diagnostyka i badania
Pacjent zgłaszający wyżej wymienione objawy powinien zostać skierowany do otolaryngologa, który przeprowadzi niezbędną diagnostykę. Wśród badań służących rozpoznaniu choroby Meniere'a wymienia się:
- dokładne badanie podmiotowe (wywiad) i przedmiotowe (fizykalne),
- audiometrię (badanie słuchu) – tonalną, słowną, impendancyjną itd., ocenę niedosłuchu za pomocą prób stroikowych (próba Webera, Rinnego, Schwabacha),
- ocenę układu równowagi (badanie neurologiczne, w tym próby móżdżkowe, badanie miogennych przedsionkowych potencjałów wywołanych, posturografia dynamiczna),
- elektrokochleografia (rejestracja impulsów powstających w mózgu pod wpływem bodźca słuchowego, odbieranych z tkanek sąsiadujących ze ślimakiem),
- tomografia komputerowa/ rezonans magnetyczny.
Istotna jest diagnostyka różnicowa. Podobne objawy jak choroba Meniere'a mogą bowiem dawać także:
- zapalenie ucha wewnętrznego,
- zapalenie nerwu przedsionkowego,
- guzy kąta mostowo – móżdżkowego,
- patologie naczyniowe w zakresie tętnic kręgowych i podstawnych mózgu,
- zaburzenia móżdżkowe,
- stany po urazach głowy,
- reakcje alergiczne,
- choroba lokomocyjna,
- skutki uboczne działania niektórych leków (takich jak np. antybiotyki aminoglikozydowe).
Wodniak błędnika – leczenie
Leczenie choroby Meniere'a możemy podzielić na:
Wodniak błędnika – leki
W leczeniu wodniaka błędnika stosuje się następujące grupy leków:
- leki odwadniające – służące zmniejszeniu objętości płynu w błędniku; np. acetazolamid, tiazydy,
- leki usprawniające krążenie w uchu wewnętrznym (np. betahistyna),
- leki łagodzące zawroty głowy(np. prometazyna),
- blokery kanałów wapniowych,
- leki poprawiające ukrwienie w ośrodkowym układzie nerwowym (np. pentoksyfilina),
- glikokortykosteroidy wstrzykiwane do ucha wewnętrznego,
- leki przeciwhistaminowe,
- leki przeciwwymiotne.
Czytaj również: Rak nosogardła (jamy nosowo-gardłowej) – przyczyny, objawy, leczenie
Wodniak błędnika – leczenie operacyjne
Operacja na wodniaka błędnika może oznaczać wykorzystanie jednej z dwóch technik:
- neurektomia (przecięcie) nerwu przedsionkowego (operacja służąca przerwaniu przewodnictwa z ucha wewnętrznego do błędnika i likwidacji objawów, takich jak zawroty głowy) – w trakcie zabiegu dokonuje się wybiórczego przecięcia nerwu przedsionkowego, z zachowaniem ciągłości nerwu ślimakowego,
- labiryntektomia – operacja całkowitego usunięcia narządu przedsionkowego.
Niestety, z racji tego, że przyczyna choroby Meniere'a jest nieznana, wyżej wymienione metody stanowią jedynie leczenie objawowe – mają na celu złagodzenie dolegliwości, jednak proces chorobowy toczy się dalej. Leczenie przyczynowe ciągle jest nieznane.
Pacjentom z chorobą Meniere'a zaleca się stosowanie diety ubogiej w sód – minerał ten sprzyja bowiem zatrzymywaniu wody w organizmie, a także ograniczenie ilości wypijanych płynów. Dieta chorych powinna być bogata w produkty zawierające witaminę PP (np. orzechy, produkty zbożowe, mięso). Kolejnym zaleceniem jest rezygnacja z palenia papierosów – substancje wprowadzane do organizmu wraz z dymem tytoniowym zaburzają bowiem ukrwienie struktur ucha wewnętrznego.
