Rak ślinianki – jakie daje objawy i jego go leczyć?

Czym są ślinianki?

Ślinianki to parzyste gruczoły przewodu pokarmowego, które wydzielają ślinę – specjalny płyn bogaty w enzymy, białka regulatorowe, białka obronne, złuszczony naskórek i wiele innych bardzo istotnych substancji.

Wyróżniamy trzy grupy ślinianek:

• ślinianki przyuszne,
• ślinianki podżuchwowe,
• ślinianki podjęzykowe.

Jak w prawie każdym narządzie organizmu człowieka, również w śliniankach mogą rozwijać się nowotwory. Ze względu na dużą złożoność budowy i różnorodność tkanek, nowotwory ślinianek są wyjątkowo zróżnicowaną grupą pod względem objawów, sposobu leczenia, zdolności do dawania przerzutów i rokowania. Istotny jest fakt, że w śliniankach dochodzi do powstawania zarówno nowotworów łagodnych, jak i złośliwych.

To też może Cię zainteresować: Guzek na szyi – co może oznaczać?

Objawy raka ślinianki

Ze względu na dużą bliskość ślinianek do skóry głowy i szyi, najczęściej człowiek samodzielnie wykrywa obecność guza w obrębie tkanek miękkich (zwykle w okolicy ślinianki przyusznej). Rejon głowy i szyi jest dobrze unerwiony czuciowo, natomiast wolnej przestrzeni pozostaje niewiele (w przeciwieństwie np. do jamy brzusznej) – rosnący guz ślinianki może powodować ucisk na sąsiednie struktury lub drażnić nerwy, prowadząc do przewlekłych dolegliwości bólowych. Niepokój chorych mogą wzbudzić także powiększone węzły chłonne szyi.

U około 1/5 pacjentów nowotwory ślinianek naciekają na nerw twarzowy zaopatrujący ważne mięśnie twarzy, co prowadzi do powstania niedowładu połowy twarzy (opadanie kącika ust, utrata czucia głębokiego, zanik zdolności mrugania, zamykania oka, dmuchania, marszczenia czoła, łzawienia i wyszczerzania zębów).

Czytaj również: Guzek za uchem, powiększone węzły chłonne za uchem

Nieco rzadziej osoby cierpiące z powodu nowotworu ślinianki doświadczają nieprzyjemnych doznań, spowodowanych uszkodzeniami nerwów (tak zwane parestezje – pieczenie, swędzenie, uderzenia ciepła i zimna). Do innych objawów zalicza się:

• asymetrię (nierówność) gardła,
• szczękościsk,
• krwawienie z jamy ustnej,
• porażenie języka,
• symptomy związane z obecnością odległych przerzutów.

Nowotwory złośliwe ślinianek

Do nowotworów złośliwych ślinianek zalicza się:

• gruczolakoraki – cechują się mnogością odmian, co wiąże się z innym rokowaniem, zróżnicowaną budową histologiczną i zdolnością do tworzenia przerzutów:
  • gruczolakorak groniasty – najczęściej spotykany jest w śliniankach przyusznych, w okolicach policzków i warg, w badaniu wyczuwa się go jako torbielowaty, ruchomy i dobrze odgraniczony guz; po usunięciu u 1/3 chorych dochodzi do wznowy (odrośnięcia); u 15% pacjentów z tym rakiem stwierdza się odległe przerzuty pogarszające rokowanie;
  • gruczolakorak polimorficzny dobrze zróżnicowany – jest wolno rosnącym guzem o granicznej złośliwości (pomiędzy rakiem złośliwym a łagodnym), ponieważ nie daje przerzutów, ale może naciekać okoliczne tkanki; najczęściej znajdywany jest na wargach, podniebieniu oraz policzkach;
  • gruczolakorak bez cech wyróżniających – histologicznie wygląda jak typowy gruczolakorak; ma zdolność do tworzenia przerzutów;
• gruczolakorak polimorficzny o niewielkiej złośliwości;
• gruczolakorak podstawno komórkowy;
• gruczolakorak śluzowy;
• raki z przewodów ślinowych – jest rakiem niskozróżnicowanym, więc cechuje go zdolność do tworzenia przerzutów odległych;
• rzadsze nowotwory złośliwe ślinianek.

Przeczytaj też: Czym jest choroba popromienna?

Nowotwory łagodne ślinianek

Nowotwory łagodne ślinianek to:

• gruczolaki jednopostaciowe to nowotwory zbudowane wyłącznie z jednego rodzaju tkanki:
  • gruczolaki podstawnokomórkowe – dotyczą zwykle ślinianek przyusznych, a objawiają się jako stosunkowo nieduże guzy zlokalizowane w okolicy wargi lub policzka; w badaniu fizykalnym wykazują ruchomość i są stosunkowo twarde; po wycięciu nie nawracają;
  • adenoma canaliculare – budowa nowotworu i objawy są podobne do gruczolaka podstawnokomórkowego;
• gruczolaki kwasochłonne ziarniste – choroba zwykle dotyczy ślinianek przyusznych, ten nowotwór wyczuwalny jest jako pojedyncze guzy do przodu od ucha w stronę żuchwy;
• inne rzadsze nowotwory.

Czytaj również: Obrzęk Reinkego – co to jest? Przyczyny, objawy, jak leczyć obrzęk Reinkego?

Rak ślinianki – leczenie

Podstawowym rodzajem leczenia guzów ślinianek jest zabieg operacyjny, który może być wykonany na kilka różnych sposobów. Wybór konkretnej metody jest uwarunkowany rozpoznaniem histologicznym, stopniem naciekania okolicznych struktur oraz anatomią chorego. U większości pacjentów chirurg wykonuje paroidektomię (czyli wycięcie ślinianki) zachowawczą – usuwa się płat ślinianki oraz guz, natomiast zachowana zostaje ciągłość nerwu twarzowego. Ten rodzaj operacji jest najmniej inwazyjny i drastycznie nie pogarsza jakości życia chorego.
Czasami istnieje konieczność wykonania rozleglejszej procedury, takiej jak paroidektomia radykalna, która polega na usunięciu całej śliniaki przyusznej wraz z nerwem twarzowym. U niewielkiej liczby pacjentów niezbędne jest także usunięcie dodatkowych struktur, takich jak mięsień żwacz, małżowina uszna, przewód słuchowy zewnętrzny, czy też kość żuchwy. Drugą częścią zabiegu jest usunięcie węzłów chłonnych szyjnych – o zakresie operacji decyduje zaawansowanie guza.

Ze względu na dużą liczbę struktur anatomicznych w obrębie głowy i szyi, operacje znajdujących się tam guzów często prowadzą do powstawania powikłań. Nawet przy wykonywaniu zabiegów zachowawczych istnieje dość duża szansa na uszkodzenie nerwu twarzowego i spowodowanie trwałego porażenia jego czynności.

Jako skuteczną metodę uzupełniającą w przypadku raka ślinianki stosuje się radioterapię pooperacyjną. Realizowana jest przy użyciu nowoczesnych technik, tak, by podać jak największą dawkę na lożę po guzie i węzły chłonne oraz oszczędzić struktury krytyczne mogące reagować odczynem popromiennym.

Rak ślinianki – rokowanie

Rokowanie w przypadku raka śliniaki bardzo zależy od stadium zaawansowania choroby oraz rodzaju histopatologicznego guza. Znacznie ma również która ślinianka została objęta procesem nowotworowym. Obecność przerzutów odległych znacznie pogarsza szansę na udane wyleczenie. Spora część guzów ślinianki (również łagodnych) może odrastać – wymagane są regularne kontrolne. Niestety, leczenie nowotworów ślinianek może dawać trwałe powikłania, pogarszające komfort życia (uszkodzenia nerwów, zaburzenia połykania i mowy).

Podejrzenie raka – gdzie szukać pomocy?

Lekarzem zajmującym się jamą ustną i jej narządami jest stomatolog (dentysta) oraz laryngolog. Zwykle wystarczy podzielić się niepokojącymi objawami z którymś z wymienionych specjalistów, by potwierdzić bądź rozwiać swoje obawy.