Ból kręgosłupa lędźwiowego w przebiegu choroby zwyrodnieniowej najczęściej spowodowany jest: siedzącym trybem życia, obciążeniem w pracy, urazem. Zwyrodnienie kręgosłupa lędźwiowego i szyjnego wymaga leczenia pod postacią: ćwiczeń, fizjoterpii i stosowania leków przeciwbólowych. Ból w dolnej części pleców można leczyć także przy pomocy masażu oraz metody McKenziego.
Zwyrodnienie kręgosłupa – jak leczyć ból? Które ćwiczenia i jaka fizjoterapia są najlepsze?
Spis treści
Jakie są przyczyny zwyrodnienia kręgosłupa?
Jedną z częstszych przyczyn wizyt pacjentów w gabinetach ortopedycznych i rehabilitacyjnych jest ból kręgosłupa. Dolegliwości bólowe układu ruchu określa się jako chorobę cywilizacyjną. Silne bóle kręgosłupa powoduje np. choroba zwyrodnieniowa. To schorzenie kostno-stawowe polegające na przedwczesnym zużywaniu się chrząstki stawowej oraz innych tkanek tworzących staw (w tym przypadku stawy międzykręgowe). Ryzyko rozwoju zmian zwyrodnieniowych wzrasta z wiekiem.
Zwyrodnienie kręgosłupa oznacza, że dochodzi do zniszczenia chrząstki szklistej, natomiast w jej miejscu powstaje chrząstka włóknista – dużo mniej wytrzymała na przeciążenia. Proces degeneracji jest nieodwracalny. Zmianom tym towarzyszy dodatkowo: stan zapalny błony maziowej, tworzenie się wyrośli kostnych (osteofitów) oraz zwężenie powierzchni stawowych.
Najczęściej diagnozuje się zwyrodnienie kręgosłupa lędźwiowego, następnie odcinka szyjnego, a najrzadziej – odcinka piersiowego. W celu postawienia rozpoznania wykonywane są specjalistyczne badania, np.: RTG, rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa, w których zaobserwować można zmiany związane z chorobą.
Czynniki sprzyjające rozwojowi choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa to:
- wiek i predyspozycje genetyczne;
- nadwaga i otyłość;
- siedzący tryb życia i brak aktywności fizycznej wzmacniającej gorset mięśniowy i stawy (jednym z elementów leczenia zwyrodnienia kręgosłupa są ćwiczenia wzmacniające);
- wady postawy;
- przebyte urazy i niewłaściwa ergonomia pracy, np. schylanie się i podnoszenie ciężarów na wyprostowanych nogach;
- choroby kręgosłupa, np. zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, osteoporoza.
Objawy choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa
Głównymi objawami zwyrodnienia kręgosłupa są:
- ból kręgosłupa – początkowo po wysiłku, z biegiem czasu pojawia się jednak również w spoczynku;
- ograniczenie ruchomości w stawach kręgosłupa;
- uczucie sztywności – np. jeśli choroba obejmuje kręgosłup lędźwiowy chory ma uczucie sztywności w dolnym odcinku pleców, która jest odczuwana przeważnie rano lub po dłuższym przebywaniu w jednej pozycji.
W przypadku osób ze zmianami zwyrodnieniowymi w obrębie kręgosłupa szyjnego mogą występować dodatkowo: bóle i zawroty głowy, szumy uszne, ból karku oraz zaniki mięśniowe.
U osób ze zwyrodnieniem kręgosłupa lędźwiowego, oprócz bólu pleców, dochodzi często do uwypuklenia krążka kręgowego i ucisku na struktury nerwowe, co powoduje tzw. rwę kulszową. Objawia się ona bólem lędźwiowego odcinka kręgosłupa, który promieniować może do: pośladka, uda, łydki, a nawet stopy. Często dochodzi także do drętwienia kończyn i osłabienia mięśni.
Fizjoterapia, masaż, ćwiczenia – jak leczyć zwyrodnienie kręgosłupa?
Leczenie zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego, lędźwiowego i piersiowego można podzielić na leczenie zachowawcze (leki przeciwbólowe, ćwiczenia, rehabilitacja) oraz leczenie operacyjne. Jedną z metod stosowanych w leczeniu zwyrodnienia kręgosłupa jest fizykoterapia. Stosowane zabiegi to:
- elektroterapia (np. TENS, prądy interferencyjne, prądy diadynamiczne),
- laseroterapia, naświetlania lampą Sollux,
- pole magnetyczne.
Wykorzystuje się również kinezyterapię, czyli tzw. leczenie ruchem (ćwiczenia na ból kręgosłupa). Istnieją również inne specjalne metody, np. terapia manualna czy metoda McKenzie. Pomocny w zwalczaniu bólu jest również masaż.
W leczeniu bólu kręgosłupa stosuje się również kinesiologytaping, czyli tak zwane plastrowanie – aplikację specjalnych plastrów, w tym przypadku w celu stabilizacji i odciążenia pleców.
Kolejnym elementem terapii zachowawczej jest leczenie farmakologiczne. Leki na zwyrodnienie kręgosłupa to leki przeciwzapalne i przeciwbólowe. Pomocne są tu zarówno środki doustne, mające działanie ogólne, jak i te działające miejscowo, tzn. maści lub żele.
Jeżeli bóle krzyża lub innych części kręgosłupa są bardzo dokuczliwe, można skorzystać z zabezpieczenia ortopedycznego, takiego jak: kule, laski, gorsety. Ważnym elementem leczenia jest ruch i wykonywanie odpowiednich ćwiczeń na kręgosłup w celu wzmocnienia mięśni stabilizujących, dzięki czemu powierzchnie stawowe nie będą tak mocno obciążone.
Jak uniknąć bólu kręgosłupa?
Aby zmniejszyć ból kręgosłupa lędźwiowego lub szyjnego oraz spowolnić pogłębianie się zmian degeneracyjnych w przebiegu choroby zwyrodnieniowej, warto stosować się do kilku prostych rad.
Należy:
- uprawiać systematycznie aktywność fizyczną (pływanie, ćwiczenia ogólnokondycyjne, pilates);
- regularnie brać udział w tak zwanej szkole pleców – to zestaw ćwiczeń, który pomaga wzmocnić stawy i mięśnie podtrzymujące kręgosłup (np. mięśnie podłużne grzbietu, mięśnie brzucha);
- dbać o prawidłową wagę ciała;
- schylać się i podnosić ciężary w prawidłowy sposób (na lekko ugiętych nogach i z rękoma blisko klatki piersiowej);
- pamiętać o ergonomii w pracy oraz podczas wykonywania czynności dnia codziennego;
- spać w prawidłowej pozycji;
- nie przebywać zbyt długo w jednej pozycji, robić chwilę przerwy, w czasie której można wykonać kilka prostych ćwiczeń rozciągających.
W przypadku chorób współistniejących, które mogą nasilać ból i rozwój choroby zwyrodnieniowej, trzeba wdrożyć odpowiednie leczenie i rehabilitację.
Video z ekspertem na temat choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa
Zdaniem eksperta
Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa, określana jako spondyloartroza, uznana jest za epidemię dzisiejszych czasów. Dotyka ona takie elementy kręgosłupa, jak: stawy międzykręgowe, krążki międzykręgowe, czyli tzw. dyski oraz tkanki miękkie wokół kręgosłupa. Na rozwój zmian zwyrodnieniowych wpływają np. wady postawy, nadmierne przeciążenia, otyłość, siedzący tryb życia czy wady wrodzone.
Sumujące się mikrourazy powoli ograniczają zakres ruchomości stawów, powstają przykurcze mięśniowe, które powodują jeszcze większą kompresję w stawach i w konsekwencji ból. W wyniku degradacji chrząstki na powierzchniach stawowych dochodzi do powstania narośli kostnych, czyli osteofitów. Najczęściej pojawiają się one na bocznej powierzchni kręgów i mogą powodować ograniczenie ruchomości oraz ucisk na korzenie nerwowe, a nawet sam rdzeń kręgowy.
Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa dotyczą również dysków, czyli krążków międzykręgowych. Choroba zwyrodnieniowa krążka międzykręgowego, tzw. dyskopatia, rozpoczyna się od dehydratacji, czyli stopniowej utraty wody w jądrze miażdżystym, co skutkuje upośledzeniem funkcji amortyzacyjnej i prowadzi do powstawania pęknięć w obrębie pierścienia włóknistego. Wyróżniamy 4 etapy dyskopatii: uwypuklenie krążka międzykręgowego (bulging) – polega na spłaszczeniu i symetrycznym uwypukleniu krążka. Jest to najmniejsza zmiana, zazwyczaj niepowodująca większych objawów bólowych; protruzja – dochodzi do uwypuklenia się jądra miażdżystego poza obwód trzonu kręgu, z zachowaniem ciągłości pierścienia włóknistego. Jądro miażdżyste (taka galaretowata struktura) wysuwa się spod trzonu kręgu, jednak otoczka tej galarety, czyli pierścień włóknisty, nie pęka; ekstruzja – przepuklina krążka międzykręgowego z całkowitym przerwaniem ciągłości pierścienia włóknistego. Czyli sytuacja jak przy protruzji plus przerwanie otoczki; sekwestracja – wypadnięcie fragmentu krążka międzykręgowego. Fragment jądra miażdżystego i ewentualnie pierścienia włóknistego odrywają się od pozostałej części krążka międzykręgowego i często ulegają znacznemu przemieszczeniu.
Opublikowano: 26.07.2016;
aktualizacja: 16.08.2017
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Agnieszka Góźdź
Fizjoterapeuta
Fizjoterapeuta, absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Ukończyła kurs Kinesiology Taping oraz terapii manualnej metodą Kaltenborn-Evjenth (kurs podstawowy). Entuzjastka tematyki Wellness & SPA. Jest instruktorem systemu ćwiczeń Pilates. Odbyła szereg praktyk, w tym z zakresu: ortopedii, neurologii, neurochirurgii, geriatrii, kardiologii oraz pediatrii.
714
Komentarze i opinie (0)