Hipoglikemia u noworodka – przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest hipoglikemia u noworodka?

Hipoglikemia u noworodka i wcześniaka to obniżenie poziomu glukozy we krwi (i płynie pozakomórkowym) poniżej 40 mg/dl (2,2 mmol/l), co powoduje niekorzystne zmniejszenie dopływu energii do komórek tkanek i narządów.

Węglowodany są to związki organiczne, których utlenianie dostarcza żywym organizmom potrzebnej im energii. Najważniejsze z nich to: galaktoza, fruktoza i glukoza. Ostatni z wymienionych związków to główny produkt trawienia węglowodanów i główny cukier krążący we krwi. Stężenie glukozy w krążeniu zależy od jej wchłaniania w jelitach, jej zużycia i produkcji w wątrobie i nerkach oraz zużycia przez tkanki obwodowe. Ponadto glukoza może być syntetyzowana przez organizm ze związków niebędących węglowodanami, czyli w procesie glukoneogenezy. Ten szlak metaboliczny odgrywa ważną rolę w mózgu, dla którego glukoza stanowi podstawowy materiał energetyczny. Istotne zatem jest, by utrzymywać w równowadze poziom glukozy. Stężenie tego węglowodanu we krwi człowieka po okresie nocnego spoczynku wynosi przeciętnie 80 mg/dl (4,44 mmol/l). W ciągu dnia stężenie to waha się w granicach od 80 mg/dl (4,44 mmol/l) przed posiłkiem do około 120 mg/dl (6,67 mmol/l) po posiłku.

Jakie są przyczyny hipoglikemii u noworodka i wcześniaka?

Hipoglikemia u noworodka i wcześniaka może być spowodowana różnymi czynnikami zewnętrznymi lub wewnętrznymi, związanymi z okresem okołoporodowym. Rzadko jest ona objawem określonej jednostki chorobowej. Przyczyny dzieli się ze względu na rodzaj na grupy.

• Przejściowy nieproporcjonalny wyrzut insuliny:
  • noworodki matek z cukrzycą,
  • erytroblastoza płodowa (choroba hemolityczna noworodków).
• Wyczerpanie zapasów glukozy:
  • małe zasoby glikogenu u wcześniaka,
  • niedostateczna podaż kalorii w pierwszych godzinach życia.
• Zwiększone zużycie kalorii:
  • stres,
  • oziębienie,
  • niedotlenienie,
  • zakażenie.
• Przetrwała hipoglikemia noworodka:
  • zaburzenia endokrynologiczne,
  • genetyczne choroby metaboliczne.

Zmniejszenie stężenia glukozy we krwi noworodka i wcześniaka, czyli hipoglikemia, odzwierciedla najczęściej przejściowy stan niedoboru energetycznego, wynikający ze zmniejszenia zapasów glikogenu lub wpływu różnych czynników zwiększających zapotrzebowanie na energię. Tylko w pojedynczych przypadkach przyczyną hipoglikemii noworodka jest określona choroba, najczęściej hiperinsulinizm, kwasice organiczne, galaktozemia, mukowiscydoza. W tym przypadku hipoglikemia nie ustępuje pod wpływem prawidłowego postępowania dietetycznego i utrzymuje się po okresie noworodkowym.

Jakie są objawy hipoglikemii u noworodków?

Rozpoznanie hipoglikemii u noworodka i wcześniaka polega wyłącznie na oznaczeniu stężenia glukozy we krwi. Obniżenie poziomu glukozy poniżej 40 mg/dl (2,2 mmol/l) zawsze należy traktować jako wyraz niedoboru glukozy, który wymaga natychmiastowego przeciwdziałania. Ze względu na fakt, iż objawy kliniczne hipoglikemii noworodkowej nie są specyficzne lub nie występują w ogóle, jej rozpoznanie nie może się na nich opierać. Za obniżeniem poziomu glukozy we krwi noworodka mogą przemawiać: trudności w karmieniu, wymioty, senność, sinica obwodowa, oziębienie skóry, zaburzenia toru oddychania (bezdechy).

Jak leczyć hipoglikemię u noworodków?

Przystawianie do piersi w pierwszych godzinach po urodzeniu lub napojenie 10-procentowym roztworem glukozy zapobiega zmniejszeniu stężenia glukozy we krwi noworodka, czyli hipoglikemii. Spokój, prawidłowa temperatura ciała i dobry stan utlenowania krwi przeciwdziałają hipoglikemii noworodkowej.

U niemowląt i małych dzieci w przypadku zmniejszenia glikemii (czyli spadku poziomu glukozy we krwi) najczęściej dochodzi do utraty kontaktu z otoczeniem, senności i drgawek. Hipoglikemia u starszych dzieci manifestuje się już bardziej typowymi objawami, jak w przypadku dorosłych.