Czym jest zespół Ashermana?
Zespół Ashermana to zespół objawów w postaci powikłań po nadmiernym łyżeczkowaniu jamy macicy. Po zabiegu łyżeczkowania, mogą powstać blizny i zrosty w macicy. Pojawienie się zrostów na macicy jest następstwem uszkodzenia błony śluzowej macicy. Zespół Ashermana może oznaczać wystąpienie:
- skąpych miesiączek,
- bolesnych krwawień,
- nawykowych poronień.
Zespół Ashermana a łyżeczkowanie jamy macicy
Jama macicy jest od wewnątrz pokryta warstwą błony śluzowej, nazywanej endometrium. Od prawidłowego funkcjonowania tej warstwy zależy regularne miesiączkowanie czy też płodność kobiety. Endometrium składa się z dwóch składników:
- warstwy funkcjonalnej, która podlega przyrostowi na grubość w trakcie trwania cyklu miesięcznego i następnie ulega złuszczeniu podczas krwawienia miesięcznego,
- warstwy rozrodczej (bazalnej), która stanowi źródło odbudowywania się endometrium po złuszczeniu warstwy funkcjonalnej.
Wskazania do łyżeczkowania jamy macicy
W położnictwie i ginekologii jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów jest łyżeczkowanie jamy macicy. Wykonuje się ją zarówno w celach diagnostycznych jak i leczniczych. Wskazaniami do wykonania procedury łyżeczkowania jamy macicy są m.in.:
- pozostałości po poronieniu w jamie macicy,
- choroba trofoblastyczna,
- niepełne oddzielenie się łożyska, po porodzie, terminacji ciąży,
- podczas cięcia cesarskiego,
- diagnoza patologii endometrium u kobiet starających się o potomstwo,
- krwawienia po menopauzie,
- przedłużające się, obfite lub nieregularne krwawienia miesięczne,
- podejrzenie raka endometrium,
- wykluczenie patologii endometrium u pacjentek, które mają przejść zabieg wycięcia macicy.
Zespół Ashermana – przyczyny
Gdy procedura łyżeczkowania macicy jest zbyt agresywna, dochodzi do naruszenia warstwy podstawnej endometrium. Powstają wtedy blizny w obrębie błony śluzowej macicy, które prowadzą do występowania zrostów wewnątrz jamy macicy. W skrajnych przypadkach, cała jama macicy może być wypełniona zrostami macicy i zajęta przez zbliznowaciałe endometrium.
Wydaje się, iż zespół Ashermana występuje rzadziej u pacjentek, które poddały się zabiegowi łyżeczkowania z przyczyn czysto ginekologicznych. Zdecydowanie częściej patologia ta ma miejsce w przypadku pacjentek położniczych, które przeszły zabieg łyżeczkowania, np. po poronieniu lub po aborcji.
Ryzyko występowania zespołu Ashermana zwiększa się również w razie kolejnych łyżeczkowań w trakcie życia pacjentki.
Uszkodzenie endometrium może powstać również w innych warunkach. W naukowej prasie pojawiają się doniesienia o występowaniu zrostów w macicy w przypadku:
- chorowania na gruźlicę narządu rodnego,
- po operacjach miomektomii (usunięcia mięśniaków macicy),
- po napromienianiu,
- po założeniu wkładki domacicznej antykoncepcyjnej.
Objawy zespołu Ashermana
Objawy zespołu Ashermana zależą od nasilenia zmian, chodzi tu o zrosty w jamie macicy i ich lokalizację. Gdy zrosty w macicy zlokalizowane są w szyjce macicy, wtedy mogą na tyle zwęzić kanał szyjki, iż zablokują wypływ krwi miesięcznej. Może się to wiązać z dolegliwościami bólowymi. Ponadto, może to predysponować do cofania się krwi miesięcznej do jajowodów i dalej w kierunku jamy otrzewnej. Jest to proces, który może doprowadzić do rozwoju endometriozy u pacjentki. Endometrioza jest jednak chorobą o nieznanej do końca patogenezie, a wyżej podany wsteczny wypływ krwi jest tylko jedną z hipotez jej powstawania.
Pacjentki z zespołem Ashermana:
- mają problemy z zajściem w ciążę oraz utrzymaniem ewentualnej ciąży,
- występują u nich zaburzenia miesiączkowania o typie wtórnego braku miesiączki, oligomenorrhea czy hypomenorrhea (skąpe i rzadkie miesiączki).
Bliznowacenie i zarastanie ujść macicznych jajowodów może prowadzić do zablokowania drogi dla komórki jajowej, co czyni proces zapłodnienia niemożliwym. W takim przypadku pacjentkom proponuje się procedury wspomagania rozrodu, np. in vitro.
W przypadku zajścia w ciążę po zespole Ashermana istnieje zwiększone ryzyko takich patologii położniczych jak:
- nieprawidłowa lokalizacja łożyska,
- wrastania łożyska w ścianę macicy,
- niewydolność szyjkowo-cieśniowa.
Zespół Ashermana – diagnostyka i leczenie
Wykonanie badania ultrasonograficznego nie zawsze potrafi wykryć obecność zrostów w jamie macicy.
Wykrywanie i usuwanie zrostów w macicy metodą histeroskopii
Zdecydowanie lepszym sposobem, choć inwazyjnym, jest zabieg histeroskopii . Do jamy macicy wprowadza się kanał optyczny, który umożliwia „zajrzenie” do wnętrza macicy.
W przypadku stwierdzenia zrostów w macicy, zabieg taki początkowo diagnostyczny, może przeistoczyć się w histeroskopię zabiegową, podczas której dokonuje się uwolnienia zrostów w macicy.
Histerosalpingografia w diagnostyce zrostów w macicy
Innym sposobem diagnozy zrostów w macicy oraz zespołu Ashermana jest wykonanie HSG – histerosalpingografii. Jest to procedura, podczas której do jamy macicy wprowadza się tzw. kontrast. Wykonuje się wtedy zdjęcia rentgenowskie, które uwidaczniają wprowadzony do macicy kontrast. Pozwala to na ocenę kształtu jamy macicy, w zależności od rozprowadzenia kontrastu.
Niestety, zlikwidowanie zrostów macicy w histeroskopii nie zawsze jest w pełni skuteczne. Zrosty w macicy potrafią nawracać, a czasem są tak masywne, że ich pełne usunięcie nie jest możliwe.
Czytaj również: Wrastający paznokieć – przyczyny, objawy, leczenie, klamra, domowe sposoby
