Rodzaje zakażeń dróg moczowych
Ginekolodzy często muszą zajmować się problemami z drogami moczowymi u swoich pacjentek. Ogromna ilość kobiet choruje z powodu infekcji pęcherza moczowego czy cewki moczowej. Jest to problem dokuczliwy, nieprzyjemny, z którym większość Polek miała lub będzie mieć styczność. Zakażenia dróg moczowych u kobiet są rzadsze u dziewczynek przed okresem pokwitania. Częstość przypadków infekcji, szczególnie pęcherza, wzrasta wraz z momentem rozpoczęcia współżycia seksualnego. Infekcja dróg moczowych może dotyczyć każdej części układu moczowego.
Wyróżnia się:
- zapalenie cewki moczowej,
- zapalenie pęcherza moczowego,
- zapalenia pęcherza i miedniczek nerkowych.
Specyficzną formą infekcji cewki moczowej jest tzw. zapalenie cewki moczowej miodowego miesiąca, które występuje u kobiet prowadzących bujne życie seksualne. Również choroby przenoszone drogą płciową – chlamydioza czy rzeżączka, mogą powodować stany zapalenie cewki moczowej.
Przyczyny zakażeń dróg moczowych
Anatomiczne położenie cewki moczowej predysponuje ją i naraża na nawracające stany zapalne układu moczowego. Bakterie mogą być przenoszone z okolicy odbytu w kierunku sromu kobiety, namnażać się w obrębie pochwy, a następnie kolonizować cewkę moczową. Ponadto, zakażenia pochwy mogą potencjalnie rozprzestrzeniać się na dolne drogi moczowe. Cewka moczowa u kobiet jest stosunkowo krótka – ma jedynie około 5 cm długości. Powoduje to, że bakterie łatwo i szybko rozprzestrzeniają się wyżej, do pęcherza moczowego.
Zakażenia dróg moczowych najczęściej wywoływane są przez bakterie Gram-ujemne (rzadziej bakterie Gram-dodatnie, chlamydie, rzęsistki, grzyby). W ginekologicznych infekcjach, wśród innych drobnoustrojów, prym wiedzie pałeczka okrężnicy. Jest ona najczęstszym patogenem zagrażającym drogom moczowym. Dopiero w dalszej kolejności wymieniana jest w statystykach pałeczka odmieńca.
Poniżej wymienione zostały czynniki predysponujące do zakażeń dróg moczowych:
- aktywne życie seksualne bez zabezpieczeń,
- zaburzenia odpływu moczu,
- nieodpowiednia higiena miejsc intymnych,
- cewnikowanie pęcherza,
- ciąża (powiększona macica uciska na pęcherz, co utrudnia odpływ moczu i predysponuje do zakażeń),
- zaawansowany wiek kobiety,
- obecność nowotworów ginekologicznych położonych w obrębie miednicy.
Objawy zakażeń dróg moczowych
Podczas stanu zapalnego obejmującego drogi moczowe pacjentki skarżą się na:
- szczypanie i pieczenie podczas oddawania moczu, czasami ból,
- potrzeba częstego odwiedzania toalety,
- uczucie parcia na mocz, które często jest trudne do pozbycia się,
- trudności w oddawaniu moczu,
- w cięższych przypadkach zmiana koloru moczu (gdy pojawi się w nim ropa lub krew),
- lekko podwyższona temperatura ciała,
- napięcie i ból w podbrzuszu.
Kiedy stan zapalny zajmuje wyższe części układu moczowego, np. miedniczki nerkowe, wtedy objawy stają się poważniejsze. Pojawia się wysoka gorączka i ból w okolicy lędźwiowej.
Diagnostyka zakażeń układu moczowego
Jedną z możliwości diagnostycznych, które posiada lekarz jest badanie moczu. Wyniki tak otrzymane mogą nakierować lekarza na odpowiednią diagnozę. Laborant badający próbkę moczu zwróci uwagę na występowanie w moczu nieprawidłowości takich jak: bakterie, krwinki białe i czerwone, białko. Jednakże podstawą pewnego rozpoznania jest wykonanie badania posiewu moczu. Z próbki moczu pochodzącego ze środkowego strumienia wykonuje się badanie mikrobiologiczne. Zakłada się hodowlę bakterii, które rozwijały się w drogach moczowych i sprawdza na jakie antybiotyki są one wrażliwe.
W przypadku nawracających zakażeń dróg moczowych lub zakażeń w ciąży warto wykonać ultrasonografię układu moczowego, która może wykazać nieprawidłowości anatomiczne, predysponujące do stanów zapalnych.
Leczenie zakażeń dróg moczowych
Leczenie zakażeń dróg moczowych obejmuje:
- picie płynów
- odpowiednią higienę miejsc intymnych
- podawanie leków rozkurczowych przy dużych dolegliwościach bólowych
- ewentualną antybiotykoterapię.
Podczas pierwszego zakażenia układu moczowego lekarz może przepisać antybiotyk. Czasami stosuje się pojedynczą dawkę antybiotyku, lecz częściej proces leczenia trwa dłużej. Gdy to nie działa, skłania to do dalszego poszukiwania przyczyny infekcji. Przedłużające się zakażenia leczy się z pomocą wykonanego podczas badania mikrobiologicznego antybiogramu.
Najchętniej stosowanymi antybiotykami są amoksycylina i ko-trymoksazol. Są to skuteczne leki, które można przyjmować doustnie. U kobiet, u których rozwija się nowe (wtórne) zakażenie dróg moczowych stosuje się antybiotykoterapię zapobiegawczą, która może trwać wiele dni. Pacjentki aktywne seksualnie mogą przyjmować antybiotyki tuż po stosunku, co polepsza wyniki leczenia, lub od razu „po” oddać mocz.
Bardzo ważnym elementem profilaktyki ponownych zakażeń jest higiena miejsc intymnych. Po wyleczeniu infekcji układu moczowego lekarz może zalecić przyjmowanie przez długi okres czasu leków na bazie żurawiny albo nitrofurantoiny.
