Czym jest neoplazja śródnabłonkowa?
Śródnabłonkowa neoplazja szyjki macicy to termin, który oznacza nieprawidłową strukturę szyjki macicy po uprzedniej ocenie histopatologicznej, czyli po cytologii. Oznacza to, że w obrębie tkanki pobranej z szyjki macicy dochodzi do nieprawidłowego namnażania się komórek, co w konsekwencji może doprowadzić do ich transformacji nowotworowej. Neoplazję śródnabłonkową możemy podzielić ze względu na stopień zaawansowania i głębokość wnikania w tkankę szyjki macicy na:
- dysplazję stopnia lekkiego (CIN 1 lub inny stosowany zapis – CIN I),
- dysplazję stopnia średniego (CIN 2 lub CIN II),
- dysplazję stopnia dużego (CIN 3 lub CIN III),
- rak in situ (zlokalizowany w danym miejscu).
Rak szyjki macicy a neoplazja śródnabłonkowa
Rak szyjki macicy to taki typ nowotworu, któremu można zapobiec. Możliwe jest to dzięki badaniom przesiewowym. W tym przypadku mowa o badaniu cytologicznym szyjki macicy. Tak zwana cytologia polega na pobraniu wymazu z tarczy części pochwowej szyjki macicy oraz z kanału szyjki macicy.
Do badania używa się specjalnych szczoteczek z jednym dłuższym włóknem, które wnika do kanału szyjki macicy. Pobrane komórki z szyjki macicy są następnie przetransportowane na specjalne szkiełko i oglądane pod mikroskopem przez wykwalifikowanego cytologa. Zły wynik cytologii (obecność nieprawidłowych komórek w cytologii wymaga dalszej weryfikacji). Konieczna jest ocena, czy patologia szyjki dotyczy pojedynczych komórek, czy też całej tkanki nieprawidłowo przekształconej w neoplazję śródnabłonkową.
Neoplazja śródnabłonkowa a infekcja wirusem HPV
Oprócz badania cytologicznego szyjki macicy można wykonać badanie w kierunku genotypowania wirusów brodawczaka ludzkiego (Human Pappilloma Virus). Typy wirusa HPV można podzielić pod względem ryzyka nowotworzenia na:
- niskiego ryzyka (niskoonkogenne);
- wysokiego ryzyka (wysokoonkogenne), do których zaliczono typ 16, 18, 31, 33, 45.
Wirusy HPV przenoszone są drogą płciową. Pierwszy kontakt z wirusem inicjuje reakcję zapalną, która następnie przechodzi w stan przewlekły. Infekcja wirusa brodawczaka ludzkiego współistnieje z neoplazją śródnabłonkową, dlatego w przypadku stwierdzonej obecności wirusa należy kontrolować się częściej. Wirus HPV wnika do komórek i powoduje szybszą progresję do kolejnych etapów neoplazji śródnabłonkowej i po kilkunastu latach może prowadzić do nowotworzenia. W przypadku dodatkowo współistniejących czynników ryzyka raka szyjki macicy zdecydowanie szybciej może dojść do rozwoju choroby.
CiN 1, CIN 2 i CIN 3 – jak potwierdzić neoplazję śródnabłonkową?
Neoplazja śródnabłoknowa dotyczy tkanki szyjki macicy. Narzędziem diagnostycznym jest w tym przypadku biopsja (pobranie wycinków) z tarczy części pochwowej szyjki macicy oraz z kanału szyjki macicy pod kontrolą kolposkopii lub po uprzednim wcześniejszym wykonaniu tego badania w trybie ambulatoryjnym. Materiał wysyłany jest do badania histopatologicznego.
W przypadku rozpoznania CIN 2 oraz CIN 3 istnieje zdecydowanie większe ryzyko rozwoju nowotworu. Dlatego w takiej sytuacji konieczne staje się usunięcie zmienionej części szyjki macicy. Zabieg taki nazywa się konizacją szyjki macicy. W przypadku rozpoznania CIN 1 zalecana jest kontrola co 6 miesięcy. Całość obrazu diagnostycznego dopełnia oczywiście oznaczenie typów wirusa brodawczaka ludzkiego.
Czy i jak leczyć neoplazję śródnabłonkową?
Ryzyko przejścia dysplazji średniego i ciężkiego stopnia w stadium raka szyjki macicy wynosi odpowiednio 25 proc. w ciągu 5 lat oraz 32 proc. w ciągu 10 lat. Przy współistniejącym zakażeniu wirusem HPV, szczególnie typami wysokoonkogennymi (dającym większe prawdopodobieństwo zachorowania na raka szyjki macicy), progresja choroby może nastąpić wcześniej i przebiegać zdecydowanie szybciej, co wiąże się z bardziej zaawansowanym stadium choroby w momencie rozpoznania.
Podsumowując, wczesne wykrycie zmian dysplastycznych w badaniu cytologicznym szyjki macicy pozwala zapobiec neoplazji śródnabłonkowej, a tym samym uchronić przed rakiem szyjki macicy. W przypadku pacjentek z grupy ryzyka raka szyjki macicy zaleca się częstsze wykonywanie badań przesiewowych, a pojawienie się wczesnych nieprawidłowych wyników upoważnia do szybszej diagnostyki i leczenia.
