RTG w ciąży – promieniowanie a ciąża i płód

Promieniowanie RTG a ciąża

Do oceny pochłoniętego promieniowania używamy jednostki zwanej miligray (mGy). W większości przypadków wymagane badanie radiologiczne nie stanowi zagrożenia dla płodu. Ocenia się, że szkodliwa dla płodu dawka promieniowania wynosi około 100 mGy. Dla przykładu, zdjęcie rentgenowskie zęba lub klatki piersiowej powoduje ekspozycję na promieniowanie w dawce 0.1 mGy, czyli znacznie poniżej dawki zagrażającej. Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej wiąże się z dawką 1.4 mGy, wciąż znacznie poniżej dawki krytycznej, jednak w tym przypadku płód jest bezpośrednio narażony na szkodliwe działanie promieni.

Wpływ RTG na płód

Zalecane jest przełożenie badań z użyciem promieni rentgenowskich do czasu zakończenia ciąży, jeżeli nie wymaga tego sytuacja kliniczna. Jeżeli jednak badanie okaże się niezbędne do dalszej diagnostyki, należy przed wykonaniem procedury poinformować technika radiologicznego o ciąży, wówczas zostaną podjęte odpowiednie środki ostrożności oraz ochrona płodu tak, aby dawka ekspozycyjna dla płodu była jak najmniejsza. Okresem, w którym płód jest szczególnie wrażliwy na promieniowanie jest pierwszy trymestr ciąży, gdzie następuje intensywny rozwój układów i narządów, jest to tzw. okres organogenezy (między 17. a 56. dniem od zapłodnienia).

Wrażliwość tkanek na promieniowanie

Różne tkanki w organizmie wykazują odmienną wrażliwość na promieniowanie rentgenowskie. Najbardziej podatne na ich działanie są narządy płciowe, szpik kostny, płuca, żołądek, jelita, a także soczewka oka. Jeżeli jest to możliwe, należy zastąpić badanie alternatywną metodą diagnostyczną, np. rezonansem magnetycznym – badaniem radiologicznym bez użycia promieni rentgenowskich, w którym wykorzystuje się bezpieczne dla organizmu promieniowanie mikrofalowe (radiowe) i pole magnetyczne. Należy pamiętać, że w życiu codziennym jesteśmy narażeni na promieniowanie związane z otaczającym nas środowiskiem. Szacuje się, że podczas trwania ciąży płód poddany jest ekspozycji na promieniowanie w dawce średnio 5 mGy, pochodzące z otoczenia.

Badanie RTG a konsekwencje dla płodu

Promienie rentgenowskie mają działanie teratogenne na płód. Jak już wcześniej było wspomniane, w kluczowym okresie organogenezy duża dawka promieniowania może wpłynąć na zaburzenia rozwoju wielu narządów, w szczególności ośrodkowego układu nerwowego.

W badaniach klinicznych udowodniono, że długotrwała ekspozycja na szkodliwe promieniowanie przyczynia się do powstania nowotworów - głównie białaczek w późniejszym okresie dzieciństwa.