Endoskopia kapsułkowa – na czym polega, kiedy można ją stosować, czy jest skuteczna?

Na czym polega endoskopia kapsułkowa?

Endoskopia kapsułkowa jest badaniem pozwalającym na ocenę przewodu pokarmowego za pomocą specjalnej kapsułki endoskopowej. Kapsułka endoskopowa, która jest połykana przez pacjenta, zawiera kamerę, która przechodząc wzdłuż przewodu pokarmowego pacjenta wykonuje zdjęcia światła przewodu pokarmowego.

Następnie zdjęcia te za pomocą specjalnego oprogramowania są przesyłane do komputera i ocenia je lekarz – najczęściej gastroenterolog.

Jakie narządy można ocenić podczas endoskopii kapsułkowej?

Połykana kapsułka endoskopowa przechodzi kolejno przez wszystkie części przewodu pokarmowego: przełyk, żołądek, dwunastnicę, jelito cienkie oraz jelito grube. Kamera fotografuje błonę śluzową poszczególnych elementów przewodu pokarmowego aż do momentu wyczerpania baterii, a ostatecznie jest wydalana drogą defekacji.

Jakie są wskazania do wykonania endoskopii kapsułkowej przewodu pokarmowego?

Wskazania do wykonania endoskopii kapsułkowej obejmują:

• krwawienia z przewodu pokarmowego, gdy źródło krwawienia nie zostało wykryte podczas endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego i w kolonoskopii,
• przewlekłe biegunki o niejasnej przyczynie,
• niedokrwistość z niedoboru żelaza o niejasnej etiologii,
• diagnostyka oraz ocena aktywności choroby Leśniowskiego-Crohna,
• diagnostyka celiakii,
• polipy jelita grubego,
• podejrzenie choroby trzewnej przy niejednoznacznych wynikach badań serologicznych lub histologicznych;
• podejrzenie guza zlokalizowanego w jelicie cienkim;
• wrodzone zespoły polipowatości przewodu pokarmowego, np. zespół Peutza-Jeghersa;
• rzadko w przypadku podejrzenia patologii w obrębie przełyku lub jelita grubego.

Z uwagi na fakt, że całkowita długość przewodu pokarmowego wynosi ponad 7 metrów, całkowite zbadanie jelita cienkiego, czyli jego środkowej części, jest niemożliwe podczas tradycyjnej endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego, która umożliwia zobrazowanie przełyku, żołądka i dwunastnicy oraz kolonoskopii, służącej do badania jelita grubego. Dzięki wykorzystaniu miniaturowej kamery, wykonującej w trakcie jednego badania tysiące bardzo dobrej jakości zdjęć, możliwe jest dokładne zobrazowanie wnętrza jelita cienkiego, a rejestrowanie jej położenia w przewodzie pokarmowym ułatwia orientacyjne określenie umiejscowienia ewentualnej patologii.

Jakie są przeciwwskazania do wykonania endoskopii kapsułkowej?

Tak samo jak każda inna procedura medyczna, endoskopia kapsułkowa nie może być wykonana u każdego pacjenta. Do przeciwwskazań endoskopii kapsułkowej należą między innymi zaburzenia połykania uniemożliwiające połknięcie kapsułki.

Przeciwwskazaniem względnym do wykonania tego badania jest posiadanie wszczepionego rozrusznika serca – kamera zawarta w kapsułce może potencjalnie mieć wpływ na pracę wszczepionego urządzenia.

Badania nie powinno się również wykonywać u ciężarnych, ponieważ brakuje rzetelnych badań oceniających bezpieczeństwo wykonania tej procedury podczas ciąży.

Kolejnym przeciwwskazaniem jest obecność przetok, zwężeń lub niedrożności w obrębie przewodu pokarmowego. W tym przypadku istnieje ryzyko zatrzymania się kapsułki, co mogłoby doprowadzić do całkowitej niedrożności jelit.

Endoskopia kapsułkowa – czy mogą wystąpić jakieś powikłania?

Endoskopia kapsułkowa jest bezpiecznym badaniem, jednak wiąże się z niewielkim ryzykiem tego, że kapsułka ulegnie zaklinowaniu w obrębie jelita cienkiego. Ryzyko takiego incydentu jest większe u osób, które posiadają zwężenia w obrębie przewodu pokarmowego. Do takich zwężeń mogą doprowadzić np. guzy bądź zrosty.

Jeśli zaklinowana kapsułka nie powoduje objawów bólowych, to można zachować postawę wyczekującą i oczekiwać na samoistne wydalenie kapsułki. Jeśli jednak zaklinowana kapsułka powoduje objawy, może to oznaczać, że doprowadziła do niedrożności jelita cienkiego, co wymaga szybkiej interwencji za pomocą klasycznej endoskopii bądź zabiegu operacyjnego.

Jak należy przygotować się do badania?

Dzień przed wykonaniem badania pacjent powinien zastosować dietę półpłynną lub płynną, a przez 10 do 12 godzin przed połknięciem kapsułki powinien pozostawać na czczo.

W nocy przed badaniem można przyjmować roztwór glikolu polietylenowego. Wspomaga to usuwanie resztek pokarmu i kału z przewodu pokarmowego oraz pozwala na poprawę wizualizacji jelit podczas badania.

Jak przebiega endoskopia kapsułkowa?

Badanie przeprowadzane jest przy użyciu jednorazowej kapsułki endoskopowej o wymiarach 26×11 mm, wewnątrz której umieszczona jest niewielka kamera – źródło światła i nadajnik. Pacjent połyka kapsułkę, która przemieszcza się przez kolejne odcinki przewodu pokarmowego dzięki fizjologicznym ruchom perystaltycznym.

W przypadku osób, dla których połknięcie kapsułki stanowi problem (np. na skutek anomalii anatomicznych lub zaburzeń neurologicznych), możliwe jest jej wprowadzenie bezpośrednio do żołądka podczas badania endoskopowego górnego odcinka przewodu pokarmowego za pomocą giętkiej rurki.

Zarejestrowane zdjęcia przekazywane są w postaci fal radiowych do anten odbiorczych, a następnie do rejestratora, który przypinany jest np. do paska pacjenta. Badanie trwa ok. 8 h i nie wpływa na codzienną aktywność osoby badanej. Kapsułka po przejściu przez przewód pokarmowy pacjenta wydalana jest z kałem. Zdjęcia łączone są w obraz wideo, który analizowany jest przez lekarza.

Podczas badania można wykonywać codzienne czynności, jednak należy powstrzymać się od intensywnej aktywności fizycznej. Spożywanie pokarmów można rozpocząć około 4 godzin po połknięciu kapsułki.

Czym różni się endoskopia kapsułkowa od pozostałych badań endoskopowych przewodu pokarmowego?

Badanie jest nieinwazyjne, bezbolesne i komfortowe dla pacjenta – nie powoduje żadnych ograniczeń w zakresie codziennych czynności. Endoskopia kapsułkowa jest jednak badaniem wyłącznie diagnostycznym. W przeciwieństwie do pozostałych badań endoskopowych przewodu pokarmowego, w trakcie badania za pomocą kapsułki nie jest możliwe pobranie wycinków do badania histopatologicznego.

Istotną różnicą jest również fakt, że endoskopia kapsułkowa pozwala na ocenę jelita cienkiego, które jest niedostępne do badania w tradycyjnej kolonoskopii czy gastroskopii.

współpraca: lek. Marcin Fajkis