Termin transaminaza określa dwa enzymy – transaminazę asparaginianową i aminotransferaza alaninowa. Enzymy określane są skrótami – AspAT i AlAT. Wzrost stężenia enzymów może wskazywać na choroby wątroby, zarówno pochodzenia wirusowego, autoimmunologicznego, jak i związanego z nadużywaniem alkoholu. Badanie stosunku AspAT do AlAT określa się jako wskaźnik de Ritisa.
Transaminazy – badanie – jakie są wskazania?
Spis treści
Czym są transaminazy?
Pod pojęciem transaminaz kryją się dwa enzymy wątrobowe: aminotransferaza asparaginianowa oraz aminotransferaza alaninowa. Enzymy te często określane są również jako: aminotransferazy. Występują one w wątrobie, mięśniu sercowym, a także w mięśniach szkieletowych. W przypadku uszkodzenia komórek wątroby, bądź komórek mięśni, enzymy te przedostają się do surowicy. Dzięki temu możliwe jest oznaczenie ich stężenia z próbki krwi. Do uszkodzenia komórek wątrobowych oraz mięśniowych może dojść w wyniku niedotlenienia, działania toksyn.
Wartości prawidłowe dla transaminaz to:
- transaminaza asparaginianowa – AspAT<40IU/l;
- aminotransferaza alaninowa – AlAT < 40IU/l.
Aminotransferaza alaninowa
Aminotransferaza alaninowa oznaczana jest skrótem AlAT. Głównym miejscem występowania tego enzymu jest wątroba. Wzrost aktywności tego enzymu ma miejsce w przebiegu ostrego uszkodzenia miąższu wątroby. Może dochodzić do niego w wyniku zapalenia wątroby na tle wirusowym, toksycznym, bądź polekowym (np. po przedawkowaniu paracetamolu). W takim przypadku aktywność aminotransferazy alaninowej może przekraczać normę od 10 do nawet 100 razy.
Gdy wzrost AlAT przekracza normę około 2–10 razy, może mieć to związek z przewlekłymi zapaleniami wątroby, marskością, poalkoholowym zapaleniem wątroby, a także nowotworem wątroby.
Wzrost aktywności AlAT w granicach około 2 razy powyżej normy może być związany ze stłuszczeniem wątroby, bądź zapaleniem wątroby typu C.
Aminotransferaza asparaginianowa
Aminotransferaza asparaginianowa oznaczana jest skrótem AspAT. Jest enzymem o mniejszej swoistości niż AlAT, bowiem występuje w komórkach takich narządów jak: wątroba, mięsień sercowy, mięśnie szkieletowe, a także nerki oraz mózgu.
Aktywność tego enzymu znacznie wzrasta w przebiegu ostrego zapalenia wątroby na tle toksycznym. Wysokie wartości mogą również występować u pacjentów z zawałem mięśnia sercowego. Do wzrostu AspAT dochodzi także w przebiegu:
- marskości wątroby,
- nowotworów wątroby,
- zapalenia wątroby na tle wirusowym, bądź autoimmunologicznym,
- cholestazy zewnątrzwątrobowej.
Dodatkowo wzrost aktywności aminotransferazy asparaginianowej może być spowodowany zapaleniem trzustki, niewydolnością serca (dochodzi wówczas do niedotlenienia komórek wątrobowych i ich obumarcia).
Kiedy lekarz zleca oznaczenie transaminaz?
Oznaczenie aktywności tych enzymów zlecane jest przez lekarza zwykle razem. Znaczenie w diagnostyce procesu chorobowego ma określenie stosunku aktywności AspAT/AlAT. Wartość ta określana jest mianem wskaźnika de Ritisa.
Lekarz zleca oznaczenie aminotransferaz w przypadku podejrzenia choroby wątroby. Objawy, które mogą występować wówczas u pacjenta to m.in.: ból w prawym podżebrzu, żółtaczka, świąd skóry, nudności, wymioty, wzdęcia, ogólne złe samopoczucie, zaburzenia krzepnięcia krwi. U kobiet zaburzenia miesiączkowania. U mężczyzn mogą wystąpić takie zaburzenia jak utrata libido, powiększenie gruczołów piersiowych.
Oznaczenie aktywności aminotransferaz wykonuje się z próbki krwi. Pacjent na pobranie krwi powinien zgłosić się na czczo.
Wskaźnik de Ritisa
Określenie wartości współczynnika ma znaczenie, tylko wówczas, gdy aktywności aminotransferaz przekraczają granicę normy <5 krotnie. Określa on stosunek aktywności aminotransferazy asparaginianowej do aminotransferazy alaninowej – AspAT/AlAT.
Wskaźnik de Ritisa <1 może oznaczać:
- ostre wirusowe zapalenie wątroby;
- przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby;
- autoimmunologiczne zapalenie wątroby;
- niealkoholowe stłuszczenie wątroby;
- hemochromatozę;
- uszkodzenie hepatocytów przez toksyny.
Wskaźnik de Ritisa >1 może oznaczać:
- marskość wątroby;
- stłuszczenie wątroby;
- choroby wątroby, które spowodowane są przez nadmierne spożywanie alkoholu.
Z taką wartością wskaźnika de Ritisa możemy mieć do czynienia u pacjentów z zawałem mięśnia sercowego.
Opublikowano: 10.08.2015;
aktualizacja: 13.10.2017
Oceń:
4.7
209
Komentarze i opinie (0)