Posiew z pochwy – wskazania, przygotowanie, interpretacja wyniku

Na czym polega posiew z pochwy?

Posiew z pochwy jest badaniem mikrobiologicznym, które polega na hodowli materiału pobranego z pochwy na specjalnych podłożach. Umożliwia to wyhodowanie mikroorganizmów – bakterii, grzybów lub pasożytów – obecnych w badanym materiale z jednoczesnym określeniem ich lekowrażliwości wyrażanym w tzw. antybiogramie. W warunkach prawidłowych błona śluzowa pochwy skolonizowana jest przede wszystkim przez bakterie z rodzaju Lactobacillus (tzw. pałeczki kwasotwórcze).

Produkując kwas mlekowy i wydzielając go do otoczenia, zapewniają utrzymanie odpowiednio niskiego pH w pochwie. Środowisko takie stanowi barierę przed inwazją przez mikroorganizmy chorobotwórcze. Zaburzenie owego mikrośrodowiska spowodowane może być przez wiele czynników, zarówno zewnętrznych (zaniedbywanie higieny intymnej, kontakty seksualne), jak i wewnętrznych (zaburzenia hormonalne, choroby przewlekłe – zwłaszcza cukrzyca, ciąża, niedobory odporności, itd.).

W takich warunkach może nastąpić intensywny rozwój flory nieprawidłowej, co skutkować będzie pojawieniem się objawów infekcji intymnej. Posiew wydzieliny z pochwy umożliwia rozpoznanie gatunku mikroorganizmu wywołującego objawy. Innym zagadnieniem są posiewy wykonywane u kobiet w ciąży – mają one znaczenie profilaktyczne, służące ocenie ryzyka zakażenia dziecka podczas porodu. Po uzyskaniu wzrostu mikroorganizmów w hodowli i ich identyfikacji przeprowadza się badanie ich wrażliwości na leki – tzw. antybiogram – i dobiera odpowiednie leczenie.

Posiew z pochwy w ciąży

Posiew z pochwy wykonywany jest najczęściej u kobiet w okresie między 35. i 37. tygodniem ciąży. Badanie to ma znaczenie profilaktyczne. Służy wykryciu kolonizacji błony śluzowej pochwy przez bakterie z gatunku Streptococcus agalactiae (paciorkowiec grupy B, GBS). Nie są one groźne dla dorosłych osób bez zaburzeń odporności i ich obecność nie wywołuje u nich objawów.

Niebezpieczne stają się dopiero podczas porodu, kiedy to mogą przedostać się do organizmu dziecka po pęknięciu błon płodowych i podczas przeciskania się przez kanał rodny. GBS wywołują u noworodków infekcje o ciężkim, zagrażającym życiu przebiegu, jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenie płuc z niewydolnością oddechową. Mogą również przyczynić się do wystąpienia powikłań ciąży. Stwierdzenie kolonizacji narządów płciowych przez S. agalactiae jest silnym wskazaniem do profilaktycznego zastosowania antybiotyków przed porodem.

Wskazania do posiewu z pochwy

Innym wskazaniem do wykonania posiewu z pochwy jest podejrzenie infekcji pochwy. Do najczęstszych objawów należą upławy (często o nieprzyjemnym zapachu) i świąd. Upławy w przebiegu infekcji pasożytami z rodzaju Trichomonas (tzw. rzęsistkowica) są najczęściej obfite, pieniste i zielonkawe, zakażenia grzybicze pochwy natomiast charakteryzują się upławami w postaci białawych grudek (tak zwane serowate upławy).

Większość infekcji pochwy nie wymaga wykonania posiewów z uwagi na charakterystyczny przebieg. Mogą one jednak być wskazane w przypadku utrzymywania się objawów mimo leczenia lub częstych, nawracających zakażeń. Wykonywany w takich sytuacjach antybiogram umożliwia podjęcie leczenia celowanego o wysokiej skuteczności.

Posiew z pochwy – jak się wykonuje, jak się przygotować?

Posiew z pochwy może być uznany za wiarygodny wyłącznie pod warunkiem wyeliminowania czynników powodujących zanieczyszczenie próbki lub wywołujących zmianę flory pochwy. W związku z tym obowiązuje kilka zasad przygotowania się do badania.

W pierwszej kolejności przed przystąpieniem do badania, należy przekazać lekarzowi informację o aktualnych i przebytych chorobach oraz o wszystkich pobieranych lekach (z uwzględnieniem leków bez recepty i preparatów ziołowych). Na co najmniej 3 doby przed pobraniem próbek należy powstrzymać się od współżycia płciowego. W tym okresie nie należy też stosować leków dopochwowych i irygacji dopochwowych.

Badania posiewu z pochwy nie wykonuje się podczas miesiączki. Przed pobraniem próbek należy dokładnie umyć okolicę krocza i zewnętrznych narządów płciowych stosując wodę ze zwykłym mydłem (użycie płynu do mycia z zawartością środków przeciwbakteryjnych lub środków higieny intymnej poskutkuje uzyskaniem fałszywych wyników). Próbkę do badania stanowi wymaz z błony śluzowej. Może być ona pobrana przez lekarza, pielęgniarkę lub samodzielnie za pomocą specjalnych zestawów. Próbkę uzyskuje się przez wprowadzenie patyczka zakończonego wacikiem do pochwy, a następnie umieszczenie go w sterylnej probówce i szczelne zamknięcie. Tak pobrany materiał wysyłany jest do laboratorium mikrobiologicznego. W przypadku samodzielnego pobierania próbki, należy ściśle stosować się do instrukcji zawartych na opakowaniu zestawu lub udzielonych przez lekarza.

Posiew wymazu z pochwy – wynik ujemny

Za wynik prawidłowy uznaje się brak wzrostu mikroorganizmów chorobotwórczych w materiale z błony śluzowej pochwy. Posiew taki określa się jako ujemny. O posiewie dodatnim mówimy, gdy na podłożu hodowlanym został uzyskany wzrost flory patogennej. W takim przypadku wykonywany jest jednocześnie antybiogram, który określa wrażliwość mikroorganizmów na leki z różnych grup. Na wyniku badania podana jest nazwa gatunkowa wyhodowanego patogenu oraz lista grup leków z informacją o wrażliwości lub jej braku. W niektórych przypadkach podawana jest też wartość tzw. minimalnego stężenia hamującego (MIC), wyrażająca w sposób bardziej precyzyjny wrażliwość na dany lek.

Wynik ujemny posiewu z pochwy zazwyczaj oznacza prawidłowy stan środowiska mikrobiologicznego pochwy. Warto jednak pamiętać, że standardowe posiewy nie wykrywają tzw. bakterii atypowych (np. z rodzaju Chlamydia ), które mogą być przyczyną części infekcji intymnych. Nie rosną one na zwykłych podłożach hodowlanych. W takim przypadku mówimy o wyniku fałszywie ujemnym – infekcja jest obecna mimo braku wzrostu mikroorganizmu. Wyniki fałszywie ujemne uzyskuje się również w przypadku niestosowania się do opisanych wyżej zasad pobierania materiału do badania.

Tak jak w przypadku innych badań, wynik posiewu z pochwy zawsze powinien być skonsultowany z lekarzem.

Posiew z pochwy – wyniki

Posiew z pochwy dodatni interpretuje się jako obecność organizmów chorobotwórczych w badanym materiale. Znaczenie takiego wyniku zależy od wskazań do badania, prezentowanych objawów i historii choroby osoby badanej. Jeśli badanie było wykonane u kobiety ciężarnej, oznacza kolonizację dróg rodnych przez paciorkowce grupy B. Jest to jednoznaczne ze stwierdzeniem podwyższonego ryzyka okołoporodowego i stanowi wskazanie do zastosowania antybiotyków w celu usunięcia bakterii. Wyhodowanie pasożytów lub grzybów u kobiet z objawami infekcji intymnej pozwala zazwyczaj potwierdzić zakażenie i wdrożyć leczenie zgodne z antybiogramem.

Wyhodowanie bakterii w posiewie z pochwy nie ma znaczenia diagnostycznego (z uwagi na stałą kolonizację pochwy przez różne gatunki bakterii), chyba że dotychczasowe leczenie infekcji intymnej okazało się nieskuteczne i posiew został wykonany w celu określenia wrażliwości bakterii na leki. Niestosowanie się do zasad pobierania próbki do badania skutkuje otrzymaniem wyniku fałszywie dodatniego – stwierdzającego obecność patogenu mimo jego rzeczywistej nieobecności w narządach płciowych kobiety badanej.