Peptyd C – badanie stężenia C peptydu w cukrzycy

Peptyd C – co to jest?

Peptyd C to część cząsteczki proinsuliny. Jest to białko, które o faktycznej produkcji insuliny przez wyspy trzustkowe. Badanie peptydu C wykorzystuje się badaniu cukrzycy. Jest to parametr bardziej dokładny od insuliny.

Diagnostyka cukrzycy opiera się na zaistnieniu u pacjenta charakterystycznych objawów choroby oraz na wykonaniu badań laboratoryjnych. Niepokojące objawy to utrata masy ciała, wzmożone pragnienie i wielomocz, świąd skóry, senność lub zaburzenia widzenia.

Diagnostyka laboratoryjna cukrzycy zakłada wykonanie następujących badań laboratoryjnych:

• oznaczanie glukozy na czczo,
• oznaczanie glikemii przygodnej (o dowolnej porze dnia, niezależnie od pory posiłku),
• doustny test tolerancji glukozy.

Dlaczego badanie C peptydu jest lepsze od badania insuliny?

Na etapie różnicowania typu cukrzycy, wdrażania insulinoterapii lub określenia insulinooporności tkanek, oznaczane jest stężenie insuliny. Zanim pojawi się ona w krwiobiegu, około 50–60 proc. jest metabolizowane przez wątrobę. Okres półtrwania insuliny w surowicy to jedynie 5 minut, dlatego precyzyjne określenie jej stężenia stwarza trudności diagnostyczne i interpretacyjne.

Dlatego zwrócono uwagę na peptyd C – odszczepiany od cząsteczki proinsuliny w ilościach równych ilości powstającej insuliny. Nie jest on degradowany w wątrobie, a jego okres półtrwania to 30 minut. Stężenie peptydu C w surowicy niemal pięciokrotnie przekracza stężenie insuliny i jest precyzyjnym odbiciem jej trzustkowej syntezy. Stąd coraz większa rola peptydu C w diagnostyce zaburzeń gospodarki węglowodanowej.

Kiedy i u kogo bada się peptyd C?

Badanie peptydu C wykonuje się u osób z hipoglikemią (niskim cukrem we krwi), co pozwala na:

• rozpoznanie wyspiaka insulinoma – jest to guz trzustki cechujący się wzmożoną produkcją insuliny; jego objawy to poty, osłabienie, splątanie, bladość powłok skórnych i zaburzenia widzenia; w skrajnych przypadkach insulinoma prowadzi do zaburzeń oddechu i krążenia oraz śpiączki;
• rozpoznanie umyślnego wstrzykiwania insuliny w zespole Munchausena.

U osób z normoglikemią pozwala na kontrolę remisji cukrzycy.

U osób z hiperglikemią (wysokim poziomem cukru we krwi):

• ocena chwiejności cukrzycy i monitorowanie terapii – u osób z wyrównaną cukrzycą, poziom glukozy i insuliny, a tym samym peptydu C powinien pozostawać w zakresie wartości referencyjnych; u osób leczonych insuliną nie oznacza się jej poziomu z racji zafałszowania wyników, a jedynie bazuje się na oznaczaniu peptydu C;
• różnicowanie typów cukrzycy: w cukrzycy typu I, o podłożu autoimmunologiczym, destrukcja komórek beta trzustki pociąga za sobą niskie stężenie peptydu C; zaś w typie II cukrzycy insulinooporność tkanek powoduje hiperglikemię i następowy wzrost produkcji insuliny i peptydu C;
• diagnostyka nietolerancji glukozy i cukrzycy – nietolerancja glukozy to stan przedcukrzycowy, oznaczający prawidłowy poziom glukozy na czczo z jednoczesną hiperglikemią przygodną lub w doustnym teście tolerancji glukozy;
• ocena radykalności pankreatektomii (usunięcie trzustki) – jeśli trzustka została usunięta całkowicie, w surowicy nie stwierdza się obecności peptydu C;
• ocena endogennej funkcji trzustki, czyli wielkości syntezy insuliny, także u osób po przeszczepie trzustki.

Peptyd C – jaka jest norma?

Peptyd C oznaczany jest na czczo, po pobraniu 2–3 ml krwi z żyły łokciowej; wynik zazwyczaj dostępny jest następnego dnia. Norma peptydu C to 0,37–1,2 nmol/ l, lub wyrażona w innych jednostkach 1,1–3,6 µg/ l.

Peptyd C oznaczany być może w teście stymulacji z glukagonem – najpierw na czczo, a potem po podaniu dożylnie 1 mg glukagonu. Glukagon działa przeciwstawnie do insuliny, podwyższając poziom cukru we krwi, więc jego podanie dożylne spowoduje hiperglikemię i w efekcie wzrost stężenia insuliny i peptydu C. Dzięki temu możliwa jest ocena rezerw insuliny w trzustce.

Norma dla peptydu C po podaniu glukagonu to 1–4 nmol/ l, wynik poniżej 0,6 nmol/ l mogą wskazywać na cukrzycę.

Ile kosztuje badanie peptydu C? W zależności od gabinetu to koszt rzędu około 30 złotych. Badanie jest szybkie, bezpieczne i bezbolesne.