Rak jelita grubego a mutacje genowe
Rak jelita grubego to jeden z najczęściej diagnozowanych nowotworów cechujący się znaczną śmiertelnością. W ramach profilaktyki raka jelita grubego zalecane jest regularne wykonywanie kolonoskopii, a w przypadku rodzinnego występowania raka jelita grubego także testów genetycznych.
Jednym z nich jest test na mutację genów MSH2, MSH6 i MLH1. O czym mówią te testy? Jakie znaczenie mają geny MSH2, MSH6 i MLH1 w zachorowalności na raka jelita grubego?
Zespół Lyncha a geny MSH2, MSH6 i MLH1
Czy rak jelita grubego jest dziedziczny? Szacuje się, że w około 10–20 proc. przypadków – zostaje dziedziczony.
Za rodzinną polipowatość gruczolakowatą odpowiada mutacja genu APC, zaś za tzw. zespół Lyncha, czyli dziedziczny rak jelita grubego niezwiązany z polipowatością (HNPCC), odpowiadają mutacje genów MSH2, MSH6 i MLH1.
Geny te należą do grupy tzw. genów naprawczych, czyli odpowiadających za reperowanie uszkodzeń DNA bezpośrednio leżących u podłoża zmian nowotworowych. Zaburzenie funkcji takich genów wyklucza fizjologiczne mechanizmy naprawcze i sprzyja powstawaniu nowotworów. Wtedy rak jelita grubego może rozwinąć się już w młodym wieku. Dla zespołu Lyncha charakterystyczne jest znaczne ryzyko zachorowania na raka jelita grubego, ale także raka trzonu macicy i jajnika u kobiet oraz raka żołądka, jelita cienkiego, dróg żółciowych, trzustki oraz nowotwory układu moczowego.
Do niedawna kryteria diagnostyczne zespołu Lyncha i zwiększonego ryzyka zachorowania na raka jelita grubego obejmowały dane rodowodowo-kliniczne określające liczbę przypadków raka jelita grubego w rodzinie oraz stopień pokrewieństwa. Obecnie medycyna dostarcza bardziej wygodnego i wiarygodnego testu – jest nim test na mutację genów, które występują najczęściej w Polsce, tj. MLH1 i MSH2.
Badanie na geny MSH2, MLH1, MSH6 – dla kogo?
Test DNA wykrywający mutację genów MSH2, MSH6 i MLH1 powinien być wykonany u każdego, kto niepokoi się możliwością zachorowania na raka jelita grubego lub choruje na raka jelita grubego i chce potwierdzić lub wykluczyć genetyczne podłoże choroby.
Ponadto test na mutację genów opisywanych w tym miejscu może być wykonany przez osobę, która:
- posiada w rodzinie osoby dotknięte rakiem jelita grubego;
- chce oszacować ryzyko obciążenia potomstwa mutacją predysponującą do zachorowania na nowotwór jelita grubego;
- zauważa u siebie niepokojące objawy w postaci krwawienia z przewodu pokarmowego, naprzemiennych biegunek i zaparć czy bólów brzucha.
Dostępne na rynku testy umożliwiają zbadanie mutacji genowych w kierunku raka jelita grubego z krwi żylnej lub wymazu z wewnętrznej strony policzka.
Test DNA na mutacje MSH2, MSH6 i MLH1 – jak wygląda?
Testy na mutacje MSH2, MSH6 i MLH1 wykonywane są w wyspecjalizowanych laboratoriach genetycznych. Możliwe jest wykonanie testu bezpośrednio w laboratorium lub zakup testu on-line czy telefonicznie. W przypadku tej drugiej możliwości pacjent otrzymuje wymazówkę, którą samodzielnie pobiera materiał poprzez potarcie nią błony śluzowej policzka. Tak pobrany materiał należy umieścić w podłożu transportowym i odesłać do laboratorium.
Średni czas oczekiwania na wynik to 14 dni. Ile kosztuje badanie na mutację genów MSH2, MSH6 i MLH1? To koszt wysokości 1800 zł przy analizie 169 mutacji w 5 genach (MLH1, MSH2, MSH6, NOD2, CHEK2) oraz 400 zł dla 20 zmian w trzech genach (MSH2, MSH6, MLH1).
Test DNA w kierunku raka jelita grubego nie wymaga żadnego przygotowania ze strony pacjenta – jest bezbolesny i całkowicie bezpieczny.
Nowotwór jelita grubego a dodatni test na mutacje MSH2, MSH6, MLH1
Stwierdzenie obecności mutacji odpowiedzialnej za raka jelita grubego to nie wyrok. Test nie musi oznaczać obecności choroby, a jedynie zwiększone predyspozycje do jej rozwoju. Pacjent świadomy zagrożenia może wyprzedzić chorobę o krok, stosując odpowiedni schemat postępowania profilaktycznego.
Dodatni test DNA w kierunku mutacji MSH2, MSH6, MLH1 obliguje do corocznych badań kolonoskopijnych, poczynając od 20. roku życia. Stosowana jest też prewencja w postaci zażywania aspiryny oraz stosowania diety ubogiej w tłuszcz zwierzęcy i mięso czerwone, a obfitującej w błonnik.
W razie wykrycia obecności polipów w jelicie grubym, u pacjentów z dodatnim testem na mutacje MSH2, MSH6, MLH1, zalecana jest profilaktyczna kolektomia, czyli usunięcie jelita grubego.
