Relacyjne zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (ROCD) – co to jest, przyczyny, objawy, leczenie

OCD – czym jest?

ROCD to stosowane przez klinicystów określenie na jedną z form przebiegu OCD – obsesyjno-kompulsywnego zaburzenia osobowości. Jego głównym objawem są nawracające natrętne myśli (obsesje) lub wewnętrzny przymus wykonywania czynności (kompulsje). Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne cechuje niemożność uniknięcia danych myśli czy czynności – choć jednostka czuje wewnętrzny sprzeciw i duży dyskomfort, musi im się poddać.

Najnowsza część Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Zaburzeń ICD-11 definiuje OCD jako całą grupę zaburzeń o podobnej etiologii i charakterystyce. Oprócz klasycznej formy należą do nich między innymi:

• cielesne zaburzenie dysmorficzne (zwane wcześniej dysmorfofobią), czyli nieuzasadnione przekonanie o odrażającym wyglądzie własnego ciała lub jego części;
• syllogomania (znana również jako zespół Diogenesa), czyli patologiczne zbieractwo;
• hipochondria;
• trichotillomania (kompulsywne wyrywanie włosów);
• dermatillomania (patologiczne skubanie skóry). Wszystkie te zaburzenia mają jeden wspólny czynnik: pacjent nie jest w stanie zapanować nad myślami czy czynnościami, choć czuje związany z nimi dyskomfort.

Zobacz też: Jak radzić sobie z zazdrością i lękiem przed zdradą?

ROCD – na czym polega?

Relacyjne zaburzenie obsesyjno-kompulsywne nie ma osobnej definicji w ICD-11. Jednak wielu specjalistów od zdrowia psychicznego używa tego terminu na określenie takiego rodzaju zaburzenia obsesyjno-kompulsywnego, w którym natrętne myśli skoncentrowane są na związku z bliską osobą lub na samym partnerze czy partnerce. Niekiedy ROCD przybiera również mniej typową formę – na przykład gdy dotyczy relacji z rodzicem, czy z Bogiem.

Pierwsze opisy przypadków ROCD pojawiły się w drugiej dekadzie XXI wieku. Jednostki dotknięte tą przypadłością ciągle zastanawiają się nad swoimi uczuciami względem partnera. Kwestionują to, czy jest on właściwą osobą do spędzenia reszty życia, zastanawiają się, jak to jest być z kimś innym. Należy podkreślić, że dzieje się to mimo miłości do partnera. Jednak osoba z ROCD może nigdy nie być pewna, czy doświadcza miłości i czy ją czuje.

Zobacz też: Na czym polega patologiczne zbieractwo?

Relacyjne OCD – jak wygląda?

Osoby cierpiące na relacyjne zaburzenie obsesyjno-kompulsywne często nie dostrzegają zalet partnera, za to uwypuklają jego wady, w tym nawet drobne detale fizyczności. Nierzadko zastanawiają się, czy druga połówka nie powinna zacząć inaczej się ubierać, wysławiać, a nawet zmienić poglądy. Zdarza się również, że osoba z ROCD porównuje partnera do poprzednich, mimo że nic już do nich nie czuje.

Warto zwrócić uwagę, że istotą ROCD jest charakter obsesyjnych myśli – są one niechciane. Pacjent czy pacjentka cierpiący/-a na ROCD nie chce doświadczać takich refleksji, ponieważ stoją one w sprzeczności z uczuciem do partnera/partnerki. Nie jest jednak w stanie ich uniknąć i zadręcza się nimi, co dodatkowo powoduje ogromne poczucie winy, wstyd i przekonanie o własnej niegodziwości.

Przeczytaj też: Czym jest poliamoria?

ROCD – skąd się bierze?

Relacyjne zaburzenie obsesyjno-kompulsywne często dotyka osób o perfekcjonistycznym rysie osobowości – wymagają wówczas bycia idealnym nie tylko od siebie, ale i od partnera. Często cierpią na nie również osoby lękowe. Osoby zgłaszające specjalistom objawy ROCD zazwyczaj zauważają jego objawy już we wczesnej dorosłości. Niekiedy symptomy relacyjnego obsesyjno-kompulsywnego zaburzenia osobowości pojawiają się w każdym romantycznym związku, w innych przypadkach – tylko w tych uważanych przez jednostkę za długodystansowe.

W wielu przypadkach ROCD aktywowane jest przez rozstanie. Wówczas natrętne myśli skupiają się wokół byłego partnera i idealizują go, a jednostka jest przekonana, że nigdy nie stworzy już tak dobrego związku. Zdarza się, że każda nowa osoba porównywana jest do tej, z którą się rozstaliśmy – co uniemożliwia stworzenie kolejnego, satysfakcjonującego związku.

To też może Cię zainteresować: Poligamia – gdzie jest legalna?

Jak leczyć relacyjne OCD?

W przypadku relacyjnego zaburzenia obsesyjno-kompulsywnego podstawowym sposobem leczenia jest psychoterapia. Jednostka, która rozpoczyna terapię, zapoznaje się z mechanizmami działania zaburzenia obsesyjno-kompulsywnego, zaś terapeuta poznaje szczegóły dotyczące charakteru i czasu trwania poszczególnych obsesyjnych myśli.

Psychoterapia w dużej części polega na pracy nad katastroficznymi i nierealnymi przekonaniami dotyczącymi relacji partnerskiej. Pomaga również odbudować poczucie własnej wartości w związku. W zależności od potrzeb, do terapii może również zostać włączony partner czy partnerka osoby z ROCD. Warto pamiętać, że celem terapii nie jest ocalenie związku za wszelką cenę, a efektywna walka z negatywnymi objawami zaburzenia, które niszczy dobrostan jednostki.