Dlaczego ludzie zdradzają? Psychologiczne tło zachowań i powodów zdrady
Psychologowie są zgodni co do tego, że na udany związek składają się trzy komponenty: intymność, namiętność i zaangażowanie. Występują one równolegle, choć z natężeniem zmiennym w czasie w zależności od czasu trwania związku i satysfakcji, która z niego płynie. Niestety nie udało się równie jednoznacznie ustalić tego, w jakim celu ludzie jako gatunek wiążą się w pary monogamiczne. Nie ulega natomiast wątpliwości, że zdrady emocjonalne i fizyczne są dosyć częstym zjawiskiem.
Przypuszcza się, że najczęstszą przyczyną zdrady partnera jest utrata namiętności oraz intymności, niezależnie od istnienia zaangażowania. Jednocześnie osoba zdradzająca może poszukiwać doznań, które pobudzą jej układ nagrody, wydzielanie dopaminy i adrenaliny.
Przyczyn dla zdrady partnera może być bardzo wiele i trudno wskazać na te „mniej” i „bardziej” istotne. Psychologowie często wskazują na następujące powody zdrady:
niespełnione potrzeby emocjonalne, fizyczne lub seksualne;
brak komunikacji i nawracające konflikty;
nuda i rutyna w związku;
niskie poczucie własnej wartości i potrzeba bycia docenionym;
brak empatii;
niemożność kontroli popędu;
czynniki zewnętrzne jak naciski środowiskowe, czy uwarunkowania kulturowe;
chęć odwetu za zdradę partnera.
Co ciekawe, badacze są zgodni co do tego, że statystycznie częściej zdradzają mężczyźni, ale także tego, że pary, w których osoby dobierają się w sposób zbliżony pod względem atrakcyjności, są mniej podatne na zdradę.
Przeczytaj również:
Dlaczego kobiety zdradzają? Jak zachowuje się osoba, która zdradza?
Najczęstsze sygnały mogące wskazywać na zdradę
Warto wiedzieć, na jakie zachowania partnera zwrócić uwagę, aby w porę podjąć odpowiednie działania. Oznaki zdrady w przypadku każdej pary mogą wyglądać nieco inaczej, w zależności od stylu komunikacji wypracowanego w danym związku i charakteru partnerów. Jakie są jednak typowe, pierwsze oznaki zdrady?
Zmiany w komunikacji i emocjach
Sygnałem ostrzegawczym, który może sygnalizować zdradę, są wahania emocjonalne, unikanie kontaktu wzrokowego. Z jednej strony partner, który dopuszcza się zdrady, zaczyna odnosić się chłodno do drugiej osoby, ale okresy milczenia często są przerywane wręcz nachalną uwagą i okazywaniem uczucia. Ma to za zadanie skompensować świadomość rozpadu związku i jest przejawem wyrzutów sumienia. Symptomem może być też unikanie rozmów o wspólnej przyszłości, koncentrowanie się wyłącznie na bieżących zadaniach.
Tajemniczość i ukrywanie informacji
Sygnały zdrady zwykle obejmują nagłą skrytość lub tajemniczość. Pojawiają się rozmowy telefoniczne, które trzeba przeprowadzić w samotności, dodatkowe zadania, wyjazdy służbowe i spotkania w pracy, wyjścia z „nowymi znajomymi” i zmiany haseł do portali społecznościowych, skrzynek mailowych i telefonu. Niewierna żona lub mąż mogą też poczuć nagłą potrzebę założenia nowego konta w banku (dla siebie), aby ukrywać wydatki, które trudno byłoby wyjaśnić.
Zachowania defensywne i nadmierna irytacja
W niektórych przypadkach obok wybuchów emocji pojawia się nadmierna irytacja pozornie bez powodu, ale także różnego rodzaju defensywne zachowania partnera, które mają za zadanie odwrócić uwagę od zmiany stylu życia. Takimi zachowaniami może być próba przerzucenia odpowiedzialności za zdradę na drugą osobę, unikanie odpowiedzi na pytania związane z tematem. Inną strategią są próby racjonalizacji zdrady fizycznej lub emocjonalnej, np. poprzez tłumaczenie jej utratą kontroli po spożyciu alkoholu, samotnością lub innymi zdarzeniami.
Nagła dbałość o wygląd i potrzeba zmian
Zmianami, które mogą budzić podejrzenia, są też nagłe modyfikacje dotychczasowych schematów zachowań partnera. Nagłe zainteresowanie formą fizyczną, nadmierne zaangażowanie w dbałość o wygląd lub zmiana diety na zdrową to tylko kilka przykładów, które mogą świadczyć o tym, że partner usiłuje zaimponować innej osobie.
Zmiany w sferze seksualnej i bliskości
Zdrada zwykle odbija się też na strefie intymnej partnerów. Jej typowym przejawem jest oziębłość i spadek libido. Z drugiej strony seksuolodzy zwracają uwagę, że może wystąpić też większa ochota na współżycie, testowanie nowych technik i zmiana dotychczasowych przyzwyczajeń.
Przeczytaj również:
Dlaczego mężczyźni zdradzają? W jaki sposób usprawiedliwiają zdradę?
Sygnały w zachowaniu online i w mediach społecznościowych
W dobie powszechnego dostępu do internetu zdrada emocjonalna (a niekiedy również fizyczna) stała się prostsza niż kiedykolwiek. Jeśli podejrzewasz zdradę, zwróć uwagę na takie zachowania, jak:
częste usuwanie historii przeglądania,
intensywniejsze korzystanie z telefonu lub internetu w pracy, wieczorami lub w weekendy,
regularne zmiany haseł w serwisach społecznościowych,
utrzymywanie intensywnej znajomości online z nowymi osobami,
regularne otrzymywanie wiadomości na czatach lub za pośrednictwem SMS.
Kiedy podejrzenia mogą być nieuzasadnione?
Nagłe zmiany w zachowaniu mogą mieć wiele różnych przyczyn i niekoniecznie muszą oznaczać niewierność partnera. Zbliżone symptomy wynikają z potrzeby przestrzeni w związku, a nawet stresu w pracy. Niestabilne i silne emocje mogą być też przejawem epizodów depresyjnych lub innych zaburzeń na tle psychicznym. W przypadku braku „twardych dowodów” nie trzeba reagować od razu paniką. W pierwszej kolejności należy poznać prawdziwy powód zmiany w zachowaniu.
Jak rozmawiać o zdradzie i podejrzeniach?
Zdrada w związku jest jednym z najtrudniejszych doświadczeń, z jakimi mogą borykać się partnerzy. Kluczowe znaczenie ma szczera rozmowa, nierzadko konieczne staje się skorzystanie z pomocy psychoterapeuty w ramach terapii par. Etapy pracy ze zdradą obejmują cztery stadia:
wyczerpujące omówienie szczegółów zdrady,
zadośćuczynienie, czyli przywrócenie równowagi i wzajemnego zaufania,
transparentność,
odbudowa relacji.
Trzeba też mieć świadomość, że choć zdrady nie da się zapomnieć, można ją przepracować i odbudować nadszarpnięte zaufanie, choć jest to proces czasochłonny, trudny i wymagający pracy obu osób. Niestety ta praca nie zawsze kończy się sukcesem i nie każdą relację udaje się odbudować.
Przeczytaj również:
Zazdrość i lęk przed zdradą – jak sobie z nimi radzić?
Psychologiczne skutki zdrady dla obu stron
Coraz częściej wskazuje się na to, że zdrada emocjonalna i fizyczna to dla partnera, który został zdradzony, doświadczenie traumatyczne, które może doprowadzić nawet do rozwoju specyficznej postaci zespołu stresu pourazowego, zwanego PISD (ang. Post-Infidelity Stress Disorder). Zaburzenie to dotyka nawet 60% osób, które doznały zdrady ze strony partnera. Obok nasilonych epizodów depresji i lęku w przypadku PISD, pojawiają się takie symptomy, jak: zazdrość, gniew, żal, spadek zaufania, rozdrażnienie, a codzienności towarzyszą natrętne myśli o zdradzie. Psychologiczne objawy zdrady mogą utrzymywać się nawet przez kilka miesięcy, skutecznie utrudniając codzienne funkcjonowanie i wejście w nową relację.
