Przytulia czepna to roślina, która posiada długą historię tradycyjnego użytkowania leczniczego i obecnie jest również szeroko stosowana przez wielu zielarzy. Jakie są jej właściwości zdrowotne i kiedy warto sięgać po ten surowiec? Odpowiedzi na te oraz inne pytania znajdziesz w poniższym tekście.
Przytulia czepna – zastosowanie, właściwości zdrowotne, kiedy zbierać?
Spis treści
Co to jest przytulia czepna?
Przytulia czepna (łac. Galium aparine, ang. goosegrass, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza „gęsia trawa”) zwana także ostrzycą, lepiadłem lub czepczycą, to jednoroczna roślina zielna. Należy do rodziny marzanowatych (łac. rubiaceae). Porasta dziko tereny Europy, Azji, Afryki Północnej oraz obu Ameryk. W Polsce występuje pospolicie, uznawana jest powszechnie za chwast.
Jak wygląda przytulia czepna? Choć na pierwszy rzut oka roślina ta wydaje się dość niepozorna, może osiągać wysokość do nawet kilu metrów. Jej pędy przejawiają tendencję do rozgałęziania się. Łodyga przytulii czepnej może się płożyć lub piąć, w czym pomagają jej sztywne, haczykowate włoski, dzięki którym „chwyta” się innych roślin, do czego też nawiązuje nazwa gatunku.
Drobne podłużne listki przytulii są zebrane w charakterystyczne okółki, z których wyrastają malutkie kwiaty tworzące kwiatostany w postaci wierzchotek. Roślina preferuje stanowiska raczej zacienione i glebę bogatą w azot. Zwykle spotkać ją można na polach uprawnych, obrzeżach lasów, łąk oraz nieużytków. Nasiona przytulii czepnej rozsiewane są przez sierści zwierząt, do której z łatwością przyczepiają się za pomocą niewielkich haczyków.
Przytulia czepna – właściwości zdrowotne
Właściwości lecznicze przytulii czepnej szeroko opisywał Dioskurydes – starożytny botanik i lekarz. Zalecał on stosowanie ekstraktów z tej rośliny m.in. w leczeniu dolegliwości skórnych. Surowiec, zwłaszcza kwiaty przytulii czepnej, wykorzystywano ponadto do zsiadania mleka w produkcji serów oraz pozyskiwania czerwonego barwnika, wykorzystywanego do barwienia tkanin, który po połączeniu z octem zmieniał kolor na niebieski. Jak zatem widać, wachlarz zastosowań przytulii już w zamierzchłych czasach był całkiem szeroki.
Sprawdźmy jednak, co skrywa w sobie, jak działa na organizm i przy jakich dolegliwościach może być jeszcze pomocna przytulia czepna. Otóż surowcem leczniczym wykorzystywanym przez medycynę ludową jest ziele przytulii, czyli wszystkie jej części nadziemne. Ziele zawiera wiele składników aktywnych leczniczo: olejek eteryczny, flawonoidy, irydoidy, taniny, antrazwiązki oraz związki z grupy saponin.
Wprawdzie nie ma badań klinicznych, które dawałyby odpowiedź na pytanie: jak działa przytulia czepna, nie oznacza to jednak, że roślina nie posiada właściwości prozdrowotnych. Jej tradycyjne zastosowanie lecznicze w medycynie ludowej jest całkiem szerokie. Przytulia czepna to wśród zielarzy popularne remedium na rozmaite dolegliwości dermatologiczne. Jej stosowanie wspomaga gojenie się ran, łagodzi stany zapalne oraz podrażnienia towarzyszące np. ukąszeniom owadów.
Właściwości przytulii czepnej pozwalają także na jej zażywanie doustne. Tak stosowana lepczyca może wspomagać pracę układu sercowo-naczyniowego oraz układu moczowego. Przytulia bowiem uznawana jest za środek „czyszczący” krew i usprawniający przepływ limfy. Dodatkowo zwiększa diurezę, poprawia krążenie krwi, działa spazmolitycznie, przeciwbiegunkowo oraz regulująco na przemianę materii oraz pasaż jelitowy.
Dostępne na rynku suplementy diety zawierające w składzie wyciągi z ziela przytulii czepnej polecane są osobom na dietach redukcyjnych, poza tym także jako wsparcie w leczeniu łuszczycy, miażdżycy oraz przy obrzękach związanych z zatrzymywaniem wody w organizmie.
Napary z przytulii można stosować w biegunkach, zatruciach pokarmowych oraz stanach wyczerpania organizmu. Co ciekawe, w starożytności lepczyca uchodziła za popularny afrodyzjak.
Przytulia czepna – kiedy zbierać i jak suszyć?
Samodzielnego zbioru ziela przytulii czepnej można dokonywać w okresie jej kwitnienia, czyli latem. Warto jednak pamiętać, aby odpowiednio zabezpieczyć ręce oraz inne części ciała. Choć haczyki, w jakie wyposażona jest roślina wydają się niepozorne, ich ilość jest tak duża, że można to niestety boleśnie odczuć podczas zbiorów.
Zebrana przytulia powinna zostać poddana suszeniu w odpowiednich warunkach. Najlepiej robić to w przewiewnym miejscu, bez dostępu światła. Surowiec należy rozłożyć cienką warstwą, na pergaminie lub gazetach, które usprawnią proces suszenia.
Jak stosować przytulię czepną?
Nie ma oficjalny rekomendacji odnośnie stosowania przytulii. Dlatego też najczęściej korzysta się z przepisów medycyny ludowej.
Zażywanie lepczycy może się zatem odbywać na kilka różnych sposobów. Zdecydowanie najpopularniejszym jest stosowanie naparu. Aby go wykonać wystarczy zalać łyżkę ususzonego surowca szklanką wrzątku i odstawić pod przykryciem do naciągnięcia na ok. 15-20 min. Tak przygotowany napar zaleca się przyjmować do trzech razy dziennie.
Niekiedy sporządza się także sok z przytulii, który najlepiej spożywać po rozcieńczeniu wodą. W tym miejscu warto także dodać, że młode pędy przytulii, które pojawiają się w okresie wczesnej wiosny, są jadalne i nadają się jako smaczny, odżywczy dodatek do lekkich sałatek warzywnych.
Alternatywę dla suszonego ziela (do nabycia w sklepach zielarskich lub sklepach ze zdrową żywnością) stanowią suplementy przytulii, o których wspomniano już wcześniej. Najczęściej są to kapsułki zawierające odpowiednio sporządzony, sproszkowany ekstrakt z surowca. Podczas ich stosowania należy przestrzegać dawek rekomendowanych przez producenta.
Przytulia czepna – przeciwwskazania
Z uwagi na brak danych, ziela przytulii czepnej nie powinny stosować kobiety w ciąży, karmiące piersią, a także dzieci. Niektóre osoby mogą okazać się wrażliwe na jej działanie, co objawia się np. reakcjami alergicznymi lub dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego (biegunka, niestrawność, bóle brzucha). Stosując jakiekolwiek leki, ewentualna suplementacja przytulii powinna zostać poprzedzona konsultacją z lekarzem.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Ali-Snafi A. Chemical constituents and medical importance of Galium aparine - a review. IAJPS 2018: 05 (03), 1739-1744;
- Antoniak K. i wsp.: Analysis of essential oil of Galium aparine.. Farmacja Polska. 75, 2019: 536-541.
Opublikowano: 20.03.2023;
Oceń:
5.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Paulina Znajdek-Awiżeń
dr nauk farmaceutycznych
Absolwentka Wydziału Farmacji Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu. Tytuł doktora nauk farmaceutycznych uzyskała na podstawie badań prowadzonych w Katedrze i Zakładzie Farmakognozji UMP. Członek Sekcji Fitoterapii Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. Pracownik apteki, a także wykładowca w technikum farmaceutycznym. Prowadzi kursy, szkolenia oraz warsztaty z zakresu towaroznawstwa zielarskiego oraz wykorzystania roślin w profilaktyce i leczeniu różnych dolegliwości. Autorka i współautorka artykułów o charakterze naukowym i popularnonaukowym publikowanych w czasopismach krajowych i zagranicznych. Współautorka książki „Żyj naturalnie czyli dekalog zdrowego życia”.
3
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 20.07.2023