Mentol, który kojarzy się większości z nas z przyjemnym uczuciem chłodu i orzeźwiającym smakiem to alkohol, należący do grupy terpenów. Wykazuje nie tylko właściwości chłodzące, ale może także wywoływać efekt przeciwbólowy. Stanowi popularny składnik produktów spożywczych, kosmetyków oraz leków. Jakie dokładnie właściwości wykazuje mentol? Jak go stosować i czy jest bezpieczny?
Mentol – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania, czy mentol jest szkodliwy?
Spis treści
Z czego robi się mentol?
Mentol pod względem chemicznym to alkohol z grupy monoterpenów monocyklicznych. Występuje w przyrodzie przede wszystkim jako główny składnik olejku miętowego, z którego pozyskiwany jest na drodze ekstrakcji. Choć najpopularniejsze odmiany mięty to mięta polna i mięta pieprzowa, przemysłowo jest on przede wszystkim pozyskiwany z mięty japońskiej (do 90%). Oprócz tego w niewielkich ilościach występuje w roślinach jasnotowatych, takich jak szałwia, lawenda, melisa, bazylia czy macierzanka. Na drodze krystalizacji olejku eterycznego uzyskuje się mentol krystaliczny w formie przezroczystych, rozpuszczalnych w rozpuszczalnikach organicznych kryształów, o niskiej temperaturze topnienia (około 44 stopnie Celsjusza). Może on być także produkowany metodami syntetycznymi z innych związków organicznych.
Na co jest mentol? Właściwości mentolu
Najbardziej znane właściwości mentolu to przede wszystkim orzeźwiający zapach i odczuwane uczucie świeżości i chłodu. Oprócz tego charakteryzuje się on licznymi właściwościami biologicznymi, do których zaliczamy:
- łagodzenie dolegliwości trawiennych, niestrawności czy bólu brzucha;
- działanie bakteriobójcze i przeciwświądowe;
- drażnienie zakończeń nerwowych w skórze;
- działanie pilomotoryczne (efekt „gęsiej skórki”);
- działanie chłodzące;
- właściwości przeciwzapalne;
- działanie udrażniające (zmniejsza obrzęk błon śluzowych nosa).
Bardzo istotne jest ponadto przeciwbólowe działanie mentolu, możliwe dzięki aktywacji receptorów opioidowych i hamowaniu przewodzenia przez zakończenia nerwowe sygnałów bólowych. Warto pamiętać, że choć początkowo mentol wykazuje działanie chłodzące, z czasem dochodzi do podniesienia temperatury w miejscu aktywacji receptorów, a w efekcie zwiększenia ukrwienia danego miejsca i podniesienia jego temperatury.
Pamiętajmy jednak, że mentol jest substancją lotną, dlatego większość jego właściwości ma charakter krótkotrwały. W wysokim stężeniu natomiast wykazuje on właściwości drażniące.
Mentol – zastosowanie w medycynie
Ze względu na swoje działanie, w tym zwłaszcza właściwości przeciwbólowe i antyseptyczne mentol znalazł zastosowanie jako składnik leków do stosowania zewnętrznego jak i wewnętrznego, w tym:
- na przeziębienie i katar;
- na obrzęki i stłuczenia;
- przeciwbólowych;
- na niestrawność.
Powszechnie dostępne są zarówno leki jak i suplementy diety zawierające mentol. Duża popularnością cieszą się także takie produkty apteczne jak plastry chłodzące z mentolem czy sztyfty do nosa. Stanowi on także składnik preparatów łagodzących świąd, np. po ukąszeniu owadów. Warto również zaznaczyć, że mentol znajduje zastosowanie w stomatologii, jako środek miejscowo znieczulający i chłodzący w trakcie zabiegów.
Mentol – zastosowanie w przemyśle
Jeżeli chodzi o zastosowanie, mentol wykorzystywany jest także w przemyśle kosmetycznym, między innymi jaki składnik nadający smak i zapach czy zapewniający uczucie chłodu, w takich kosmetykach jak:
- płyny do higieny jamy ustnej;
- pasty do zębów;
- żele pod prysznic;
- szampony;
- toniki;
- dezodoranty;
- balsamy czy żele po opalaniu.
Mentol krystaliczny stanowi także dodatek do popularnych środków czystości (płyny do naczyń, płyny do mycia podłóg) czy chusteczek higienicznych. W przemyśle spożywczym natomiast jest on stosowany jako składowa gum do żucia czy odświeżających cukierków.
Czy mentol jest szkodliwy? Przeciwwskazania i skutki uboczne stosowania mentolu
Warto pamiętać, że choć uznaje się mentol za substrat bezpieczny, stosowany w nadmiarze (zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie) może wywoływać efekt toksyczny.
Zwłaszcza u osób wrażliwych i skłonnych do alergii kosmetyki i preparaty farmaceutyczne zawierające mentol do stosowania zewnętrznego mogą wywoływać liczne działania niepożądane. Większość objawów występuje jednak wyłącznie w miejscu aplikacji produktu. Wśród najczęściej obserwowanych wymienia się:
- zaczerwienienie;
- podrażnienie;
- pieczenie;
- obrzęk;
- wysypkę.
Mentol stosowany doustnie (np. jako składnik sprayów czy tabletek na gardło) może z kolei powodować ból i pieczenie języka.
Co więcej należy pamiętać, że mentol krystaliczny to substancja lotna, która w wysokich stężeniach może powodować podrażnienie dróg oddechowych oraz układu pokarmowego.
Choć mentol stanowi bezpieczny składnik leków, nie powinien on być stosowany u:
- dzieci poniżej 1. roku życia (może wywoływać odruch bezdechu);
- kobiet w ciąży;
- kobiet karmiących piersią;
- pacjentów w trakcie przyjmowania leków obniżających ciśnienie krwi;
- pacjentów stosujących leki przeciwcukrzycowe.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Swarcewicz M., Adaszyńska M., Wybrane substancje chłodzące stosowane w kosmetykach, Wiadomości chemiczne, 66, 5-6, 2012;
- Wawer I., Paradowska K., Naturalne czy syntetyczne? Fitoterapia i fitochemia jako inspiracja dla syntezy organicznej związków naturalnych, Herbalism nr 1(6) / 2020;
- M. D. Tejesh Patel, i in., Menthol: A refreshing look at this ancient compound, „Journal of the American Academy of Dermatology”, 57 (5) 2007.
Opublikowano: 11.04.2023;
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Natalia Michalak
diagnosta laboratoryjny
Absolwentka kierunku analityka medyczna na Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach. Prywatnie mama wesołej dwójki i pasjonatka zdrowego i aktywnego stylu życia. Dzięki swojemu wykształceniu doskonale wie, jak ważną rolę odgrywa w trosce o zdrowie i dobre samopoczucie odpowiednia profilaktyka, której niezbędnymi elementami są m.in. regularnie wykonywane badania laboratoryjne, odpowiednia dieta i aktywność fizyczna.
3
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 20.08.2024