Z czego robi się mentol?
Mentol pod względem chemicznym to alkohol z grupy monoterpenów monocyklicznych. Występuje w przyrodzie przede wszystkim jako główny składnik olejku miętowego, z którego pozyskiwany jest na drodze ekstrakcji. Choć najpopularniejsze odmiany mięty to mięta polna i mięta pieprzowa, przemysłowo jest on przede wszystkim pozyskiwany z mięty japońskiej (do 90%). Oprócz tego w niewielkich ilościach występuje w roślinach jasnotowatych, takich jak szałwia, lawenda, melisa, bazylia czy macierzanka. Na drodze krystalizacji olejku eterycznego uzyskuje się mentol krystaliczny w formie przezroczystych, rozpuszczalnych w rozpuszczalnikach organicznych kryształów, o niskiej temperaturze topnienia (około 44 stopnie Celsjusza). Może on być także produkowany metodami syntetycznymi z innych związków organicznych.
Na co jest mentol? Właściwości mentolu
Najbardziej znane właściwości mentolu to przede wszystkim orzeźwiający zapach i odczuwane uczucie świeżości i chłodu. Oprócz tego charakteryzuje się on licznymi właściwościami biologicznymi, do których zaliczamy:
- łagodzenie dolegliwości trawiennych, niestrawności czy bólu brzucha;
- działanie bakteriobójcze i przeciwświądowe;
- drażnienie zakończeń nerwowych w skórze;
- działanie pilomotoryczne (efekt „gęsiej skórki”);
- działanie chłodzące;
- właściwości przeciwzapalne;
- działanie udrażniające (zmniejsza obrzęk błon śluzowych nosa).
Bardzo istotne jest ponadto przeciwbólowe działanie mentolu, możliwe dzięki aktywacji receptorów opioidowych i hamowaniu przewodzenia przez zakończenia nerwowe sygnałów bólowych. Warto pamiętać, że choć początkowo mentol wykazuje działanie chłodzące, z czasem dochodzi do podniesienia temperatury w miejscu aktywacji receptorów, a w efekcie zwiększenia ukrwienia danego miejsca i podniesienia jego temperatury.
Pamiętajmy jednak, że mentol jest substancją lotną, dlatego większość jego właściwości ma charakter krótkotrwały. W wysokim stężeniu natomiast wykazuje on właściwości drażniące.
Mentol – zastosowanie w medycynie
Ze względu na swoje działanie, w tym zwłaszcza właściwości przeciwbólowe i antyseptyczne mentol znalazł zastosowanie jako składnik leków do stosowania zewnętrznego jak i wewnętrznego, w tym:
- na przeziębienie i katar;
- na obrzęki i stłuczenia;
- przeciwbólowych;
- na niestrawność.
Powszechnie dostępne są zarówno leki jak i suplementy diety zawierające mentol. Duża popularnością cieszą się także takie produkty apteczne jak plastry chłodzące z mentolem czy sztyfty do nosa. Stanowi on także składnik preparatów łagodzących świąd, np. po ukąszeniu owadów. Warto również zaznaczyć, że mentol znajduje zastosowanie w stomatologii, jako środek miejscowo znieczulający i chłodzący w trakcie zabiegów.
Mentol – zastosowanie w przemyśle
Jeżeli chodzi o zastosowanie, mentol wykorzystywany jest także w przemyśle kosmetycznym, między innymi jaki składnik nadający smak i zapach czy zapewniający uczucie chłodu, w takich kosmetykach jak:
- płyny do higieny jamy ustnej;
- pasty do zębów;
- żele pod prysznic;
- szampony;
- toniki;
- dezodoranty;
- balsamy czy żele po opalaniu.
Mentol krystaliczny stanowi także dodatek do popularnych środków czystości (płyny do naczyń, płyny do mycia podłóg) czy chusteczek higienicznych. W przemyśle spożywczym natomiast jest on stosowany jako składowa gum do żucia czy odświeżających cukierków.
Czy mentol jest szkodliwy? Przeciwwskazania i skutki uboczne stosowania mentolu
Warto pamiętać, że choć uznaje się mentol za substrat bezpieczny, stosowany w nadmiarze (zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie) może wywoływać efekt toksyczny.
Zwłaszcza u osób wrażliwych i skłonnych do alergii kosmetyki i preparaty farmaceutyczne zawierające mentol do stosowania zewnętrznego mogą wywoływać liczne działania niepożądane. Większość objawów występuje jednak wyłącznie w miejscu aplikacji produktu. Wśród najczęściej obserwowanych wymienia się:
- zaczerwienienie;
- podrażnienie;
- pieczenie;
- obrzęk;
- wysypkę.
Mentol stosowany doustnie (np. jako składnik sprayów czy tabletek na gardło) może z kolei powodować ból i pieczenie języka.
Co więcej należy pamiętać, że mentol krystaliczny to substancja lotna, która w wysokich stężeniach może powodować podrażnienie dróg oddechowych oraz układu pokarmowego.
Choć mentol stanowi bezpieczny składnik leków, nie powinien on być stosowany u:
- dzieci poniżej 1. roku życia (może wywoływać odruch bezdechu);
- kobiet w ciąży;
- kobiet karmiących piersią;
- pacjentów w trakcie przyjmowania leków obniżających ciśnienie krwi;
- pacjentów stosujących leki przeciwcukrzycowe.
