Czym jest nerwica lękowa?
Nerwica lękowa przebiega pod wieloma postaciami, które łączy podstawowy objaw, jakim jest poczucie leku. Obok niego mogą pojawić się takie objawy nerwicy lękowej jak:
- niedowłady,
- zaburzenia funkcjonowania narządów zmysłu, np. wzroku,
- duszność,
- ból w różnych okolicach ciała – zwykle jest to głowa, żołądek lub klatka piersiowa,
- zawroty głowy,
- drgawki,
- kołatanie serca,
- wiele innych.
Sam patologiczny lęk można opisać jako chorobliwe poczucie niepokoju, zarówno bliżej nieokreślonego jak i mającego konkretny cel – wtedy lęk ten nazywamy fobią.
Osoba z nerwicą charakteryzuje się prawidłową percepcją otaczającej ją rzeczywistości, często ma także świadomość absurdalności swojego lęku. Te właśnie cechy odróżniają zaburzenie, jakim jest nerwica, od choroby psychicznej. Istnieje wiele postaci zaburzeń nerwicowych, najpopularniejsze z nich to:
- fobie,
- ciężka reakcja na stres,
- zaburzenia adaptacyjne,
- zaburzenia pod postacią somatyczną,
- zaburzenia dysocjacyjne.
Schorzenie to należy do grupy chorób przewlekłych, z tendencją do nawracania pod wpływem konkretnych sytuacji życiowych.
Nerwica lękowa - przyczyny
Skąd bierze się tego typu zaburzenie osobowości? Etiologia nerwicy określana jest jako wieloczynnikowa, a zatem upatruje się jej przyczyn zarówno w genach, czynnikach psychologicznych jak i biologicznych. Innymi słowy osoba podatna, narażona na określone czynniki psychospołeczne, ma duże ryzyko zachorowania na nerwicę.
Często obserwuje się występowanie nerwicy u bliskich krewnych, co sugeruje rolę genetyki. Niemniej jednak większość naukowców za czynnik spustowy uznaje stresogenną sytuację życiową lub nieuświadomiony konflikt wewnętrzny, nierzadko wywodzący się jeszcze z okresu dzieciństwa. Oczywiście nie każda osoba poddana takiej sytuacji nabawia się nerwicy. Do cech predysponujących do nerwicy lękowej należą:
- uraz we wczesnym dzieciństwie,
- deficyt opieki rodzicielskiej,
- obecność nierozwiązanych konfliktów wewnętrznych,
- uzależnienia,
- funkcjonowanie w patologicznych systemach społecznych,
- cechy osobowości, zwłaszcza tak zwana osobowość anankastyczna.
Podatność na nerwicę
Warto zastanowić się „Czy jestem podatny na nerwicę?”. W tym celu należy przeanalizować zarówno własne cechy osobowości, jak i środowisko, w jakim się na co dzień przebywa. Ustalenie potencjalnego urazu psychicznego często nie jest łatwe, bywa on bowiem nieuświadomiony. Indywidualne uwarunkowania, decydujące o odporności psychicznej na sytuacje stresowe, mogą zostać obniżone poprzez nastawienie lękowe, myślenie stereotypowe, brak dominującej idei i poczucia sensu działania, postawę egocentryczną czy czynniki czysto fizjologiczne. Do tych ostatnich zaliczyć można:
- długotrwały brak snu,
- chorobę przewlekłą,
- ciążę i poród,
- częste konflikty interpersonalne,
- brak czasu na odpoczynek.
Mniejszą odpornością na stres odznaczają się osoby nadmierne odpowiedzialne, ambitne, nerwowe, histerycy i osoby niedojrzałe, chwiejne emocjonalnie.
Nerwica lękowa a używki i inne choroby
Nierzadko obserwuje się współwystępowanie zaburzeń nerwicowych i uzależnienia od alkoholu, leków – zwłaszcza benzodiazepin, substancji psychoaktywnych i tytoniu. Często nałóg jest kolejnym wyrazem nieradzenia sobie z lękiem. Niestety, nie pomaga on poradzić sobie z narastającymi problemami, a raczej zwykle potęguje poczucie braku kontroli nad emocjami i własnym życiem. Często także nerwicy może towarzyszyć depresja.
Nerwica lękowa a fobie
Fobia to paniczny lęk, pojawiający się w ściśle określonej sytuacji, a nawet na samą myśl o niej. Osoba cierpiąca na fobię nie tylko boi się danego zdarzenia, ale lęk pojawia się na samą myśl o nim. Do najpopularniejszych odmian fobii należą:
- agorafobia, czyli lęk przed otwartymi przestrzeniami, podróżami, tłumem ludzi,
- akrofobia, czyli lek wysokości,
- nyktofobia, czyli lek przed ciemnością,
- klaustrofobia, czyli lek przed zamknięciem,
- algofobia, czyli lek przed bólem,
- zoofobia, czyli lęk przed zwierzętami,
- fobia społeczna, czyli lęk przed interakcjami społecznymi (występ publiczny, randka, chodzenie do szkoły czy sklepu).
Leczenie nerwicy lękowej
Terapia zaburzeń nerwicowych posiada dwa aspekty:
- leczenie farmakologiczne,
- psychoterapię.
Rzadko są one skuteczne w pojedynkę. Zwykle bowiem środki farmaceutyczne pomagają zmniejszyć poczucie lęku, ale dopiero praca z psychoterapeutą pozwala uświadomić sobie źródło dolegliwości i stopniowo wypracować prawidłową postawę. Lekarze zalecają rozpoczęcie terapii właśnie od pracy z psychoterapeutą, a dopiero przy braku rezultatu włączanie leków z grupy przeciwdepresyjnych i uspokajających, rzadziej przeciwpsychotycznych.
W celu łagodzenia objawów somatycznych nerwicy lękowej, takich jak kołatanie serca czy drżenia, lekarz zaleca leki z grupy beta-blokerów. Efekty leczenie zwykle ocenia się po 3-4 miesiącach terapii, a schorzenie, jakim jest nerwica, należy do stosunkowo dobrze rokujących co do wyleczenia.
Jak uchronić się przed nerwicą lękową?
Aby uchronić się przed nerwicą lękową, warto przede wszystkim zadbać o poprawę własnej odporności psychicznej poprzez takie zabiegi jak wewnętrzne nastawienie na pokonywanie trudności i posługiwanie się konstruktywnymi schematami myślowymi. Racjonalny optymizm pozwala unikać popadania w nieuzasadniony lęk, a zakładanie sobie pewnej idei dominującej pozwala zmotywować się do działania i skupić na konkretnym celu. Warto też ewentualne niepowodzenia i porażki rozpatrywać w kategoriach zadania, powierzonego pewnej grupie osób, a nie swoich indywidualnych klęsk. Zatem jeśli „szklanka jest w połowie napełniona wodą”, to jest to sukces, bo ona jest „już w połowie pełna”, a nie „jest pełna w połowie, tak mało udało mi się zrobić”. Należy doceniać siebie i dbać o psychikę, gdyż w dzisiejszych czasach to ona bywa narażona na najwięcej zagrożeń.
